Chỉ thị 47/CT-TTg ngày 27/12/2017 (Chỉ thị 47) được ban hành, các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty đã triển khai thực hiện, đôn đốc, chỉ đạo và chấn chỉnh hoạt động đấu thầu tại đơn vị, lĩnh vực, địa phương mình quản lý. Tuy nhiên, vẫn còn một số người có thẩm quyền buông lỏng quản lý dẫn đến chủ đầu tư, bên mời thầu, tư vấn đấu thầu cố tình không chấp hành thực hiện các nội dung của Chỉ thị 47, dẫn đến một số nhà thầu, doanh nghiệp gửi kiến nghị về Bộ KH&ĐT.
Để đề phòng các chủ đầu tư, bên mời thầu vẫn có ý định nhóm lợi ích trong công tác đấu thầu, nâng cao nhận thức xã hội, bảo đảm công bằng, minh bạch, tăng cường hiệu quả, hiệu lực thực thi pháp luật về đấu thầu và thực hiện nghiêm Chỉ thị 47, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chỉ đạo cơ quan truyền thông của Bộ thực hiện các bài viết, phóng sự điều tra về nhiều thực trạng đang diễn ra.
Nhiều nhà thầu vẫn tìm cách luồn lách qua mặt các chủ đầu tư, bên mời thầu
Theo đó, với vai trò là cơ quan truyền thông phục vụ công tác tuyên truyền, phổ biến, giám sát việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực đấu thầu các yêu cầu không phù hợp, để công tác đấu thầu được cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, tại nhiều cơ quan, doanh nghiệp vẫn để xảy ra nhiều sai sót dẫn đến việc nhà thầu yếu kém về mặt năng lực vẫn dễ dàng trúng thầu.
Chẳng hạn như câu chuyện của Công ty CP Xây lắp Công trình 478 sử dụng một bộ hồ sơ thầu để tham dự nhiều nơi. Trong khi đó, Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhà thầu phải đề xuất một số vị trí nhân sự chủ chốt, thiết bị thi công chủ yếu để thực hiện gói thầu theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu.
Trong công tác đấu thầu, để thật sự đạt kết quả như kì vọng. Chủ đầu tư và bên mời thầu cần có cái nhìn khách quan cũng như nghiêm túc phát hiện, xử lý những nhà thầu cố tình "gian lận"
Theo đó, nhà thầu không được kê khai những nhân sự, thiết bị đã huy động cho gói thầu khác có thời gian làm việc trùng với thời gian thực hiện gói thầu này. Trường hợp kê khai không trung thực thì nhà thầu sẽ bị đánh giá là gian lận.
Cụ thể, ngày 7/1/2020, Công ty Điện lực Bắc Ninh đã ký quyết định số 52/QĐ-PCBN phê duyệt Kết quả lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 5-tb.TL20: Xây lắp thuộc Dự án “Cải tạo, nâng cấp, giảm tổn thất điện năng và đáp ứng nhu cầu phát triển phụ tại các TBA phân phối khu vực phía Tây Bắc huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh năm 2020” do Công ty Điện lực Bắc Ninh làm chủ đầu tư.
Công ty CP Xây lắp Công trình 478 (Công ty 478) trúng thầu với giá 5.522.112.068 VNĐ, thời hạn thực hiện hợp đồng 150 ngày. Hai bên tiến hành ký hợp đồng vào ngày 16/01/2020. Để thực hiện gói thầu, công ty 478 sử dụng dàn nhân sự chủ chốt gồm: Nguyễn Viết Long (Chỉ huy trưởng công trường); Lê Quốc Hội (Chủ nhiệm - Cán bộ kỹ thuật); Đoàn Thị Thanh Trà (Cán bộ kỹ thuật phụ trách thi công xây dựng) đang trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Tại gói thầu xây lắp số 01-20/XL-PC CHUONGMY “Xây dựng các TBA trên địa bàn huyện Chương Mỹ năm 2020 (Hoà Chính, Hoàng Diệu, Hồng Phong, Phú Nam An, Phú Nghĩa, Tiên Phương, Thanh Bình, Thuỷ Xuân Tiên, Nam Phương Tiến, Trường Yên, Lam Điền)” do Công ty Điện lực Chương Mỹ làm chủ đầu tư, nhân sự chủ chốt mà nhà thầu kê khai thực hiện gói thầu này toàn bộ là nhân sự đang được sử dụng thực hiện hợp đồng cho gói thầu của Công ty Điện lực Bắc Ninh.
