Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông: Phát triển đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam đủ tài, đủ tâm, đủ tầm

PV: Đội ngũ doanh nhân và lực lượng doanh nghiệp chính là những người quan trọng mang lại sự thịnh vượng quốc gia. Nhìn về vai trò của lực lượng doanh nghiệp, doanh nhân trong quá trình phát triển đất nước, Thứ trưởng có ấn tượng gì về họ?

Thứ trưởng Trần Duy Đông: Các doanh nghiệp, doanh nhân luôn có vai trò, vị trí rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam ngày càng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Và thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.

Trong những năm qua, các doanh nghiệp đã đầu tư một lượng vốn lớn trong tổng đầu tư toàn xã hội, đóng góp tích cực vào tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước, kim ngạch xuất khẩu. Các doanh nghiệp là mắt xích quan trọng trong mạng lưới sản xuất, chuỗi liên kết giá trị và lực lượng nòng cốt trong việc tạo ra của cải vật chất xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo và ổn định xã hội. Hiện nay, khu vực doanh nghiệp đóng góp khoảng 66% GDP cả nước, 30% tổng việc làm trong nền kinh tế, 97% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu.

Đặc biệt, trong những thời điểm gian nguy như đại dịch Covid-19 vừa qua, các doanh nhân đã thể hiện chính mình là những chiến sĩ trên mặt trận kinh tế, kiên cường đồng hành cùng đất nước vượt qua những giai đoạn khó khăn.

Dịch bệnh là tình huống bất khả kháng, gây ra những khó khăn thách thức chưa có tiền lệ mà cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân phải đối mặt nhưng cũng đã và đang tạo ra động lực để doanh nghiệp hoàn thiện, thích nghi, tận dụng cơ hội để tái cơ cấu, đổi mới và bứt phá mạnh mẽ hơn ngay sau khi dịch bệnh được khống chế.

Nhiều doanh nhân phản ánh đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp đánh giá lại năng lực quản trị, khả năng ứng phó với những biến động thị trường, quyết tâm thực hiện chuyển đổi số, cơ cấu lại các nguồn lực để có thể phát triển theo hướng bền vững hơn. Điều đó đã thể hiện rõ tinh thần dân tộc, tinh thần vượt khó, tự lực tự cường, văn hoá kinh doanh và trách nhiệm với cộng đồng, xã hội của các doanh nghiệp Việt Nam.

Lửa thử vàng, gian nan thử sức. Cùng với hành trình Đổi mới đất nước, đội ngũ doanh nhân Việt Nam ngày càng trưởng thành, tích lũy nhiều kinh nghiệm và nguồn lực, tôi luyện ý chí và nỗ lực vượt lên khó khăn, thử thách. Tinh thần kinh doanh được nâng cao, năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh được cải thiện rõ rệt. Nhiều doanh nhân và doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào mạng sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu và đưa các sản phẩm “Made by Viet Nam” vươn tầm quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam.

PV: Doanh nghiệp khu vực tư nhân còn nhiều hạn chế. Vậy cần có giải pháp gì để lực lượng doanh nghiệp tư nhân vững mạnh?

Thứ trưởng Trần Duy Đông: Phát triển doanh nghiệp tư nhân Việt Nam trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả.

Hiện nay các doanh nghiệp khu vực tư nhân chiếm hơn 96% tổng số doanh nghiệp đang hoạt động và có những đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội. Ngay cả trong hoàn cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, với sức sáng tạo và nỗ lực, các doanh nghiệp khu vực tư nhân vẫn bền bỉ hoạt động, duy trì tỷ lệ đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội quốc gia trong những năm qua.

Mặc dù vậy, cần thẳng thắn nhìn nhận các doanh nghiệp tư nhân trong nước còn yếu và thiếu cả về số lượng và chất lượng, mức độ phát triển và đóng góp chưa tương xứng với tiềm năng của khu vực này.

Trong thời gian tới, bối cảnh kinh tế địa chính trị thế giới vẫn còn đang diễn biến hết sức phức tạp, khó lường; thách thức và cơ hội đan xen, để có được đội ngũ doanh nghiệp Việt Nam đủ mạnh, vai trò của Nhà nước không chỉ tiếp tục kiến tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, minh bạch, an toàn mà còn cần phải đẩy mạnh triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp thiết thực, kịp thời, đủ lớn, đủ mạnh.

Trước hết, cần tạo ra một cơ chế bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong tiếp cận nguồn lực về đất đai, tài nguyên và vốn; đẩy mạnh các chính sách khuyến khích, hỗ trợ áp dụng công nghệ hiện đại, tiên tiến đi đôi với đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong doanh nghiệp.

Một xu thế rất quan trọng hiện nay là Nhà nước cần tạo điều kiện và hỗ trợ thiết thực cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, khởi sự kinh doanh gắn với ứng dụng kết quả nghiên cứu, công nghệ mới, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và khai thác thị trường, áp dụng các mô hình kinh doanh bền vững, kinh tế xanh, kinh tế số. Đây là những vấn đề mấu chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.

