Bàn Đạt khởi sắc từ những nương chè VietGAP

Nằm về phía nam huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên, xã Bàn Đạt vốn được biết đến là vùng đất có địa hình gò đồi thoai thoải, đất đai phù hợp cho phát triển lâm nghiệp và cây chè. Trong hành trình tìm kiếm hướng đi bền vững cho nông nghiệp nông thôn mới, chính quyền và người dân nơi đây đã chọn cây chè làm mũi nhọn phát triển kinh tế. Không chỉ là sự trở mình từ một loại cây truyền thống, chè ở Bàn Đạt đang ngày càng vươn lên mạnh mẽ nhờ thay đổi tư duy canh tác và áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất tiên tiến như VietGAP.

Từ nương chè cằn cỗi đến vùng nguyên liệu sạch

Trước năm 2015, cây chè ở Bàn Đạt chủ yếu được trồng manh mún, phân tán, với giống chè trung du năng suất thấp và canh tác theo phương pháp truyền thống. Giá trị kinh tế từ cây chè không cao, người dân còn chưa chú trọng tới chất lượng, quy trình chăm sóc, hay vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, bước ngoặt đã xuất hiện khi chính quyền xã triển khai các chính sách chuyển đổi đất trồng kém hiệu quả sang trồng chè, đồng thời khuyến khích cải tạo nương chè già cỗi bằng giống chè mới như LDP1, TRI 777, Phúc Vân Tiên…

Chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ, diện tích chè ở Bàn Đạt đã tăng đáng kể. Nếu như năm 2015 toàn xã chỉ có khoảng 15ha thì đến năm 2024, con số này đã đạt 45ha – tăng gấp 3 lần. Đáng chú ý, 100% diện tích hiện nay là giống chè chất lượng cao, có khả năng chống chịu tốt và cho sản lượng cao hơn hẳn. Đặc biệt, nhờ sự hỗ trợ kỹ thuật từ các cơ quan chuyên môn, Bàn Đạt đã từng bước đưa quy trình sản xuất VietGAP vào thực tế. Hiện tại, khoảng 13ha chè của xã đã đạt chuẩn VietGAP một bước tiến quan trọng về chất lượng và thương hiệu.

Khi người trồng chè thay đổi tư duy

Thay vì trồng chè theo lối “cha truyền con nối”, giờ đây người dân xã Bàn Đạt đã tiếp cận và vận dụng thành công nhiều tiến bộ kỹ thuật trong canh tác. Các lớp tập huấn kỹ thuật chăm sóc, sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh, phòng trừ sâu bệnh sinh học, bảo vệ môi trường đất, nước, không khí... được tổ chức thường xuyên.

Những nương chè nay không chỉ xanh tốt hơn, cho năng suất cao hơn mà còn đáp ứng được các tiêu chí an toàn vệ sinh thực phẩm, điều kiện tiên quyết để đưa sản phẩm vào các kênh phân phối lớn, các hội chợ OCOP, và thậm chí là xuất khẩu. Người trồng chè hiểu rằng: sản xuất sạch, an toàn không chỉ giúp giữ gìn sức khỏe người tiêu dùng, mà còn bảo vệ chính sức khỏe của bản thân và hệ sinh thái địa phương.

Liên kết sản xuất, hướng đi đúng cho chè Bàn Đạt

Điểm sáng trong sự phát triển chè Bàn Đạt nằm ở mô hình kinh tế hợp tác. Thay vì mỗi hộ tự sản xuất, tự tìm đầu ra như trước kia, các hợp tác xã chè ra đời đã tạo nên một mạng lưới liên kết chặt chẽ giữa người trồng, người chế biến và người tiêu thụ. Tiêu biểu là Hợp tác xã trà Hồng Anh và HTX trồng & chế biến chè Phú Lợi, nơi tập hợp các thành viên có cùng chí hướng phát triển nông nghiệp sạch, bài bản và bền vững.

