Mua sắm online: Làn sóng mới thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam

Chuyển đổi hành vi tiêu dùng sang môi trường số không chỉ mang lại sự thuận tiện cho người dân, mà còn mở ra một sân chơi đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp Việt. Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki hay những nền tảng mới nổi như TikTok Shop đang chứng kiến lượng giao dịch tăng trưởng mạnh mẽ qua từng năm. Điều đáng chú ý là không chỉ các doanh nghiệp lớn tận dụng kênh online, mà cả các hộ kinh doanh cá thể, tiểu thương truyền thống cũng đang dần chuyển mình để bắt kịp xu thế. Nhiều người nông dân, tiểu thương ở các vùng nông thôn đã học cách livestream bán hàng, quảng bá đặc sản địa phương ra toàn quốc, thậm chí vươn ra thị trường quốc tế thông qua nền tảng số.

Không chỉ có các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Tiki, Lazada, và Sendo, thị trường mua sắm trực tuyến Việt Nam còn chứng kiến sự tham gia tích cực của nhiều mô hình kinh doanh khác nhau.

Các siêu thị và chuỗi bán lẻ truyền thống như Winmart, Bach Hoa Xanh, và AEON đã phát triển nền tảng trực tuyến riêng kết hợp với dịch vụ giao hàng nhanh. Đại diện lãnh đạo Thế Giới Di Động, cho biết: "Doanh thu từ kênh online của Bach Hoa Xanh đã đóng góp gần 18% tổng doanh thu, tăng gấp đôi so với năm trước. Chúng tôi đã đầu tư mạnh vào hệ thống logistics để có thể giao hàng trong vòng 2 giờ tại các thành phố lớn."

Mô hình social commerce - kết hợp giữa mạng xã hội và thương mại điện tử - cũng đang bùng nổ với hàng nghìn nhóm mua bán, tiếp thị và giao dịch trên Facebook, Zalo, và TikTok Shop. Theo thống kê, có khoảng 3,5 triệu người bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội tại Việt Nam, tạo ra doanh thu ước tính khoảng 4 tỷ USD năm 2024.

Live streaming commerce - bán hàng trực tiếp qua video trực tuyến - là một hiện tượng mới nhưng phát triển nhanh chóng. Các buổi phát sóng trực tiếp của những người có ảnh hưởng (influencers) trên TikTok, Facebook, và YouTube thường thu hút hàng chục nghìn người xem và tạo ra doanh số ấn tượng. Một buổi livestream của Khoa Pug - một người có ảnh hưởng nổi tiếng với 3,8 triệu người theo dõi - có thể bán được hàng nghìn sản phẩm trong vài giờ.

Làn sóng mua sắm trực tuyến không chỉ thay đổi hành vi tiêu dùng mà còn có tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế.

Để đáp ứng nhu cầu mua sắm trực tuyến ngày càng tăng, các doanh nghiệp Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Theo báo cáo của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), 78% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã có website hoặc trang mạng xã hội để giới thiệu sản phẩm, tăng 15% so với năm trước.

Sự chuyển đổi này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận nhiều khách hàng hơn mà còn giúp họ tối ưu hóa vận hành, tiết kiệm chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Bên cạnh đó, sự bùng nổ của thương mại điện tử đã kéo theo làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào ngành logistics. Được biết, mỗi ngày có khoảng 3,5 triệu đơn hàng được giao dịch trực tuyến tại Việt Nam, tạo ra nhu cầu lớn về dịch vụ vận chuyển, kho bãi và xử lý đơn hàng.

Nhiều công ty logistics lớn như Ninja Van, GHN, GHTK, và J&T Express đã mở rộng mạng lưới và ứng dụng công nghệ để đáp ứng nhu cầu này. Họ đã đầu tư vào các hệ thống phân loại tự động, robot trong kho hàng, và phần mềm quản lý đơn hàng hiện đại. GHN, một trong những công ty giao hàng hàng đầu Việt Nam, đã đầu tư hơn 30 triệu USD vào trung tâm phân loại hàng hóa tự động có khả năng xử lý 800.000 đơn hàng mỗi ngày.

Theo báo cáo, ngành thương mại điện tử Việt Nam đã tạo ra khoảng 1,2 triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp trong năm 2024, bao gồm các vị trí trong lĩnh vực công nghệ, logistics, marketing số, chăm sóc khách hàng và quản lý chuỗi cung ứng.

Đặc biệt, thương mại điện tử đã mở ra cơ hội việc làm cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau, từ lao động phổ thông đến chuyên gia công nghệ cao. Đối với các khu vực nông thôn, thương mại điện tử đã tạo điều kiện cho người dân tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, bán sản phẩm địa phương trực tiếp đến người tiêu dùng mà không cần qua trung gian.

Sự phát triển của mua sắm trực tuyến cũng đang thúc đẩy làn sóng số hóa trong lĩnh vực tài chính và ngân hàng. Các phương thức thanh toán điện tử như ví điện tử, thẻ ngân hàng, và chuyển khoản ngân hàng đang dần thay thế tiền mặt trong các giao dịch trực tuyến.

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, có hơn 70% người dùng internet tại Việt Nam đã sử dụng ít nhất một hình thức thanh toán điện tử, với MoMo, ZaloPay, và VNPay là những ví điện tử phổ biến nhất. Giá trị giao dịch qua các ví điện tử tại Việt Nam đạt khoảng 25 tỷ USD trong năm 2024, tăng 35% so với năm trước.

Trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), và blockchain đang được ứng dụng ngày càng nhiều trong thương mại điện tử để nâng cao trải nghiệm mua sắm và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng.

Làn sóng mua sắm trực tuyến đang thay đổi sâu sắc cách người Việt Nam tiêu dùng và kinh doanh. Với sự phát triển của công nghệ, hạ tầng logistics, và hệ thống thanh toán điện tử, thương mại điện tử không chỉ mang lại sự tiện lợi cho người tiêu dùng mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam phát triển trong kỷ nguyên số.

Để tận dụng tối đa tiềm năng của làn sóng này, cần có sự nỗ lực hợp tác giữa các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và người tiêu dùng trong việc xây dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử an toàn, minh bạch và bền vững. Chỉ khi đó, mua sắm trực tuyến mới thực sự trở thành "cánh buồm" đưa con tàu kinh tế Việt Nam vươn ra biển lớn trong thời đại số.

Tuy nhiên, làn sóng mua sắm online cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về mặt chính sách, quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Việc phát sinh nhiều gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng hay tranh chấp về dịch vụ cần được kiểm soát chặt chẽ bằng khung pháp lý linh hoạt và công cụ giám sát hiện đại. Bên cạnh đó, việc đảm bảo an toàn dữ liệu cá nhân, tăng cường nhận thức của người dân về tiêu dùng số cũng là những nhiệm vụ quan trọng cần được đẩy mạnh.

Tiến Hoàng