Chè Shan tuyết, loại chè đặc sản của vùng núi cao, không chỉ mang trong mình hương vị độc đáo mà còn là nguồn sinh kế chính, mang lại thu nhập ổn định cho người dân huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn. Những nỗ lực của người dân và các hợp tác xã (HTX) đã giúp cây chè Shan tuyết ngày càng khẳng định giá trị và chất lượng trên thị trường, đồng thời đóng góp vào công cuộc phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo bền vững cho bà con nơi đây.
Những búp chè Shan tuyết xanh non được canh tác theo phương pháp hữu cơ.
Tiềm năng phát triển chè Shan tuyết
Huyện Chợ Mới hiện có 148,6ha chè Shan tuyết, chủ yếu tập trung tại các xã vùng cao phía Đông như Bình Văn, Yên Hân, Yên Cư. Đây là những nơi có điều kiện đất đai, khí hậu và thổ nhưỡng lý tưởng cho sự phát triển của cây chè Shan tuyết. Trước đây, chè Shan tuyết mọc tự nhiên và người dân chỉ khai thác thủ công để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hằng ngày. Tuy nhiên, do thiếu sự đầu tư và quy trình chăm sóc đúng đắn, giá trị của cây chè không cao và sản phẩm chủ yếu được bán lẻ tại các chợ địa phương.
Các xã phía Đông của huyện có khí hậu phù hợp cho cây chè Shan tuyết phát triển.
Từ khi các HTX địa phương đứng ra liên kết với người dân trồng và chế biến chè, giá trị của chè Shan tuyết đã được nâng cao. Đặc biệt, việc thành lập HTX Nông nghiệp Bản Mộc vào đầu năm 2023 đã tạo ra bước đột phá lớn. HTX này đã liên kết với 20 hộ dân trồng chè, tạo nên một chuỗi cung ứng nguyên liệu ổn định và bảo đảm chất lượng cho sản phẩm. Điều này không chỉ giúp người dân yên tâm đầu tư vào chăm sóc cây chè, mà còn giúp tăng thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tầm quan trọng của hợp tác xã và kết nối thị trường
Anh Ma Văn Dương, một trong những người dân trồng chè tại thôn Bản Mộc, xã Yên Hân, chia sẻ rằng gia đình anh sở hữu 7.000m² chè Shan tuyết, trước đây chủ yếu bán lẻ ở các chợ truyền thống với giá thành không cao. Từ khi hợp tác với HTX Nông nghiệp Bản Mộc, giá chè búp tươi đã tăng lên, với mức thu mua hiện tại là 20.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. HTX cũng đã đạt nhiều chứng nhận quan trọng như OCOP 3 sao và sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh Bắc Kạn năm 2024, mở ra nhiều cơ hội lớn trong việc xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường.
Anh Ma Văn Thống, Giám đốc HTX Nông nghiệp Bản Mộc, nhận định việc liên kết với các hộ dân không chỉ giúp HTX đảm bảo nguồn nguyên liệu, mà còn giúp người dân áp dụng các quy trình kỹ thuật tiên tiến, bảo đảm sự phát triển bền vững của cây chè Shan tuyết. Sự phối hợp này là bước quan trọng để người dân tiếp cận các công nghệ thâm canh, cải tạo đất và chăm sóc cây chè theo hướng hữu cơ, góp phần gia tăng giá trị và chất lượng sản phẩm.
Đẩy mạnh phát triển bền vững cây chè Shan tuyết
Nhằm giúp người dân phát triển kinh tế và giảm nghèo bền vững, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Chợ Mới đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HU vào cuối năm 2020. Nghị quyết này xác định chè là một trong những cây trồng chủ lực, được canh tác theo hướng hữu cơ để bảo đảm an toàn thực phẩm và sức khỏe cho người tiêu dùng. Các chương trình mục tiêu quốc gia đã được huy động để hỗ trợ người dân, từ việc cải tạo đất đến xây dựng nhà xưởng và nâng cao chất lượng chế biến sản phẩm.
Trong giai đoạn 2022 - 2024, huyện Chợ Mới đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ triển khai Dự án trồng mới và thâm canh chè Shan tuyết theo hướng hữu cơ. Hiện nay, đã có 40ha chè được cải tạo và thâm canh theo tiêu chuẩn VietGAP và nông nghiệp hữu cơ, giúp bảo đảm sản phẩm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
Huyện Chợ Mới không chỉ tập trung vào việc phát triển sản xuất mà còn chú trọng đến việc quảng bá và mở rộng thị trường cho sản phẩm chè Shan tuyết. Ông Bùi Nguyên Quỳnh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Chợ Mới, cho biết địa phương đang tích cực hỗ trợ các tổ chức và cá nhân tham gia các hội chợ thương mại, nhằm giới thiệu và quảng bá sản phẩm chè đến nhiều đối tượng khách hàng. Ngoài ra, huyện cũng đầu tư vào bao bì và dây chuyền chế biến hiện đại để nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Chè Shan tuyết không chỉ là niềm tự hào của huyện Chợ Mới mà còn là chìa khóa giúp người dân vùng cao thoát nghèo và phát triển bền vững. Với sự đồng hành của các HTX và sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, cây chè Shan tuyết đang từng bước khẳng định giá trị và thương hiệu, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân và góp phần xây dựng kinh tế nông thôn mới.