Hội An mùa mưa: Khi lũ trở thành “đặc sản” phố cổ

Mỗi mùa mưa ghé về, khi dòng sông Hoài dâng lên chạm ngưỡng hiên nhà cổ, Hội An lại khoác lên mình vẻ đẹp khác lạ – mênh mang, trầm tĩnh như bức họa nước giữa đời thực. Giữa những con thuyền nan lững lờ và ánh đèn lồng hắt xuống mặt nước, phố cổ hiện ra vừa mong manh vừa quyến rũ. Có lẽ cũng bởi vậy mà du khách thường thổn thức: “Hiếm có nơi nào dịu dàng đến thế, ngay cả giữa những ngày mưa đầy nước.”

Du khách thích thú đi thuyền trên phố cổ ở Hội An.
Du khách thích thú đi thuyền trên phố cổ ở Hội An.

Đặc sản “lũ” !

Hội An có một “đặc sản” không nơi nào có được khi vào mùa nước nổi do lũ lụt tạo ra. Với người dân nơi đây, lũ không phải là tai họa mà là một phần của nhịp sống. Họ chuẩn bị trước từng tấm ván gỗ, những bậc thang gác xép, chằng buộc hàng hóa, sắp xếp đồ đạc. Nước dâng lên, họ mỉm cười đón. Nước rút đi, họ mở cửa, lau lại mái ngói và phơi nắng sân gạch. Sự bình thản ấy khiến Hội An khác biệt. Ở đây, thiên nhiên không phải kẻ đối đầu mà là người bạn lâu năm, đôi khi dỗi hờn nhưng luôn gắn bó.

Điều đặc biệt là chính du khách là những người vốn quen với khái niệm “tránh lũ” mê mẩn khi được “đi thuyền trong phố”. Nhiều người chờ đến mùa mưa để trở lại Hội An chỉ để nhìn thấy phố cổ soi mình giữa làn nước. Họ chụp ảnh, họ viết blog, họ kể rằng chưa từng thấy nơi nào đẹp trong mưa lũ như thế. Và thế là “mùa nước nổi” trở thành một thương hiệu du lịch tự nhiên: vừa mộc mạc, vừa nên thơ.

Nhưng ẩn sau vẻ lãng mạn ấy là câu chuyện rất thật về khả năng thích ứng với thiên nhiên và thiên tai của con người. Bao đời nay, người Hội An đã sống với quy luật của sông nước: thiết kế nhà hai tầng để tránh lũ, làm cửa tháo lắp dễ dàng, dựng sàn gỗ cao để bảo vệ hàng hóa... Mưa lũ đến không làm cuộc sống chững lại mà chỉ là thay đổi nhịp điệu. Có thể hôm nay bán hàng trên phố, ngày mai bán hàng trên thuyền, nhưng ở đâu chăng nữa nụ cười thì vẫn vậy, vẫn luôn hiện hữu.

Chùa Cầu mùa nước lên.
Chùa Cầu mùa nước lên.
Mỗi mùa nước lũ, các tuyến đường gần sát bờ sông Hoài trở thành những con sông, khiến Hội An trở nên khác biệt trong mắt du khách.
Mỗi mùa nước lũ, các tuyến đường gần sát bờ sông Hoài trở thành những con sông, khiến Hội An trở nên khác biệt trong mắt du khách.

Từ góc nhìn quản lý, chính “nếp sống thuận tự nhiên” ấy là bài học quý trong thời đại biến đổi khí hậu. Không thể cứ chống chọi bằng những công trình cao ngất hay đê bao kiên cố, bởi thiên nhiên luôn có cách để tìm lại dòng chảy của mình. Hội An cần phát huy chính triết lý đã nuôi dưỡng mình hàng trăm năm: “sống cùng chứ không chống lại”. Việc quy hoạch đô thị phải xem mưa lũ là yếu tố tự nhiên để thích nghi, không phải kẻ thù để xóa bỏ.

Ở góc độ kinh tế, mưa lũ cũng có thể trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo. Nhiều doanh nghiệp du lịch tại Hội An đã biết biến mùa nước nổi thành mùa kinh doanh đặc biệt: “tour chèo thuyền trong phố”, “cà phê ngắm mưa”, trải nghiệm cuộc sống “ngập mà vui” cùng người dân. Điều quan trọng là làm sao để du khách được an toàn, còn thiên nhiên vẫn được tôn trọng. Sự khác biệt của Hội An không nằm ở những công trình nhân tạo mà ở cách con người nơi đây ứng xử tinh tế với nước, với trời, với di sản.

Song, nếu chỉ trông chờ vào “duyên trời”, Hội An sẽ không thể đứng vững mãi. Biến đổi khí hậu khiến mưa lũ thất thường hơn, dữ dội hơn. Những khu dân cư mới mọc lên ven sông nếu không tuân thủ quy hoạch, san lấp tự nhiên bừa bãi, có thể làm hỏng nhịp thở của cả thành phố. Vì thế, chính quyền cần một chiến lược quản lý thông minh hơn: quy hoạch mềm, kiểm soát xây dựng chặt chẽ, bảo tồn hệ thống sông ngòi và rừng ngập. Bởi chính thiên nhiên là “bức tường chắn” an toàn và bền vững nhất.

Hội An trong nước- Điều khá thú vị với du khách.
Hội An trong nước- Điều khá thú vị với du khách.
 "Hòa Bình"/"Bình an".
 "Hòa Bình"/"Bình an".

Người Hội An xưa có câu: “Mưa là bạn, nước là nguồn”. Giờ đây, câu nói ấy không chỉ là kinh nghiệm dân gian mà nên trở thành triết lý phát triển. Nếu biết trân trọng và thích ứng, mưa lũ sẽ không còn là nỗi lo mà là chất xúc tác cho sáng tạo, cho du lịch, cho cả tinh thần sống xanh. Đó cũng là điều khiến Hội An khác biệt giữa thời đại của bê tông và vội vã.

Bởi ở nơi này giữa mùa nước nổi, vẫn có những nụ cười tươi, những bàn tay chèo thuyền, những ánh đèn vàng hắt xuống mặt nước. Hội An không tìm cách chạy trốn thiên nhiên mà ngược lại, “người Phố Hội” chọn sống chung, sống khéo, sống đẹp. Và chính cách sống ấy, biến tu duy “an nhiên giữa dòng chảy” thành  “đặc sản”, khiến du khách đi rồi vẫn muốn quay lại. Từ sự độc đáo, khác biệt đó để thấy rằng, có một Hội An an nhiên, mỉm cười cùng mưa lũ đã và sẽ như một lực hấp dẫn “có một không hai” tiếp tục núi chân, lôi kéo du khách quay lại ở mùa lũ năm sau.