Trà đen có nguồn gốc từ một loại cây có tên gọi khoa học là Camelia Sinensis. Trà đen được tạo nên nhờ phản ứng lên men của trà xanh. Quá trình lên men này làm cho trà có một mùi thơm đặc trưng kết hợp một màu sắc không lẫn vào đâu được. Khi pha trà đen, tinh chất trong trà tan và làm nước chuyển dần sang màu đỏ nâu.
Trà đen hay hồng trà bắt nguồn từ Đài Loan vào những năm 1980. Sau này, nhờ những ưu điểm nổi bật của nó nên có nhiều người chọn lựa loại trà này thay vì những loại khác. Hiện nay, loại trà này được sử dụng khá nhiều tại Việt Nam. Và việc làm thế nào để mua chúng cũng dễ dàng hơn bao giờ hết. Trà đen hữu cơ nguyên lá hiện nay có giá giao động từ 200.000-400.000đ/1kg.
Caffeine là một chất kích thích tự nhiên có mặt trong nhiều loại thực phẩm và thức uống, bao gồm trà (trà xanh, trà đen), cà phê và ca cao. Caffeine hoạt động bằng cách kích thích não và hệ thần kinh trung ương, giúp duy trì sự tỉnh táo và ngăn ngừa cảm giác mệt mỏi. Sau khi tiêu thụ, caffeine nhanh chóng được hấp thụ qua ruột và vào hệ tuần hoàn. Nó sau đó được vận chuyển đến gan, nơi được chuyển hóa thành các hợp chất khác, ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể.
Tuy nhiên, công dụng trà đen đặc biệt trực tiếp đến não bộ. Chất này hoạt động bằng cách kết nối với các thụ thể adenosine trong não, gây ra hiệu ứng kích thích và ức chế các thụ thể này. Adenosine là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng để giúp thư giãn và ngủ. Khi caffeine ngăn chặn tác động của adenosine, nó gây ra cảm giác tỉnh táo và giảm thiểu cảm giác mệt mỏi.
Caffeine là chất đặc trưng có trong lá chè, giúp cho người uống trà cảm thấy tỉnh táo sảng khoái. Trong nước trà, caffeine có vị đắng vì thế trà càng có nhiều caffeine thì càng đắng. Hàm lượng caffein trong lá trà phụ thuộc vào tùy thuộc vào nhiều yếu tố, ví dụ như giống trà, đất trồng, phân bón, mùa sinh trưởng. Lá trà càng già thì lại càng có nhiều caffeine hơn. Do đó, trà già sẽ có vị đắng nhiều hơn trà lá non.
Mỗi thương hiệu trà đen sẽ có hàm lượng caffeine khác nhau. Các yếu tố ảnh hưởng đến hàm lượng caffeine trong trà bao gồm bộ phận của cây chè đã được thu hái, thời gian thu hoạch và phương pháp trồng.
Một nghiên cứu toàn diện về công dụng của trà đen do Trạm Khuyến nông và Nghiên cứu Chè Đài Loan tiến hành đã phát hiện thấy những chiếc lá đầu, sát với chồi nhất – chứa lượng caffeine nhiều hơn gần 40% so với các lá ở xa chồi. Lượng caffeine trong thân hoặc thân cây chè thậm chí còn thấp hơn – khoảng 10% ~ 50% lượng caffeine trong lá.
Trên thực tế, thân cây chè thậm chí còn chứa ít caffeine hơn nữa – có nghĩa là phần lớn nước ép caffeine nằm trong lá. Do đó, nếu bạn đang sử dụng toàn bộ lá trà, tức trà xanh Matcha, thì lượng tiêu thụ sẽ cao hơn đáng kể so với trà đã pha chế.
Thời gian thu hoạch cũng ảnh hưởng đến hàm lượng caffeine trong trà. Nghiên cứu cho thấy rằng mùa hè là thời điểm có hàm lượng caffeine cao nhất, tiếp đến là mùa xuân, mùa thu và mùa đông. Nghiên cứu đã cho thấy rằng mức độ oxy hóa không ảnh hưởng nhiều đến hàm lượng caffeine cuối cùng. Trong quá trình này, caffeine có thể tan ra và bay hơi dễ dàng trong nước nóng, dẫn đến giảm hàm lượng nước trong lá chè từ 5-6% xuống còn 2-3%.
Quy trình sản xuất trà đen cũng như phương pháp trồng ảnh hưởng trực tiếp tới hàm lượng caffeine trong trà. Việc trồng cây có hệ thống sẽ sản sinh ra nhiều caffeine hơn so với những loại cây mọc hoang.
Nghiên cứu cho thấy mức độ oxy hoá không liên quan nhiều với hàm lượng caffeine trong trà cuối cùng. Tuy nhiên, thoả thuận được niêm phong trong quá trình chế biến sau sản xuất, bởi vì caffeine có thể hoà tan và dễ dàng bốc hơi trong nước nóng trong quá trình nấu. Quá trình này làm giảm hàm lượng nước trong lá chè từ 5 – 6% xuống còn 2 – 3%.
Không những thế, các loại trà khác nhau có hàm lượng caffeine khác nhau, với Wuyi, FuShou có hàm lượng caffeine thấp, trong khi ChingXing Oolong, Assam và ChingXing DaMao có hàm lượng caffeine cao. Tuy nhiên, việc quản lý mức độ caffeine trong trà khá khó, đặc biệt là đối với các sản phẩm sử dụng lá trà tươi hoặc trà túi lọc. Do đó, phần lớn các thương hiệu buộc phải pha trộn các loại trà để giữ hương vị tự nhiên.
Lá trà đen được oxy hóa hoàn toàn so với lá trà trắng và xanh. Quá trình oxy hóa triệt để này làm tăng hàm lượng caffein truyền vào nước nóng, ngoài ra loại trà này có hương vị đậm và sắc nét đặc biệt. Loại đã trải qua quá trình oxy hóa nên mang lại cho dòng trà này hương vị cực đậm đà, điều này góp phần làm tăng lượng caffeine từ lá trà đi vào nước trà.
Hàm lượng caffeine trong một cốc trà đen ( khoảng 237 ml) sẽ là 47mg. Trong một số trường hợp có thể lên tới 90mg. Cùng dung tích trà thì trà xanh sẽ chứa 20 – 45mg caffeine và trong trà trắng là 6 – 60mg. Cùng thể tích như vậy thì Trà Ô Long có thể chứa đến 15 – 55mg caffeine.
Nếu là người yêu thích đồ uống có hàm lượng caffeine cao, bạn có thể thưởng thức các loại trà có hàm lượng caffeine cao, chẳng hạn như các loại trà đen và trà xanh. Ngược lại, nếu bạn nhạy cảm với tác động của caffeine, hãy cân nhắc sử dụng các loại trà có hàm lượng caffeine thấp hơn như trà thảo mộc hoặc trà trắng.