Phát triển vùng nguyên liệu ở Cao Bằng: Nền móng cho nông nghiệp xanh và bền vững

Vùng nguyên liệu - nền tảng không thể thiếu

Trong nông nghiệp hiện đại, vùng nguyên liệu không còn là sự lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để bảo đảm chất lượng, truy xuất nguồn gốc, nâng cao giá trị và hội nhập thị trường. Với đặc thù địa hình, khí hậu và tập quán canh tác, Cao Bằng càng cần một chiến lược phát triển vùng nguyên liệu bài bản, vừa phù hợp với nông dân, vừa đón đầu xu thế tiêu dùng xanh.

Cao Bằng vốn không thiếu cây trồng đặc sản: thạch đen Thạch An, chè Shan Tuyết Trùng Khánh, hồi Hà Quảng, lạc đỏ, măng rừng… Nhưng điều còn thiếu là tầm nhìn dài hạn cùng hạ tầng và liên kết đủ mạnh để biến sản phẩm thành thương hiệu, tạo thu nhập ổn định cho người dân.

Nếu chỉ dừng lại ở việc “trồng cái gì có sẵn, bán cái gì ai mua”, nông dân dễ rơi vào vòng luẩn quẩn: giá thấp, đầu ra bấp bênh. Nhưng khi xác định rõ vùng nguyên liệu, chuẩn hóa quy trình sản xuất, gắn kết với tiêu thụ, thì nông sản không còn chỉ là hàng hóa mà trở thành kết tinh của tri thức, bản sắc và liên kết cộng đồng.

Từ ý tưởng đến hành động

Hãy hình dung vùng trồng thạch đen ở Thạch An được số hóa bản đồ từng hộ, áp dụng tưới nhỏ giọt, phân tích đất và dự báo sâu bệnh từ xa. Khi đến kỳ thu hoạch, hợp tác xã chỉ cần quét mã QR để nắm sản lượng, đơn vị bao tiêu. Sản phẩm đi thẳng vào sơ chế, đóng gói, gắn truy xuất nguồn gốc và sẵn sàng lên sàn thương mại điện tử. Đây không phải viễn tưởng, mà là mô hình nông nghiệp thông minh – nếu có quyết tâm, đầu tư và đồng hành.

Để làm được điều đó, cần sự chung tay: Nhà nước đóng vai trò kiến tạo với quy hoạch, hạ tầng, tín dụng; doanh nghiệp là hạt nhân liên kết – vừa hướng dẫn kỹ thuật, vừa bao tiêu đầu ra; hợp tác xã là “nhạc trưởng” tổ chức sản xuất tại chỗ. Người nông dân không còn đơn độc, mà trở thành chủ thể của vùng nguyên liệu, sống tốt nhờ sản xuất chuẩn, bền vững.

Nông nghiệp gắn với du lịch và kinh tế xanh

Phát triển vùng nguyên liệu còn mở ra hướng đi mới cho kinh tế địa phương. Một vùng chè Shan Tuyết hữu cơ có thể trở thành điểm du lịch trải nghiệm thu hái, chế biến, thưởng trà. Những cánh rừng hồi trắng xóa mùa hoa có thể thành điểm check-in hấp dẫn. Một bản làng với măng rừng, ẩm thực truyền thống có thể xây dựng tour sinh thái, gắn nông nghiệp với văn hóa và du lịch cộng đồng.

Khi nông sản đi cùng trải nghiệm, giá trị được nhân lên, thu nhập của người dân cũng cải thiện rõ rệt.

Con đường dài nhưng cần bắt đầu ngay

Để hiện thực hóa, Cao Bằng cần chiến lược tổng thể:

• Xác định sản phẩm chủ lực theo từng vùng sinh thái, tránh dàn trải.

• Xây dựng bản đồ vùng nguyên liệu số, tích hợp dữ liệu khí hậu – thổ nhưỡng.

• Thí điểm vùng nguyên liệu thông minh tại một số huyện, sau đó nhân rộng.

• Đa dạng hóa mô hình tổ chức sản xuất: hợp tác xã, doanh nghiệp vệ tinh, liên hiệp hợp tác xã, vườn mẫu gắn với viện – trường.

Điều quan trọng hơn cả là niềm tin: rằng đầu tư vào vùng nguyên liệu chính là đầu tư cho tương lai nông dân, cho bản sắc địa phương, cho an ninh lương thực và cho phát triển bền vững.