Việt Nam - "Miền đất hứa" cho nông sản nhập khẩu
Đối với nhiều quốc gia có thế mạnh về nông nghiệp, Việt Nam đang nổi lên như một thị trường trọng điểm đầy tiềm năng nhờ sức mua ngày càng tăng và sự ưa chuộng các sản phẩm chất lượng cao của người tiêu dùng. Điển hình là Australia, quốc gia xem Việt Nam là một trong những thị trường ưu tiên hàng đầu. Ông Jesse White, Giám đốc Tiếp thị Quốc tế của Hiệp hội Nho tươi Australia (ATGA), khẳng định Việt Nam là thị trường trọng điểm và dự báo nhu cầu tiêu thụ nho tươi chất lượng cao sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2025.
Thực tế, Việt Nam đã trở thành thị trường xuất khẩu nho lớn thứ tư của Australia từ ba năm trước, với kim ngạch đáng kể. Không chỉ riêng nho, theo ông Jonathan Saw, Tham tán thương mại Australia tại Việt Nam, Việt Nam hiện là thị trường xuất khẩu nông sản lớn thứ bảy của nước này, với kim ngạch đạt 2,7 tỷ đô la Úc trong năm 2024. Các hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm như sự kiện nho tươi Úc tại TP.HCM cuối tháng 3/2025 cho thấy nỗ lực không ngừng của các nhà xuất khẩu Australia trong việc chinh phục người tiêu dùng Việt và khẳng định vị thế lâu dài tại đây. Chính phủ Australia cũng đang tích cực phối hợp để đưa thêm nhiều nông sản cao cấp vào thị trường Việt Nam.
Số liệu nhập khẩu gia tăng và sự đa dạng nguồn cung
Thực tế này được phản ánh rõ nét qua số liệu thống kê nhập khẩu. Kim ngạch nhập khẩu rau quả của Việt Nam liên tục tăng trưởng. Chỉ riêng trong tháng 3 năm 2025, con số này đã đạt 172,1 triệu USD (khoảng 4.400 tỷ đồng), tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung cả quý 1 năm 2025, Việt Nam đã chi gần 578 triệu USD (khoảng 14.774 tỷ đồng) để nhập khẩu rau quả, tăng tới 17,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Các thị trường cung cấp rau quả lớn nhất cho Việt Nam ngày càng đa dạng, bao gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Australia, Chile, Myanmar, Hàn Quốc, Ấn Độ, Campuchia và Thái Lan.
Người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp các loại trái cây nhập khẩu nổi bật như nho sữa Trung Quốc với mức giá ngày càng rẻ, cherry từ Chile, hay táo từ Mỹ và Australia tại khắp các hệ thống bán lẻ hiện đại lẫn chợ truyền thống. Bên cạnh trái cây, mặt hàng thịt nhập khẩu cũng ghi nhận mức tăng trưởng đột biến. Dù số liệu tháng 3 chưa có, chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã chi hơn 373 triệu USD (hơn 9.500 tỷ đồng) nhập khẩu thịt các loại, tăng vọt 40,5% so với cùng kỳ năm 2024. Các nhà cung cấp thịt lớn nhất bao gồm Ấn Độ, Nga, Mỹ, Brazil, Canada, Ba Lan và Hà Lan.
Nông sản Mỹ và nỗ lực cân bằng thương mại song phương
Một yếu tố đáng chú ý có thể khiến dòng chảy nông sản nhập khẩu vào Việt Nam mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới là nỗ lực cân bằng cán cân thương mại với Hoa Kỳ. Dưới góc nhìn của chuyên gia kinh tế, TS. Chu Thanh Tuấn, trong bối cảnh Mỹ có xu hướng siết chặt các chính sách thương mại, việc Việt Nam chủ động mở rộng nhập khẩu các mặt hàng nông sản mà Mỹ có thế mạnh và dư thừa nguồn cung như đậu nành, thịt bò, ngô, lúa mì là một giải pháp chiến lược nhằm giảm bớt áp lực thương mại.
