Nghề chằm nón ngựa Phú Gia gần 300 tuổi: Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Lâm Hải Giang cho biết, “Nghề chằm nón ngựa Phú Gia”, xã Cát Tường là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia góp phần nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa từ loại hình di sản văn hóa phi vật thể này.

“Làng nghề nón ngựa Phú Gia là một trong những niềm tự hào của người dân Phù Cát nói riêng và người dân Bình Định nói chung. Đây là một sản phẩm ghi dấu ấn lịch sử hình thành, phát triển và văn hóa của địa phương này gần 300 năm”, ông Lâm Hải Giang chia sẻ.

Theo những nghệ nhân làng nghề nón ngựa Phú Gia, đây là một trong những sản phẩm thủ công truyền thống nổi tiếng, đã và đang được người dân xã Cát Tường, huyện Phù Cát duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Mỗi chiếc nón ngựa Phú Gia được kết cấu đặc biệt nên rất bền chắc, nếu làm đủ các công đoạn sẽ có độ bền sử dụng 150-200 năm. Hiện tại làng nghề vẫn đang lưu giữ một chiếc nón có tuổi đời 175 năm.

Hiện tại, Làng nghề nón ngựa Phú Gia đã được Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận là làng nghề truyền thống, đạt danh hiệu Làng nghề tiêu biểu Việt Nam và trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng của Bình Định. Đây không chỉ là nơi sản xuất ra các sản phẩm nón lá nổi tiếng trong và ngoài nước mà còn là một điểm du lịch đắt khách ở Bình Định.

Các sản phẩm nón ngựa Phú Gia làm ra mang giá trị tác phẩm nghệ thuật độc đáo, là di sản văn hóa trang phục người dân xứ “Nẫu”, đã được nhiều du khách trong và ngoài nước đặt hàng mang về làm kỷ niệm khi đến Bình Định.

Mặc dù để làm ra một chiếc nón ngựa Phú Gia mất rất nhiều thời gian và công sức và giá trị sản phẩm cao từ 2-5 triệu đồng. Nhưng hiện nay trong mỗi phiên chợ (5 ngày/phiên) có gần 1.000 chiếc nón ngựa Phú Gia được xuất đi các tỉnh, thành phố khắp cả nước.

Đây chính là động lực để những người ở làng nón ngựa Phú Gia quyết tâm giữ nghề, giữ nét văn hóa, tinh hoa của cha ông ngày trước đã từng đứng trước thềm mai một.

Ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND huyện Phù Cát cho biết, năm 2012, nón ngựa Phú Gia là một trong 5 sản phẩm được Ủy ban nhân dân tỉnh chọn để hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm trong chương trình dự án khoa học và công nghệ hỗ trợ phát triển các sản phẩm đặc trưng tỉnh Bình Định giai đoạn 2011-2015.

Đến ngày 7/4/2016, theo Quyết định số 19090/QĐ-SHTT của Cục Sở hữu trí tuệ, đã cấp Giấy chứng nhận độc quyền sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Nón ngựa Phú Gia” cho các sản phẩm nón được sản xuất tại thôn Phú Gia.

“Hôm nay nghề chằm nón ngựa Phú Gia được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã khẳng định giá trị bền vững và sức sống mãnh liệt của làng nghề, tôn vinh và biểu dương cộng đồng dân cư, nhất là các nghệ nhân trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Đây vừa là niềm vinh dự, tự hào vừa là trách nhiệm lớn lao của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Phù Cát”, ông Nguyễn Văn Hưng thông tin.

Ngoài ra, nón ngựa Phú Gia, là sản phẩm OCOP truyền thống độc đáo của “miền đất Võ” Bình Định, và đó là chưa kể sự cầu kỳ, tỷ mỷ và tài hoa trong từng đường nét của chiếc nón này. Để sản xuất ra nón ngựa, người làm nón Phú Gia ngoài yếu tố kinh tế còn bắt nguồn từ tình yêu nghề truyền thống của ông cha để lại và đặc biệt, có những giây phút sáng tạo trong thực hành di sản.

Với những giá trị văn hóa đặc sắc, nghề chằm Nón ngựa Phú Gia tại xã Cát Tường, huyện Phù Cát được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thứ 5 của tỉnh Bình Định được ghi danh, sau Võ cổ truyền, Hát bội, Nghệ thuật Bài chòi, Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn (xã Phước Quang, huyện Tuy Phước)./.
Văn Minh