Hòa Bình: Xây dựng các xã vùng cao huyện Tân Lạc trở thành khu du lịch cấp tỉnh vào năm 2030

Huyện Tân Lạc nằm ở phía Tây Nam tỉnh Hòa Bình, cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 100km, được ví như cửa ngõ của các tỉnh vùng Tây Bắc, nối vùng kinh tế các tỉnh Tây Bắc với thủ đô Hà Nội. Tân Lạc có vị trí địa lý thuận lợi, tiếp giáp với các khu vực có du lịch phát triển của tỉnh như Mai Châu, Cao Phong, hồ Hòa Bình; gần với các địa phương có du lịch phát triển trong khu vực như Vân Hồ, Mộc Châu (Sơn La), khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông (Thanh Hóa). Tân Lạc có tài nguyên du lịch đa dạng, phong phú: tài nguyên du lịch tự nhiên gắn với cảnh quan núi rừng Tây Bắc hùng vỹ, với đầy đủ các giá trị tài nguyên sông, suối, hồ, hang động, thác nước, núi, rừng, đèo,...; tài nguyên du lịch văn hóa đặc sắc gắn với văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mường (chiếm 85% dân số huyện). Có thể nói, Tân Lạc hội tụ đủ các yếu tố để phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế thế mạnh.

Tuy nhiên, Tân Lạc là một huyện miền núi, có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng cao, giao thông đi lại khó khăn, đời sống người dân còn nghèo, kinh tế lệ thuộc chủ yếu vào canh tác nông nghiệp thủ công. Để phát triển du lịch toàn diện gắn với nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện, đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững, cần thiết phải chú trọng đầu tư cho phát triển du lịch tại các xã vùng sâu, vùng cao.

Được biết, các xã vùng cao huyện Tân Lạc bao gồm 3 xã Vân Sơn, Quyết Chiến và Ngổ Luông, cách trung tâm huyện khoảng 20 km về phía Tây, có diện tích tự nhiên 12.038 ha, dân số 8.700 người. Nơi đây sở hữu nguồn tài nguyên tự nhiên và văn hóa đa dạng. Với độ cao từ 800m -1000m so với mặt biển, rừng tự nhiên với đa dạng loài động, thực vật, tỷ lệ che phủ rừng cao nên thời tiết mát mẻ về mùa hè. Mùa đông, có nhiều ngày nắng đẹp, tạo nên cảnh quan mây - núi hùng vĩ. Đặc biệt, trên địa bàn có nhiều danh lam thắng cảnh và hang động đẹp như động Nam Sơn (được xếp hạng di tích cấp quốc gia), hang Núi Kiến (được xếp hạng di tích cấp tỉnh), có một số thác nước tự nhiên như thác Thung, nhiều điểm thăm quan như đỉnh Lũng Vân, ruộng bậc thang Lũng Vân, đồi quýt cổ Nam Sơn, thung lũng su su Quyết Chiến...

Bên cạnh đó, cộng đồng dân cư vùng cao Tân Lạc còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa gắn với bản sắc người Mường: nhà sàn, đồ dùng gia đình, trang phục, thuần phong mỹ tục, lễ hội truyền thống, diễn xướng Mo Mường, dân ca, trò chơi dân gian, ẩm thực… Ngoài du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch thăm quan khám phá, vùng cao Tân Lạc còn có tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp, thăm quan khu sản xuất nông sản hàng hóa đặc trưng của vùng cao như: quýt Nam Sơn, Su su Quyết Chiến, tỏi tía Bắc Sơn, rau củ quả trái vụ Quyết Chiến, thảo dược, rau rừng, chè tuyết, lợn, gà giống bản địa Ngổ Luông, rượu Hượp Lũng Vân...

Hoạt động du lịch tại các xã vùng cao huyện Tân Lạc mới bắt đầu trong vài năm trở lại đây và đạt được những kết quả đáng ghi nhận: thu nhập từ dịch vụ du lịch cộng đồng đã góp phần nâng cao đời sống nhân dân, đường làng ngõ xóm được chỉnh trang sạch đẹp; nếp sống, văn hóa ứng xử thân thiện, mến khách; bản sắc văn hóa, hình ảnh mảnh đất, con người các xã vùng cao được được lan tỏa; nhiều mặt hàng nông sản được giới thiệu, bán cho khách tham quan. Năm 2019, thu hút hơn 10.000 lượt khách du lịch, trong đó có  3.000 lượt khách lưu trú, đem lại doanh thu 2,5 tỷ đồng.