Ngoài việc Công ty 478 kê khai nhân sự trùng lặp ở nhiều gói thầu tại các Công ty Điên lực. Ở gói thầu tại Công ty Điện lực Đan Phượng, nhà thầu này còn được “ưu ái” bổ sung tài liệu khi đã đóng thầu.
Tại Gói thầu số 01.1/2020/XL-ĐTXD Hạng mục “Thi công xây dựng và cung cấp vật tư” thuộc Dự án “Xây dựng mới các TBA trên địa bàn huyện Đan Phượng năm 2020 (Thị trấn Phùng, xã Phương Đình, ĐồngTháp, Trung Châu, Thượng Mỗ, Song Phượng)” do công ty Điện lực Đan Phượng làm chủ đầu tư; Gói thầu này có 3 nhà thầu tham dự là Công ty CP Xây lắp Công trình 478, Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển Đất Nam và Công ty cổ phần Thành Hưng.
Sau khi đánh giá, tổ chuyên gia chấm thầu xếp Công ty Cổ phần Xây lắp 478 ở vị trí thứ nhất và được phê duyệt trúng thầu với giá 4.783.493.152 đồng theo Quyết định phê duyệt KQLCTL số 354/QĐ – PC DANPHUONG ngày 26/02/2020. Thời gian thực hiện hợp đồng 90 ngày.
Căn cứ báo cáo đánh giá HSDT của các nhà thầu tham gia gói thầu trên, tại mục đánh giá năng lực về tiêu chuẩn kỹ thuật, Công ty Điện lực Đan Phượng đã gửi Công văn số 16/BQLDAKN ngày 19/02 thông báo đến Công ty CP Xây lắp Công trình 478 yêu cầu nhà thầu bổ sung sau khi phát hiện nhân sự chủ chốt được nhà thầu kê khai tại HSDT là ông Phạm Văn Phái chưa cung cấp được chứng chỉ hành nghề và chỉ có 1 xác nhận của 1 chủ đầu tư. Các nội dung của HSDT được yêu cầu làm rõ trước 12h ngày 21/02/2020.
Tuy nhiên, phải đến gần 15h ngày 21/02/2020 nhà thầu 478 mới có Công văn kèm theo các tài liệu bổ sung, làm rõ vấn đề nêu trên nhưng vẫn được Công ty Điện lực Đan Phượng chấp thuận.
Quyết định phê duyệt Công ty CP Xây lắp công trình 478 trúng thầu tiện Điện lực Chương Mỹ
Việc làm này của chủ đầu tư đã đi ngược với quy định mà chủ đầu tư quy định tại HSMT. Cụ thể, Chương I Chỉ dẫn nhà thầu HSMT của Gói thầu, mục 22.1 và 22.3 nêu rất rõ: “Sau khi mở thầu, đối với các nội dung đề xuất về kỹ thuật, tài chính nêu trong E-HSDT của nhà thầu, việc làm rõ phải bảo đảm nguyên tắc không làm thay đổi nội dung cơ bản của E-HSDT đã nộp, không thay đổi giá dự thầu; Đối với các nội dung làm rõ ảnh hưởng trực tiếp đến việc đánh giá về kỹ thuật, tài chính nếu quá thời hạn làm rõ mà nhà thầu không có văn bản làm rõ thì Bên mời thầu sẽ đánh giá E-HSDT của nhà thầu theo E-HSDT nộp trước thời điểm đóng thầu”.
Mặc dù Chính phủ và các cơ quan nhà nước đã mạnh tay và có những giải pháp quyết liệt đối với công tác đấu thầu. Tuy nhiên, để thực sự tháo gỡ được những khó khăn này. Thiết nghĩ, không đâu khác cần phải có sự công minh của chính chủ đầu tư và bên mời thầu.
Theo ý kiến của chuyên gia về đấu thầu, việc nhà thầu cố ý trình bày sai, làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu nhằm thu được lợi ích, trốn tránh nghĩa vụ hoặc cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong HSDT làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu đều bị coi là gian lận.
Ngoài ra, những trường hợp bị phát hiện và đưa ra ánh sáng hiện nay còn rất ít so với thực tế. Hầu hết các vụ việc bị phát hiện chỉ khi có đơn tố cáo, hoặc chủ đầu tư có ý định “bới lông tìm vết” hòng loại nhà thầu, chứ không phải hoàn toàn do công tâm và có trách nhiệm. Sở dĩ nhiều nhà thầu vẫn liều lĩnh vi phạm là vì một số chủ đầu tư phớt lờ, bao che cho nhà thầu vi phạm, hoặc chưa xử lý nghiêm minh
Huy Đức