Cuối cùng, yếu tố quan trọng có tính quyết định để xây dựng lực lượng doanh nghiệp khu vực tư nhân vững mạnh đó chính là yếu tố con người - cần có đội ngũ doanh nhân Việt Nam đủ mạnh, đủ tâm và tầm.

PV: Vậy về phía doanh nghiệp và doanh nhân, cần làm những gì để đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới?

Thứ trưởng Trần Duy Đông: Để đội ngũ doanh nhân Việt Nam có quy mô, năng lực và trình độ đáp ứng mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và ngày càng có nhiều doanh nghiệp đạt tầm khu vực, một số doanh nghiệp đạt tầm thế giới.

Các doanh nhân Việt Nam cũng cần: Chủ động nắm bắt, tận dụng từng cơ hội nhỏ nhất, và có các phương án thích ứng với những biến động trong tương lai, đón đầu các xu hướng kinh doanh mới. Đồng thờiđổi mới mô hình hướng tới kinh doanh xanh và bền vững; chú trọng nâng cao giá trị thương hiệu, đạo đức kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp; tái cấu trúc doanh nghiệp tạo chuẩn giá trị mới; xây dựng uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường khu vực và quốc tế.

Từng doanh nghiệp cần bố trí nguồn lực đầu tư thích đáng cho chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp; mạnh dạn đầu tư hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp; tập trung đầu tư vào những lĩnh vực mới, công nghệ kỹ thuật khoa học hiện đại.

Để có lực lượng doanh nghiệp mạnh, thì cần tăng cường liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp đặc biệt các doanh nghiệp sẵn sàng chuyển giao các kỹ thuật tiến tiến, tri thức mới, công nghệ hiện đại trên thế giới. Hình thành các chuỗi giá trị, thúc đẩy hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Và cần quan tâm đến việc đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chế độ giữ chân người lao động, tái cấu trúc lao động để thích ứng và đón đầu các xu hướng mới của thị trường.

PV: Chúng ta đã đặt mục tiêu có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp với tỷ trọng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP đạt 60-65%, nhưng với số lượng doanh nghiệp ở thời điểm này, thì còn rất xa mục tiêu. Vậy điều quan trọng nhất để đạt được mục tiêu là gì?

Thứ trưởng Trần Duy Đông: Theo quan điểm của Bộ Kế hoạch và đầu tư, trong thời gian tới, cần tiếp tục hoàn thiện đồng bộ pháp luật, cơ chế chính sách đảm bảo hiệu quả, hiệu lực để “cởi trói” doanh nghiệp nhằm phát huy được lợi thế, khắc phục hạn chế, tận dụng cơ hội phát triển, hiện thực hóa vai trò, vị trí của doanh nghiệp trong nền kinh tế, cụ thể:

- Quán triệt thực thi đầy đủ và hiệu quả các nghị quyết, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về khuyến khích phát triển doanh nghiệp; bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp và quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp theo Hiến pháp và pháp luật; kiến tạo phát triển và kiểm soát rủi ro, lành mạnh hóa môi trường đầu tư kinh doanh; không hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự, đồng thời xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm pháp luật; củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân; bảo đảm quyền bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp, không phân biệt loại hình, thành phần kinh tế trong cơ hội tiếp cận các nguồn lực và chính sách.

- Hỗ trợ tối đa cho các doanh nghiệp phát triển, coi việc tháo gỡ các rào cản, khó khăn cho doanh nghiệp là nhiệm vụ chính trị hàng đầu. Khơi thông các điểm nghẽn, huy động, giải phóng các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển. Nêu cao tinh thần đồng hành, chia sẻ sát cánh cùng cộng đồng doanh nghiệp.

- Bảo đảm tính ổn định, nhất quán, dễ dự báo, rõ ràng, minh bạch, hiệu quả và thực chất của chính sách; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh theo hướng thông thoáng, thuận lợi, an toàn và thân thiện, tiệm cận với chuẩn mực quốc tế; đơn giản hóa khâu tiền kiểm, tăng cường hậu kiểm dựa trên tiêu chuẩn, tiêu chí rõ ràng, minh bạch, hợp lý; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong hệ thống cơ quan quản lý nhà nước.

- Chủ động xây dựng chính sách và chuẩn bị các nguồn lực cần thiết hỗ trợ doanh nghiệp chủ động thích ứng với các biến động trong tương lai, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển nhanh và bền vững.

- Hỗ trợ doanh nghiệp trọng tâm, trọng điểm, đón đầu các xu hướng kinh doanh mới; phát triển các mô hình kinh doanh mới dựa trên đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh và kinh doanh bền vững; thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp có khả năng dẫn dắt trong một số ngành, lĩnh vực tiềm năng tạo động lực tăng trưởng mới và thực hiện các mục tiêu bền vững.

Cảm ơn Thứ trưởng về cuộc trao đổi!