Để phát triển du lịch trên địa bàn huyện nói chung và phát triển du lịch tại các xã vùng cao Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã ban hành Nghị quyết số 03-NQ/HU ngày 21/7/2018 về phát triển du lịch huyện Tân Lạc giai đoạn 2016-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Tuy nhiên, du lịch các xã vùng cao huyện Tân Lạc phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, còn nhiều khó khăn, hạn chế như: Hạ tầng giao thông phát triển chưa đồng bộ, tuyến giao thông kết nối với hạ tầng giao thông quốc gia còn chật hẹp, nhiều tuyến đường liên xã, liên xóm kết nối với các điểm tài nguyên chưa được đầu tư tu bổ, nâng cấp nên đi lại khó khăn; hạ tầng cấp nước sạch, hệ thống xử lý rác thải, nước thải, nhà vệ sinh công cộng còn thiếu; cơ sở lưu trú rất ít (chỉ có 03 hộ kinh doanh homestay), chưa có cơ sở lưu trú nghỉ dưỡng cao cấp, các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, giải trí, mua sắm cũng rất hạn chế; nhiều điểm tài nguyên hấp dẫn, có tiềm năng chưa được đầu tư khai thác. Đối chiếu với các điều kiện công nhận khu du lịch cấp tỉnh quy định tại Điều 12, Nghị định số 168/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Du lịch, các xã vùng cao huyện Tân Lạc mới chỉ đạt một số tiêu chí.

Ngày 14/01/2022, Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ban hành Chương trình số 06/Ctr-UBND về công tác trọng tâm của Ủy ban nhân dân tỉnh năm 2022. Theo đó, UBND tỉnh đã giao UBND huyện Tân Lạc chủ trì, tham mưu xây dựng Tờ trình Nghị quyết của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về xây dựng các xã vùng cao huyện Tân Lạc trở thành khu du lịch cấp tỉnh vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Để có căn cứ trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy, việc thực hiện Đề án “Xây dựng các xã vùng cao huyện Tân Lạc trở thành khu du lịch cấp tỉnh vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” .

Với mục tiêu chung tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy các cấp, từ tỉnh đến cơ sở nhằm phát triển du lịch vùng cao nói chung, vùng cao huyện Tân Lạc nói riêng.  Phấn đấu để các xã vùng cao huyện Tân Lạc đạt tiêu chuẩn khu du lịch cấp tỉnh vào năm 2030; góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, có tỷ trọng, tốc độ, chất lượng tăng trưởng cao, có tính chuyên nghiệp, hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, hiện đại; sản phẩm du lịch chất lượng cao, đa dạng, có thương hiệu và có sức cạnh tranh mạnh; mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, thân thiện môi trường, đóng góp xứng đáng vào thành tựu chung của sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh Hòa Bình.

Cụ thể, đến năm 2025 phấn đấu hoàn thành cơ bản 50% điều kiện để công nhận các xã vùng cao huyện Tân Lạc thành khu du lịch cấp tỉnh. Đón được 50.000 lượt khách du lịch (khoảng 5.000 lượt khách quốc tế), trong đó có khoảng 30.000 lượt khách lưu trú; doanh thu xã hội từ du lịch đạt khoảng 30 tỷ đồng. Thu hút các nhà đầu tư lớn tham gia phát triển các khu nghỉ dưỡng cao cấp, phấn đấu có ít nhất 01 khu nghỉ dưỡng cao cấp đạt chuẩn 3 - 5 sao được đưa vào khai thác với quy mô 50 - 60 buồng lưu trú; có khoảng 20 - 30 hộ kinh doanh homestay, cung cấp khoảng 400 - 600 giường ngủ phục vụ khách du lịch.Tạo việc làm cho khoảng 750 lao động địa phương, trong đó, lao động trực tiếp khoảng 250 người. Du lịch góp phần nâng cao thu nhập và mức sống của người dân địa phương, các vấn đề về văn hóa, giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe được cải thiện, cụ thể: thu nhập bình quân đầu người đạt 40 - 45 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 15%, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm giảm còn 2%, số hộ gia đình văn hóa đạt 75%, số thôn/xóm đạt chuẩn làng văn hóa là 85%.