Chị Nguyễn Thị Hồng, Giám đốc HTX trà Hồng Anh chia sẻ: “Ngay từ đầu, các thành viên đã thống nhất chọn hướng đi là sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Chúng tôi được địa phương hỗ trợ đào tạo kỹ thuật, hỗ trợ thiết bị sơ chế và quảng bá thương hiệu. Sản phẩm không chỉ đạt chất lượng cao hơn mà còn dễ tiếp cận với thị trường hơn.”

Vai trò của hợp tác xã không chỉ là đầu mối thu mua, tiêu thụ, mà còn là trung tâm chia sẻ kỹ thuật, giúp các thành viên giảm thiểu rủi ro trong sản xuất, chủ động hơn trong tiếp cận khoa học công nghệ và đầu ra sản phẩm.

Từ VietGAP đến OCOP nâng tầm thương hiệu địa phương

Bên cạnh việc áp dụng quy trình sản xuất sạch, Bàn Đạt còn tập trung xây dựng thương hiệu sản phẩm chè thông qua chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm). Tính đến năm 2024, sản phẩm Trà Thanh Long của HTX Phú Lợi đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình khẳng định chất lượng và thương hiệu của chè Bàn Đạt trên thị trường.

Việc đạt chứng nhận không chỉ là "tấm vé" để sản phẩm vào siêu thị, chuỗi nông sản sạch, mà còn là tiền đề để mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước. Các hội chợ, triển lãm trong và ngoài huyện cũng trở thành cơ hội vàng để HTX và người trồng chè kết nối đối tác, ký kết hợp đồng, học hỏi mô hình phát triển bền vững.

Lợi ích lan tỏa: Chè sạch, thu nhập thật

Theo số liệu của UBND xã Bàn Đạt, năm 2024 sản lượng chè búp tươi đạt 125 tấn tăng 10 tấn so với năm 2020. Giá bán chè khô hiện nay đạt khoảng 200.000 đồng/kg, cao hơn khoảng 30–50% so với chè sản xuất thông thường trước đây.

Chị Dương Thị Thanh Long, Giám đốc HTX Phú Lợi cho biết: “Trung bình cứ 35 ngày, chè cho thu hoạch một lứa. Mỗi lứa khoảng 15kg chè búp khô/sào. Nhờ áp dụng máy móc và chế biến đúng quy trình, sản phẩm chè có hương vị đặc trưng, được thị trường ưa chuộng.”

Từ khi chuyển sang sản xuất chè VietGAP, nhiều hộ dân Bàn Đạt không chỉ cải thiện đáng kể thu nhập, mà còn có điều kiện đầu tư cho con cái học hành, xây dựng nhà cửa khang trang, nâng cao chất lượng cuộc sống. Cây chè không còn là cây phụ, mà trở thành cây chủ lực giúp địa phương xóa đói giảm nghèo bền vững.

Hướng đi tiếp theo: Mở rộng và nâng cao chuỗi giá trị

Những kết quả bước đầu đã tạo nền tảng vững chắc để Bàn Đạt tiếp tục phát triển chè theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại. Trong thời gian tới, xã định hướng mở rộng diện tích chè VietGAP lên 20ha, tiến tới hình thành vùng nguyên liệu đạt chuẩn OCOP.

Đồng thời, địa phương cũng khuyến khích HTX đầu tư máy móc chế biến sâu, tạo thêm dòng sản phẩm cao cấp như trà túi lọc, trà ướp hương, trà hữu cơ để nâng cao giá trị gia tăng. Việc số hóa quy trình truy xuất nguồn gốc, gắn mã QR cho từng lô sản phẩm cũng đang được xúc tiến nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường.

Từ một vùng gò đồi yên ả, Bàn Đạt đang khẳng định mình trên bản đồ chè Thái Nguyên bằng những thay đổi đầy khoa học và chiến lược. Sự cộng hưởng giữa tư duy sản xuất sạch, mô hình kinh tế hợp tác, hỗ trợ chính sách và nỗ lực của người dân đã tạo nên những “nương chè VietGAP” không chỉ xanh lá, mà còn xanh hy vọng cho cả một vùng quê.