Trong những năm gần đây, Việt Nam đã nổi lên như một trong những quốc gia xuất khẩu chè lớn trên thế giới. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong 7 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu chè của cả nước ước đạt 78.000 tấn, với tổng trị giá 135 triệu USD, tăng 32,7% về lượng và 34,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Giá xuất khẩu chè bình quân đạt 1.727,7 USD/tấn, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2023. Việt Nam đang đứng thứ 7 thế giới về sản lượng chè và thứ 8 về giá trị xuất khẩu trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, tỷ trọng chè nhập khẩu từ Việt Nam tại các thị trường chính trên thế giới vẫn còn rất thấp. Mặc dù là thị trường xuất khẩu chè lớn thứ 8 về giá trị trên thị trường thế giới (theo số liệu của Trung tâm Thương mại Quốc tế - ITC), nhưng tỷ trọng chè Việt Nam trong nhập khẩu của các thị trường chính vẫn còn khá khiêm tốn. Vì vậy, cơ hội để mở rộng thị phần chè của Việt Nam vẫn là rất lớn.
Việt Nam hiện đang đứng thứ thứ 8 về giá trị xuất khẩu trên thị trường toàn cầu. Ảnh minh họa
Châu Âu hiện là thị trường nhập khẩu chè lớn nhất thế giới. Theo thống kê từ Cơ quan Thống kê Châu Âu, trong bốn tháng đầu năm 2024, thị trường này đã nhập khẩu lượng chè trị giá 401 triệu USD, tăng 2,9% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, chè Việt Nam chỉ chiếm một phần nhỏ với 0,19% tổng giá trị nhập khẩu của Châu Âu. Điều này cho thấy còn nhiều cơ hội chưa được khai thác hết cho ngành chè Việt Nam tại khu vực này.
Mặc dù vậy, để thâm nhập sâu hơn vào thị trường châu Âu, các doanh nghiệp Việt Nam cần vượt qua hàng loạt các quy định nghiêm ngặt về kinh tế xanh và và an toàn thực phẩm. Điều này đòi hỏi sự nhanh nhạy trong việc cập nhật thông tin và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng khắt khe tại thị trường này.
Pakistan, thị trường nhập khẩu chè lớn thứ hai thế giới, đã nhập khẩu lượng chè trị giá 272 triệu USD trong sáu tháng đầu năm 2024, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2023, theo Hiệp hội Chè Pakistan. Mặc dù chè là thức uống phổ biến và gắn bó với văn hóa Pakistan, nhưng phần trăm chè nhập khẩu từ Việt Nam tại thị trường này vẫn còn thấp và có dấu hiệu giảm. Nhiều rào cản, đặc biệt là thiếu thông tin về thị trường, khiến các doanh nghiệp chè Việt Nam gặp khó khăn trong việc tiếp cận và ký kết các hợp đồng lớn với các công ty Pakistan.
Trong nhóm các thị trường nhập khẩu chè hàng đầu, Hoa Kỳ ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao trong nhập khẩu chè trong năm tháng đầu năm 2024. Theo Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ, giá trị nhập khẩu chè của Hoa Kỳ đạt 222 triệu USD, tăng 18,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi lượng chè nhập khẩu từ Việt Nam vào Hoa Kỳ có xu hướng tăng, thị phần chè Việt Nam tại Hoa Kỳ vẫn còn thấp. Thu nhập tăng và tiêu dùng ngày càng tăng sẽ thúc đẩy hoạt động nhập khẩu chè vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, đây là thị trường khó tính, yêu cầu cao về chất lượng và an toàn thực phẩm. Do đó, để tận dụng cơ hội tại thị trường này, các doanh nghiệp chè Việt Nam cần đầu tư vào khâu chế biến và quan tâm đặc biệt đến an toàn thực phẩm.
Số liệu từ ITC cho thấy, trong bốn tháng đầu năm 2024, nhập khẩu chè của Anh đạt 114 triệu USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm trước. Chè là thức uống quen thuộc với người dân Anh, là cơ hội lớn để Việt Nam mở rộng thị phần, vì hiện tại chè Việt Nam chỉ chiếm 0,2% trong tổng giá trị nhập khẩu chè của Anh.
Đứng thứ năm trong danh sách các thị trường nhập khẩu chè lớn nhất là Hồng Kông (Trung Quốc), nhưng nhu cầu nhập khẩu chè ở đây đang giảm mạnh. Theo Cơ quan Thống kê Hồng Kông, trong sáu tháng đầu năm 2024, tổng giá trị nhập khẩu chè của Hồng Kông đạt 56 triệu USD, giảm 33,2% so với cùng kỳ năm trước. Điều này khiến tỷ lệ nhập khẩu chè từ Việt Nam vào Hồng Kông chỉ còn 0,01% tổng giá trị nhập khẩu, giảm từ mức 0,15% so với năm 2023.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết, nhu cầu nhập khẩu chè ở các thị trường lớn trên thế giới đang phục hồi, tạo cơ hội thuận lợi cho ngành chè Việt Nam. Tuy nhiên, để mở rộng thị phần, Việt Nam cần tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa và chú trọng vào sản xuất chè cao cấp, chè hữu cơ, chè an toàn, cũng như cải tiến quy trình chế biến và đóng gói hiện đại để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra, việc tăng cường quảng bá thương hiệu chè Việt Nam, tham gia các hội chợ và triển lãm quốc tế để kết nối với đối tác cũng rất quan trọng. Việc cập nhật thông tin và xu hướng thị trường sẽ giúp các doanh nghiệp chè Việt Nam xây dựng chiến lược phù hợp và nâng cao khả năng cạnh tranh.
Với những cơ hội lớn trong ngành xuất khẩu chè, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa, và xây dựng thương hiệu mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. Với sự đầu tư và chiến lược phát triển hợp lý, ngành chè Việt Nam sẽ khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế của đất nước.