Theo đó, đến năm 2030 phấn đấu hoàn thành 100% điều kiện và được công nhận là khu du lịch cấp tỉnh. Đón được 115.000 lượt khách du lịch (khoảng 15.000 lượt khách quốc tế), trong đó khách lưu trú đạt khoảng 70.000 lượt; doanh thu xã hội từ du lịch đạt khoảng 100 tỷ đồng. Có từ 3 - 4 khu nghỉ dưỡng cao cấp đạt chuẩn 3 - 5 sao với quy mô 150 - 200 buồng lưu trú; có khoảng 40 - 50 hộ kinh doanh homestay, cung cấp khoảng 800 - 1.000 giường ngủ phục vụ khách du lịch. Tạo việc làm cho khoảng 2.500 lao động địa phương, trong đó, lao động trực tiếp khoảng 800 người. Du lịch góp phần tạo việc làm và sinh kế bền vững cho người dân các xã vùng cao, các vấn đề về văn hóa, giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe được tăng cường, cụ thể: thu nhập bình quân đầu người đạt 50 - 55 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn dưới 10%, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm giảm còn 1,5%, số hộ gia đình văn hóa đạt 80%, số thôn/xóm đạt chuẩn làng văn hóa tăng 90%.

Đặc biệt, tầm nhìn đến năm 2050 phấn đấu xây dựng xã Vân Sơn trở thành thị trấn của huyện Tân Lạc, là trung tâm tiếp đón và phân phối khách du lịch đến các xã vùng cao và các khu vực lân cận. Du lịch các xã vùng cao trở thành khu du lịch trọng điểm của tỉnh, là điểm đến hấp dẫn khách du lịch trong nước và quốc tế, góp phần tích cực cho du lịch huyện Tân Lạc và tỉnh Hòa Bình. Du lịch thực sự mang lại giá trị, lợi ích to lớn cho cộng đồng; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương; đóng góp xứng đáng vào thành tựu chung của sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh Hòa Bình.

Hiện nay, về tình hình các dự án trên địa bàn xã Suối Hoa có 4 dự án du lịch, nghỉ dưỡng được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư, hiện nay đang trong quá trình giải phóng mặt bằng, một số chuẩn bị khởi công xây dựng gồm: Khu nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái Hồ Hòa Bình (Nhà đầu tư: Công ty Cổ phần đầu tư Lạc Hồng, địa điểm đầu tư: tại xóm Liếm, xóm Ngòi, xã Suối Hoa). Có tổng diện tích thực hiện dự án: 100,57ha. Khu du lịch sinh thái Ngòi Hoa (nhà đầu tư: Công ty Cổ phần đầu tư Năng lượng - Xây dựng - Thương mại Hoàng Sơn; địa điểm đầu tư: Tại xóm Liếm, xóm Nẻ, xã Suối Hoa). Có tổng diện tích thực hiện dự án: 146,6 ha. Khu du lịch sinh thái Hồ Gươm - Sông Đà (Nhà đầu tư: Công ty Cổ phần Tập đoàn Hồ Gươm; địa điểm đầu tư: Tại xóm Liếm, xã Suối Hoa). Có tổng diện tích thực hiện dự án: 62,98 ha. Dự án Khu du lịch sinh thái V^’star - Ngòi Hoa (Nhà đầu tư: Công ty Cổ phần V’Star Hòa Bình; địa điểm đầu tư: Xóm Nẻ, xóm Mu, xã Suối Hoa). Tổng diện tích thực hiện dự án: 183,55 ha.

Cùng với đó, một số dự án phát triển cơ sở lưu trú, nghỉ dưỡng tại các xã vùng cao đã được Uỷ ban nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư và đang nghiên cứu đề xuất đầu tư, như: Dự án Khu nghỉ dưỡng sinh thái và bảo tồn thiên nhiên Thung Lũng Mây (xã Quyết Chiến) quy mô 198 ha với tổng số vốn khoảng hơn 130 tỷ đồng (chủ đầu tư Công ty cổ phần nông nghiệp sạch Hòa Bình). Dự án Khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng Lũng vân Ecolodge, quy mô 13 ha, vốn đầu tư dự kiến 124 tỷ đồng (chủ đầu tư Công ty cổ phần Thịnh Việt). Khu dân cư Vân Sơn tại xóm Bục và vùng lân cận, quy mô 99 ha, vốn dự kiến đầu tư từ 600-800 tỷ đồng (chủ đầu tư Công ty cổ phần Maryland). Dự án Khu du lịch Sinh thái - Văn hoá cộng đồng và bảo tồn tự nhiên xóm Chiến (xã Vân Sơn), quy mô 05 ha, vốn đầu tư dự kiến 95 tỷ đồng (chủ đầu tư Công ty TNHH Du lịch Trung Tâm Việt). Dự án Khu nhà nghỉ dưỡng kết hợp khu dân cư thương mại trung tâm Vân Sơn - Tân Lạc, quy mô 4,9 ha, dự kiến vốn 30 tỷ đồng (chủ đầu tư Công ty cổ phần đầu tư thương mại và dịch vụ Phú Nghĩa)./.

Phi Long - Thanh Phong