Dù sở hữu bề dày lịch sử và chất lượng được quốc tế công nhận, trà Việt Nam vẫn đang loay hoay tìm chỗ đứng trên bản đồ trà thế giới. Câu chuyện về cối trà "Trà Bánh Hà Nội" sản xuất năm 1930 được bán với giá 1,5 triệu đô la Hong Kong tại cuộc đấu giá ở Hong Kong năm 2019 phần nào cho thấy tiềm năng của trà Việt. Tuy nhiên, thực tế là giá trà xuất khẩu bình quân của Việt Nam vẫn còn thấp hơn nhiều so với các nước khác, chỉ bằng 65% giá bình quân của các nước hàng đầu về xuất khẩu trà.
Thị trường trà thế giới vẫn nhìn nhận Việt Nam là nơi cung cấp trà giá rẻ. Nguyên nhân là do người trồng và sản xuất trà trong nước chưa thực sự chú trọng đến chất lượng, đổi mới và xây dựng thương hiệu. Tình trạng sản xuất manh mún, thiếu liên kết, cùng với việc tập trung vào các sản phẩm trà xanh cấp thấp (chiếm tới 94% tổng khối lượng xuất khẩu) khiến trà Việt Nam khó lòng cạnh tranh với các sản phẩm trà cao cấp từ các quốc gia khác.
Dù sở hữu những vùng chè Shan cổ thụ hàng trăm năm tuổi với chất lượng tuyệt hảo, Việt Nam vẫn chưa có nhiều thương hiệu trà đủ mạnh để tạo tiếng vang trên thị trường quốc tế.
Việt Nam tự hào là nước sản xuất và xuất khẩu trà đứng thứ 5 trên thế giới, sở hữu gần 20.000 ha chè Shan rừng với nhiều vùng chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi cho chất lượng cao. Các chuyên gia quốc tế đánh giá trà Việt Nam không thua kém bất kỳ quốc gia nào. Thương hiệu Shanam với sản phẩm trà xanh được Tea Epicure của Mỹ xếp vào Top 1 dòng trà xanh thế giới là một minh chứng rõ ràng.
Để nâng tầm vị thế của trà Việt, chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm từ các thương hiệu trà nổi tiếng thế giới như Darjeeling, Đại Hồng Bào, TWG… Đó là sự đầu tư vào nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới, xây dựng thương hiệu mạnh, chú trọng đến chất lượng đồng đều và bao bì sản phẩm.
Việc thay đổi tư duy sản xuất, tập trung vào các sản phẩm trà chế biến sâu, trà đặc sản là chìa khóa để trà Việt Nam vươn ra thế giới. Cần có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, nông dân và chính quyền địa phương trong việc xây dựng vùng nguyên liệu, bảo tồn và phát triển các giống trà quý. Đồng thời, việc quảng bá, xây dựng thương hiệu cũng cần được đẩy mạnh để tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng quốc tế.
Việt Nam có đầy đủ tiềm năng để vươn lên trở thành quốc gia sản xuất trà hàng đầu thế giới. Chúng ta sở hữu nguồn nguyên liệu phong phú, lịch sử trồng trà lâu đời, đội ngũ người làm trà có kinh nghiệm. Xu hướng tiêu dùng trà trên thế giới đang chuyển dịch sang các sản phẩm trà chế biến sâu, trà đặc sản, trà hữu cơ, mở ra cơ hội lớn cho trà Việt.
Hành trình đi tìm danh xưng cho trà Việt Nam là hành trình dài, đòi hỏi sự nỗ lực của cả cộng đồng. Bằng cách kết hợp truyền thống với đổi mới, chú trọng đến chất lượng và xây dựng thương hiệu mạnh, trà Việt hoàn toàn có thể khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế và mang lại giá trị cao cho nền kinh tế.
Bảo An