Từ hạt lúa mạch đến tách trà mùa vàng
Nguồn gốc của Mugicha gắn liền với lịch sử canh tác lúa mạch tại Nhật Bản – loại ngũ cốc được trồng phổ biến từ hàng trăm năm trước. Khác với trà xanh hay trà đen, Mugicha không được làm từ lá cây mà từ hạt lúa mạch được rang chín. Cách chế biến này mang đến một hương vị đặc biệt: ngọt thanh, thoang thoảng mùi khói và có chút béo nhẹ. Người Nhật tin rằng vị ngọt của Mugicha là hương vị của mùa vàng, là kết tinh của ánh nắng, gió biển và bàn tay lao động.
Truyền thống uống Mugicha bắt đầu phổ biến từ thời Edo (1603–1868), khi người dân phát hiện rằng nước sắc từ lúa mạch rang giúp cơ thể mát hơn trong những ngày oi ả. Từ đó, Mugicha dần trở thành một phần của mùa hè Nhật Bản. Trong các gia đình, bình Mugicha ướp lạnh thường được đặt sẵn trong tủ, để ai đi nắng về cũng có thể rót một cốc giải nhiệt. Nhiều trường học thậm chí thay nước lọc bằng Mugicha cho học sinh, xem đó như một nét văn hóa thường nhật.
Điều khiến Mugicha đặc biệt không nằm ở độ phức tạp, mà ở chính sự bình dị của nó. Từ hạt lúa mạch rang, con người đã tạo nên một thức uống mang vị ngọt của đất trời và tinh thần của mùa màng. Với người Nhật, mỗi ngụm Mugicha không chỉ là một cách giải khát, mà là khoảnh khắc trở về – trở về với ký ức, với thiên nhiên và với nhịp sống chậm rãi vốn đã nuôi dưỡng họ qua bao thế hệ.
Quy trình chế biến và sự tinh tế trong từng hạt lúa mạch
Để tạo nên một tách Mugicha chuẩn vị, người Nhật luôn chú trọng từng công đoạn chế biến. Quá trình này tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và cảm nhận tinh tế, bởi hương vị đặc trưng của trà lúa mạch phụ thuộc gần như hoàn toàn vào kỹ thuật rang.
Lúa mạch sau khi thu hoạch sẽ được chọn lọc kỹ, chỉ giữ lại những hạt tròn, đều và khô. Tiếp đó, hạt được rang ở nhiệt độ vừa phải cho đến khi chuyển sang màu nâu hổ phách, tỏa ra mùi thơm ấm áp và ngọt nhẹ. Giai đoạn này được xem là “linh hồn” của Mugicha, vì chỉ cần quá tay, vị trà sẽ bị khét; còn nếu rang chưa tới, hương lúa mạch sẽ thiếu chiều sâu và độ béo đặc trưng.
Khi quá trình rang hoàn tất, hạt lúa mạch được nghiền nhỏ hoặc để nguyên hạt rồi pha cùng nước nóng để chiết xuất hương vị. Tùy vào thời tiết và sở thích, Mugicha có thể được pha nóng để cảm nhận vị ngọt ấm, hoặc ngâm lạnh trong mùa hè để tạo nên một thức uống thanh mát và dễ chịu. Dù ở cách pha nào, trà luôn có màu nâu vàng trong suốt cùng mùi thơm dịu, không đắng, không chát – điều khiến Mugicha trở nên khác biệt so với các loại trà khác.
Ngày nay, các thương hiệu đồ uống lớn của Nhật như Ito En hay Kirin đã sản xuất Mugicha đóng chai, giúp thức uống này trở nên phổ biến và tiện dụng hơn. Tuy nhiên, với nhiều người Nhật, hương vị Mugicha rang thủ công tại nhà vẫn mang một giá trị đặc biệt. Đó không chỉ là hương vị của trà, mà là mùi của ký ức – mùi của những buổi chiều hè, của gia đình quây quần bên bếp rang lúa mạch, nơi mỗi hạt nhỏ đều lưu giữ tinh thần của mùa vàng xứ sở Phù Tang.
Từ văn hóa đến sức khỏe – khi Mugicha trở thành lối sống
Không chỉ là một loại trà truyền thống, Mugicha còn được khoa học hiện đại ghi nhận vì nhiều lợi ích sức khỏe. Do không chứa caffeine, loại trà này phù hợp với mọi lứa tuổi, kể cả trẻ nhỏ và người cao tuổi. Trong hạt lúa mạch chứa nhiều chất chống oxy hóa, vitamin nhóm B và khoáng chất giúp hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện tuần hoàn và giảm cảm giác mệt mỏi. Vào mùa hè, người Nhật tin rằng Mugicha giúp “làm mát cơ thể” và ngăn ngừa mất nước, một công dụng gần như tương đương với nước điện giải tự nhiên.
Mugicha cũng là minh chứng cho triết lý “shizen to tomo ni” – sống cùng thiên nhiên trong văn hóa Nhật. Mỗi cốc trà lúa mạch là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng về sự giản dị, về khả năng tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ bé. Chính vì thế, Mugicha không chỉ tồn tại trong các gia đình mà còn xuất hiện trong các lễ hội, quán ăn truyền thống và thậm chí cả trong nghệ thuật quảng cáo của Nhật, nơi hình ảnh cốc trà mát lành tượng trưng cho mùa hè an yên.
Trong những năm gần đây, Mugicha bắt đầu vượt ra khỏi biên giới Nhật Bản, được giới trẻ ở Hàn Quốc, châu Âu và Việt Nam đón nhận. Những sản phẩm trà lúa mạch đóng chai, túi lọc tiện lợi hay latte Mugicha đang trở thành xu hướng mới trong ngành F&B, khi người tiêu dùng tìm kiếm đồ uống không caffeine, thân thiện sức khỏe nhưng vẫn giàu bản sắc văn hóa.