Động thái này được thể hiện qua cuộc gặp giữa Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy và Đại sứ Hoa Kỳ vào cuối tháng 3/2025. Tại cuộc gặp, phía Việt Nam cho biết đang hoàn thiện các thủ tục kỹ thuật để sớm cấp phép nhập khẩu thêm một số loại nông sản từ Mỹ như quýt, mận và chanh vàng, dự kiến hoàn thành trong tháng 4 hoặc tháng 5/2025. Thực tế, kim ngạch xuất khẩu rau quả từ Hoa Kỳ sang Việt Nam đã tăng trưởng ấn tượng 64% trong năm 2024, đạt gần 544 triệu USD. Việt Nam cũng nhập khẩu lượng lớn ngô và đậu tương (gần 1,5 tỷ USD trong năm qua) từ Mỹ để phục vụ ngành chăn nuôi, đồng thời chấp thuận hầu hết hồ sơ xin phép nhập khẩu thực phẩm biến đổi gen từ nước này.
Chính sách thuế và tác động tiềm ẩn
Để hỗ trợ mục tiêu cân bằng thương mại và đồng thời mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, Bộ Tài chính Việt Nam vào cuối tháng 3 năm 2025 đã công bố dự thảo nghị định sửa đổi, đề xuất giảm thuế suất nhập khẩu ưu đãi (MFN) đối với một số mặt hàng nông sản có thế mạnh của Mỹ. Cụ thể, dự thảo đề xuất giảm thuế cho đùi gà đông lạnh từ 20% xuống 15%, hạt dẻ cười từ 15% xuống 5%, hạnh nhân từ 10% xuống 5%, táo tươi từ 8% xuống 5%, cherry từ 10% xuống 5%, và nho khô từ 12% xuống 5%.
Theo đại diện Bộ Tài chính, ông Nguyễn Quốc Hưng, việc điều chỉnh này nhằm cải thiện cán cân thương mại, khuyến khích doanh nghiệp đa dạng hóa nguồn cung và giảm giá thành sản phẩm cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, việc giảm thuế này chắc chắn sẽ làm tăng thêm sức cạnh tranh của nông sản Mỹ trên thị trường Việt Nam.
Áp lực cạnh tranh và nỗi lo "thua trên sân nhà"
Sự đổ bộ ngày càng mạnh mẽ của nông sản ngoại từ nhiều nguồn cung khác nhau, được hỗ trợ bởi các chiến dịch quảng bá rầm rộ, các chính sách thương mại song phương và tiềm năng giảm thuế nhập khẩu, đang tạo ra một áp lực cạnh tranh vô cùng lớn cho ngành nông nghiệp và người nông dân Việt Nam. Nỗi lo "thua ngay trên sân nhà" là hoàn toàn có cơ sở khi người tiêu dùng có quá nhiều lựa chọn hàng nhập khẩu đa dạng về chủng loại, mẫu mã và đôi khi có mức giá rất cạnh tranh, như trường hợp nho sữa Trung Quốc giá rẻ tràn ngập thị trường. Để đứng vững và phát triển, ngành nông sản Việt không còn cách nào khác là phải nâng cao năng lực cạnh tranh một cách toàn diện.
"Cơn lốc" nông sản nhập khẩu là một thực tế không thể phủ nhận và dự báo sẽ còn tiếp diễn, thậm chí mạnh mẽ hơn trong tương lai gần, đặc biệt khi các yếu tố về cân bằng thương mại và chính sách thuế được điều chỉnh. Đây là thách thức lớn nhưng cũng là động lực để ngành nông nghiệp Việt Nam phải thay đổi và vươn lên. Yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải có những chiến lược đồng bộ để nâng cao sức cạnh tranh, từ việc quy hoạch vùng trồng, chuẩn hóa quy trình sản xuất, đảm bảo chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm, xây dựng thương hiệu, đến việc tối ưu hóa chi phí để có giá thành hợp lý.
Đặc biệt, bên cạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu, việc củng cố và giữ vững thị trường nội địa với gần 100 triệu dân là yếu tố sống còn. Chỉ khi nông sản Việt khẳng định được chất lượng và chiếm được lòng tin của chính người tiêu dùng trong nước thì mới có thể tự tin cạnh tranh sòng phẳng với hàng nhập khẩu và phát triển bền vững.
Bảo An