Trà không chỉ là một thức uống phổ biến mà còn là biểu tượng văn hóa, gắn liền với đời sống tinh thần của nhiều quốc gia trên thế giới. Mỗi nền văn hóa lại có cách pha trà và thưởng trà độc đáo, mang đậm dấu ấn lịch sử, nghệ thuật và triết lý sống. Từ nghi thức pha trà cầu kỳ của Nhật Bản, nét mộc mạc trong chén trà Việt, đến sự thanh lịch của tiệc trà Anh quốc, mỗi phong cách thưởng trà đều kể một câu chuyện đầy hấp dẫn.
1. Nhật Bản: Chado, nghệ thuật trà đạo
Chado, hay trà đạo, là một nghi thức mang tính thiền định cao, xuất phát từ Phật giáo Thiền tông vào thế kỷ 12. Nghi thức này không chỉ đơn thuần là việc pha và uống trà, mà là một cách rèn luyện tâm hồn thông qua sự chánh niệm.
Triết lý "Hòa – Kính – Thanh – Tịnh" là cốt lõi của trà đạo Nhật Bản, giúp con người hòa mình vào tự nhiên và tìm thấy bình yên trong tâm hồn.
Buổi trà đạo thường diễn ra trong một căn phòng trà được thiết kế đơn giản, hòa hợp với thiên nhiên. Trà được sử dụng là matcha – loại bột trà xanh mịn. Người chủ trà thực hiện từng động tác pha trà chậm rãi, tỉ mỉ, từ việc rót nước sôi, đánh bột trà bằng chổi tre cho đến cách dâng trà. Người thưởng trà không chỉ nếm vị trà mà còn cảm nhận sự an yên từ không gian và cử chỉ của người chủ.
2. Trung Quốc: Gongfu Cha, trà công phu
Trung Quốc, quê hương của trà, sở hữu một nền văn hóa trà phong phú với lịch sử hơn 4.000 năm. Nổi bật nhất là Gongfu Cha nghệ thuật pha trà công phu, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn.
Gong Fu Cha / Gong Fu Tea đề cập đến trà đạo của Trung Quốc và được dịch là “pha trà một cách khéo léo”.
Gongfu Cha thường sử dụng trà ô long hoặc trà Phổ Nhĩ và bộ dụng cụ pha trà chuyên biệt, bao gồm ấm trà tử sa, chén trà nhỏ, và khay trà. Quá trình pha trà trải qua nhiều bước, từ rửa trà, đánh thức trà đến rót nước qua nhiều lần để chiết xuất hương vị tinh túy.
Nghi thức này không chỉ đề cao chất lượng của trà mà còn là cách để chủ nhà thể hiện sự tôn trọng và lòng hiếu khách với khách mời.
3. Anh Quốc: Tiệc trà chiều thanh lịch
Ở Anh quốc, trà chiều (afternoon tea) không chỉ là một bữa ăn nhẹ mà còn là biểu tượng của phong cách sống thanh lịch. Truyền thống này ra đời vào thế kỷ 19, khi Anna, Nữ công tước Bedford, giới thiệu thói quen dùng trà với bánh ngọt vào buổi chiều.
Người Anh đặc biệt chú trọng cách pha trà, thường thêm sữa hoặc đường, tạo nên sự cân bằng giữa vị trà và các món ăn kèm.
Trà chiều thường được tổ chức trong không gian sang trọng, với các loại trà đen như Earl Grey, Darjeeling hoặc Assam, đi kèm bánh mì sandwich, bánh ngọt và scones. Người Anh đặc biệt chú trọng cách pha trà, thường thêm sữa hoặc đường, tạo nên sự cân bằng giữa vị trà và các món ăn kèm. Tiệc trà chiều không chỉ là dịp để thưởng thức trà mà còn là cơ hội giao lưu, trò chuyện và xây dựng các mối quan hệ xã hội.
4. Việt Nam: Giản dị mà tinh tế
Trà Việt Nam, đặc biệt là trà xanh và trà sen, mang đậm dấu ấn truyền thống dân gian. Người Việt có ba cách thưởng trà đặc trưng: độc ẩm (uống một mình), đối ẩm (uống với hai người), và quần ẩm (uống cùng nhiều người). Trong văn hóa trà Việt, việc pha trà không quá cầu kỳ nhưng vẫn tinh tế, thể hiện qua cách chọn nước, chọn trà, và ấm pha. Người Việt đặc biệt yêu thích trà sen, loại trà được ướp trong những bông sen vào buổi sớm mai, lưu giữ trọn vẹn hương vị thanh khiết. Thưởng trà ở Việt Nam không chỉ để tận hưởng vị ngon mà còn là cách kết nối tình thân, thể hiện lòng hiếu khách và tìm kiếm sự thanh tịnh trong cuộc sống.
Người Việt đặc biệt yêu thích trà sen loại trà được ướp trong những bông sen vào buổi sớm mai, lưu giữ trọn vẹn hương vị thanh khiết.
5. Morocco: Nghệ thuật trà bạc hà
Ở Morocco, trà bạc hà là biểu tượng của lòng hiếu khách. Loại trà này được pha từ trà xanh (thường là gunpowder tea), lá bạc hà tươi và đường.
Quá trình pha trà ở Morocco mang tính biểu diễn cao. Người chủ nhà đổ trà từ ấm lên cao để tạo bọt và khuấy đều hương vị. Trà bạc hà được thưởng thức trong những chiếc ly thủy tinh nhỏ, đi kèm bánh ngọt đặc trưng. Truyền thống trà bạc hà thể hiện sự tôn trọng và ấm áp trong giao tiếp, biến mỗi lần uống trà thành một dịp gắn kết con người.
Quá trình pha trà ở Morocco mang tính biểu diễn cao. Người chủ nhà đổ trà từ ấm lên cao để tạo bọt và khuấy đều hương vị. Trà bạc hà được thưởng thức trong những chiếc ly thủy tinh nhỏ, đi kèm bánh ngọt đặc trưng.
Ở Morocco, trà bạc hà là biểu tượng của lòng hiếu khách. Loại trà này được pha từ trà xanh (thường là gunpowder tea), lá bạc hà tươi và đường.
6. Nga: Trà Samovar
Ở Nga, trà được pha bằng samovar, một loại ấm nước kim loại đặc biệt có khả năng giữ nhiệt lâu. Người Nga thường dùng trà đen mạnh, uống kèm mứt hoa quả hoặc bánh mì.
Nghi thức thưởng trà ở Nga không chỉ để thỏa mãn vị giác mà còn là cách gắn kết gia đình và bạn bè. Hương vị trà đậm đà cùng sự ấm áp từ không gian khiến trà trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Nga.
Do điều kiện thiên nhiên và khí hậu lạnh nên người dân Nga đặc biệt thích dùng trà nóng để sưởi ấm cơ thể.
Mỗi nghi thức pha trà và thưởng trà trên thế giới là một nét chạm tinh tế của văn hóa, lịch sử và triết lý sống của từng quốc gia. Dù khác biệt về cách thức, tất cả đều hướng đến một mục tiêu chung: tạo ra sự kết nối giữa con người với nhau và với thiên nhiên. Khi cầm trên tay chén trà nóng, ta không chỉ nếm vị mà còn cảm nhận được dòng chảy văn hóa và tinh thần xuyên suốt các thế hệ.Hãy để mỗi lần thưởng trà trở thành một hành trình khám phá thế giới!