Theo số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan, trong tháng 02/2024, xuất khẩu chè của Việt Nam đạt 5,3 nghìn tấn, trị giá 8,2 triệu USD, giảm 22,3% về lượng và giảm 26,3% về trị giá so với tháng 02/2023. Tính chung 2 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu chè đạt 17,7 nghìn tấn, trị giá 29,2 triệu USD, tăng 30,6% về lượng và tăng 29,3% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.
Giá chè xuất khẩu bình quân trong tháng 02/2024 đạt 1.561,3 USD/tấn, giảm 5,1% so với tháng 02/2023. Trong 2 tháng đầu năm 2024, giá chè xuất khẩu bình quân đạt 1.652,8 USD/tấn, giảm 1% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong 2 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu chè tới các thị trường chính đều tăng trưởng khả quan. Dẫn đầu là xuất khẩu tới thị trường Pakistan đạt 5,5 nghìn tấn, trị giá 10,9 triệu USD, tăng 2,9% về lượng và tăng 16,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023. Tiếp theo là tới thị trường Đài Loan đạt 1,8 nghìn tấn, trị giá 2,8 triệu USD, tăng 21,8% về lượng và tăng 16,2% về trị giá.
Đáng chú ý, Hoa Kỳ đang là thị trường tích cực mua chè của Việt Nam trong thời gian qua. Cụ thể, xuất khẩu chè sang xứ cờ hoa trong tháng 2/2024 đạt 325 tấn, tương đương hơn 433 nghìn USD, tăng 9,8% về lượng và tăng 10,2% về kim ngạch.
Lũy kế 2 tháng đầu năm, nước ta xuất khẩu 1.238 tấn chè, trị giá 1,6 triệu USD, tăng 103% về lượng và tăng 105,1% về kim ngạch. Giá xuất khẩu bình quân đạt 1.321 USD/tấn, tăng 1,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Mỹ chiếm 7% trong tổng sản lượng xuất khẩu chè của Việt Nam trong 2T/2024, vượt qua Nga đứng ở vị trí thứ 3.
Việt Nam là thị trường cung cấp chè đen lớn thứ 4 và chè xanh lớn thứ 8 cho Hoa Kỳ. Kể từ đầu năm, cả 2 loại chè này đều chứng kiến mức xuất khẩu tăng mạnh.
Chè đen là chủng loại chính Hoa Kỳ nhập khẩu, chiếm 6,9 nghìn tấn, trị giá 22,9 triệu USD trong tháng 1/2024. Trong đó, Việt Nam đang dần khẳng định vị thế là nhà cung cấp chè đen tiềm năng với lượng và trị giá nhập khẩu tăng mạnh, đạt 460 tấn, trị giá 595 nghìn USD, tăng 180,6% về lượng và 124,3% về trị giá so với tháng 01/2023.
Hoa Kỳ cũng nhập khẩu 1,5 nghìn tấn chè xanh trị giá 20,5 triệu USD trong tháng 1/2024, tăng 51,7% về lượng và 74,3% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là cơ hội cho chè xanh Việt Nam gia tăng thị phần, tuy nhiên cần nỗ lực nhiều hơn để cạnh tranh với các nhà cung cấp lớn như Trung Quốc, Nhật Bản và Canada.
Mỹ vốn là quốc gia nổi tiếng với văn hóa uống cà phê, tuy nhiên, Mỹ cũng là thị trường tiềm năng cho chè Việt xuất khẩu. Là 1 trong 5 thị trường dẫn đầu về trị giá nhập khẩu chè trên toàn cầu, xu hướng tiêu thụ tại Mỹ rất lớn, gần 80% hộ gia đình có trà tại nhà và hơn 159 triệu người Mỹ uống trà hàng ngày. Người Mỹ tiêu thụ hơn 84 tỷ lượt phục vụ trà mỗi năm, trong đó có khoảng 84% là trà đen, 15% là trà xanh, và phần còn lại là trà ô long, trà trắng và trà đậm, và tỷ lệ tiêu thụ trà xanh đang tăng lên mỗi năm.
Không những thế, hiện nay, tại Mỹ có gần 3 triệu kiều bào, hơn 30.000 lưu học sinh Việt Nam và rất nhiều người Mỹ đã từng trải nghiệm, yêu mến nông sản Việt Nam. Sự đa dạng và cởi mở trong văn hóa Mỹ cũng khiến người tiêu dùng muốn trải nghiệm sản phẩm mới, mở ra cơ hội cho các sản phẩm chè của Việt Nam.
Nhiều chuyên gia cũng đánh giá cao tiềm năng của chè đặc sản Việt Nam tại thị trường Mỹ. Ông Peter Goggi, Chủ tịch Hiệp hội Chè Mỹ, cũng cho rằng lịch sử trồng chè lâu đời, với những đồi chè và cây chè cổ thụ đã tồn tại qua nhiều thế hệ là những điều mà người tiêu dùng Mỹ rất hứng thú, đặc biệt là đối với phân khúc chè đặc sản.
Không những thế, nông sản của Việt Nam và Mỹ mang tính bổ trợ cho nhau chứ không phải cạnh tranh. Vì thế, nông sản như chè tại Việt Nam khi đặt chân tới Mỹ có rất nhiều lợi thế.
Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, hoạt động xuất khẩu chè sang Mỹ cũng gặp không ít khó khăn. Trước hết, sản phẩm của Việt Nam phải cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại từ các quốc gia khác. Thực tế, thị phần chè của Việt Nam còn quá khiêm tốn so với nhiều thị trường khác, như Trung Quốc, Argentina, Ấn Độ,…
Hơn thế, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn, nhưng cũng là thị trường khó tính, có tiêu chuẩn cao về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Để đẩy mạnh xuất khẩu, thay đổi hình ảnh chè Việt, khẳng định vị thế, khai thác tốt hơn các thị trường lớn, giàu tiềm năng như Mỹ, các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu chè cần đầu tư sâu hơn nữa vào phát triển chuỗi giá trị ngành hàng chè, đặc biệt là quan tâm sát sao đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, các công ty cũng cần mở những chiến dịch quảng bá, khai thác những câu chuyện lý thú về lịch sử trồng chè và văn hóa thưởng trà của người Việt. Doanh nghiệp chè Việt Nam cũng cần tìm kiếm những phân khúc thị trường mới, tận dụng những lợi thế của Việt Nam so với nhiều đối thủ cạnh tranh khác, thông qua các hội chợ triển lãm, các siêu thị.
Đặc biệt, các doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng và nghiên cứu cẩn thận thị trường này. Để xuất khẩu được vào Mỹ, doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao nhận thức, năng lực thực thi các quy định của pháp luật về phòng vệ thương mại, quy tắc xuất xứ… Không tiếp tay cho hàng hóa từ các nước đang bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại sang Việt Nam để tiêu thụ nội địa hoặc xuất khẩu đi nước thứ ba. Đồng thời phải thực hiện quản trị tốt công việc lưu trữ chứng từ về nguồn gốc xuất xứ của nguyên liệu, sản phẩm để phục vụ hoạt động xác minh, điều tra của nước nhập khẩu. Nếu vượt qua được các rào cản kỹ thuật thì xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh