Hoạt động điệu múa Xòe hoa đồng diễn
Chiều 13/9, UBND tỉnh Yên Bái tổ chức Họp báo “Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòa Thái” vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại điện của nhân loại và Khai mạc Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng quốc gia đặc biệt ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022”.
Tới dự và đồng chủ trì buổi Họp báo có các đồng chí: Vũ Thị Hiền Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái; Lê Thị Thanh Bình, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Yên Bái; Nguyễn Quốc Chiến, Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Yên Bái; Lương Thị Xuyến, Phó Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải; Lương Mạnh Hà, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa lộ.
Xòe là một loại hình vũ đạo của Việt Nam, với những động tác biểu tượng cho các hoạt động của con người và được thực hành trong nghi lễ, văn hóa, đời sống và công việc. Xòe được trình diễn trong các nghi lễ, đám cưới, lễ hội bản mường truyền thống và các hoạt động của cộng đồng.
Múa xòe là một sinh hoạt văn hóa đặc sắc, một điệu múa phổ biến trong cộng đồng người Thái Tây Bắc. Múa xòe còn có tên khác là “Xe khăm khen” (múa cầm tay). Múa xòe biểu hiện sự đoàn kết thân thiện gắn bó, có tính tập thể dân chủ cao nên mọi người Thái đều biết múa xòe và yêu thích nghệ thuật xòe của dân tộc mình. Múa xòe là di sản văn hóa quý giá của người Thái có sức sống bền vững trong nhân dân.
Người Thái quan niệm "Không xòe không tốt lúa, không xòe thóc cạn bồ". Múa xòe là biểu tượng tình yêu của dân tộc Thái, từ yêu cuộc sống lao động cần cù đến tình yêu đôi lứa, người Thái thường tổ chức múa xòe trong hội xuân, hội mùa và hội cưới. Cũng theo các chuyên gia, xòe có nhiều loại. Có lẽ sớm nhất là xòe vòng (xóe voóng).
Các hoạt động tại lễ hội
Nếu nói về điệu múa xòe thì từ thời xa xưa người ta đúc kết và cho rằng có 36 động tác xòe. Đến ngày nay, do nhiều yếu tố ngoại lai, được nhiều nhà nghiên cứu và thường hay tổ chức múa xòe nên tùy theo từng vùng miền, thể loại múa xòe đã và đang được các cấp, các ngành hết sức quan tâm, trở thành loại hình múa trong hoạt động cộng đồng rất phổ biến, nhân rộng. Tại tỉnh Điện Biên, qua nghiên cứu và khảo sát, thì loại hình nghệ thuật múa xòe được chọn lọc gồm 6 điệu múa phổ biến gồm: Điệu xòe Khăm khen (nắm tay nhau); Đổn hôn (bước tiến lùi); Phá xí (bước bốn); Nhôm khăn (tung khăn), Khắm khăn mơi lảu (Nâng khăn mời rượu); Ỏm mọm tốp mư (vỗ tay đi vòng tròn).
Có thể nói, nghệ thuật múa xòe truyền thống dân tộc Thái là kết quả sáng tạo nghệ thuật xuất phát từ lao động của cộng đồng người Thái nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa trước hết của chính họ. Sau những ngày lao động mệt nhọc, hòa mình với nghệ thuật xòe không chỉ giúp mỗi người tìm lại cảm giác thư thái và hứng khởi mà còn làm cho mối quan hệ làng bản, quan hệ xã hội thêm gắn bó hơn, dễ gần nhau hơn. Từ đó, nghệ thuật xòe trở thành phương tiện giao tiếp, kết nối cộng đồng, trở thành biểu trưng cho tình đoàn kết, sự kết tinh kinh nghiệm sống và lối tư duy sáng tạo trong đời sống sinh hoạt thường ngày của người Thái; là cầu nối giúp chúng ta hiểu hơn về cuộc sống con người Tây Bắc và góp phần làm giàu đẹp cho nghệ thuật múa dân gian Việt Nam. Điệu múa xòe truyền thống dân tộc Thái đã trở thành nét văn hóa đặc trưng, là tài sản chung của nhiều dân tộc sống trên rẻo cao Tây Bắc. Trong những lễ hội, trong ngày vui của bản làng, điệu xòe diễn ra như lời chào, lời mời gọi du khách gần xa. Đó là tiếng lòng của bà con gửi gắm trong điệu múa quyến rũ giữa non ngàn Tây Bắc, tỉnh Điện Biên đã nổi tiếng là xứ sở của những vũ điệu xòe mê hoặc.
Các hoạt động tại lễ hội
Xòe được thực hành tại các bản của người Thái chủ yếu ở 4 tỉnh: Yên Bái, Lai Châu, Sơn La và Điện Biên. Trung tâm của Xòe có thể được coi ở Mường Lò (Yên Bái), Mường So (Lai Châu), Mường Lay và Tp. Điện Biên Phủ (Điện Biên), Thuận Châu (Sơn La).
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Vũ Thị Hiền Hạnh, các hoạt động trong khuôn khổ Lễ đón nhận và Lễ hội diễn ra từ ngày 22/9 đến hết ngày 29/9/2022. Bên cạnh đó, tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã và sẽ tiếp tục tổ chức nhiều hoạt động, sự kiện văn hóa, du lịch hưởng ứng diễn ra từ đầu tháng 8/2022 đến hết tháng 12/2022. Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái” vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào lúc 20 giờ ngày 24/9/2022, tại sân vận động thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái).
Ngoài ra, trong khuôn khổ Lễ đón nhận Bằng sẽ diễn ra nhiều hoạt động như: Hoạt động biểu diễn đường phố (có sự tham gia của các tỉnh: Yên Bái, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên) diễn ra ngày 24/9; Trưng bày triển lãm ảnh di sản “Nghệ thuật Xòe Thái” và “Ảnh đẹp du lịch 8 tỉnh Tây Bắc” mở rộng diễn ra từ ngày 22 - 27/9; Hội chợ sản phẩm OCOP, đặc sản các vùng miền và văn hóa ẩm thực năm 2022 (có sự tham gia của 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng và TP. Hồ Chí Minh); Không gian trưng bày và trình diễn văn hóa các dân tộc diễn ra từ ngày 22 - 26/9.
Bên cạnh đó, các địa phương trực thuộc tỉnh Yên Bái hưởng ứng Lễ đón nhận và khai mạc lễ hội. Tại huyện Mù Cang Chải sẽ diễn ra các hoạt động: Festival dù lượn khai mạc vào ngày 25/9, tại điểm bay dù lượn đèo Khau Phạ; khám phá danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải bằng máy bay trực thăng sẽ phục vụ du khách từ 20/9, tại trụ sở Đội Dịch vụ công cộng, tổ 4, thị trấn Mù Cang Chải; giải chạy Marathon khai mạc vào ngày 23/9, cung đường chạy qua khu vực thị trấn và các xã vùng lõi của di tích quốc gia đặc biệt ruộng bậc thang Mù Cang Chải; Festival Khèn Mông và chương trình nghệ thuật chào mừng với chủ đề “Mù Cang Chải - Khát vọng vùng cao” được khai mạc vào ngày 30/9, tại Sân vận động trung tâm huyện.
Tại huyện Trạm Tấu sẽ diễn ra các hoạt động: Khởi động hành trình chinh phục đỉnh Tà Chì Nhù, Tà Xùa (khai mạc ngày 25/9); Ngày hội Văn hóa các dân tộc huyện Trạm Tấu (ngày 1/10); Lễ hội Gầu Tào (trung tuần tháng 12/2022)…
Tại huyện Văn Chấn sẽ tổ chức Đêm tiệc Trà Suối Giàng (ngày 23/9); Lễ tôn vinh cây chè Suối Giàng (sáng 24/9); tổ chức Lễ hội giã Cốm (sáng 25/9)…
Tại thành phố Yên Bái sẽ tổ chức hoạt động múa Xòe tại quảng trường 19/8 (với quy mô 2.022 người) và nhảy sạp tại phố đi bộ Hào Gia (15 - 20 điểm nhảy sạp)…
Việc tổ chức Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi nhận "Nghệ thuật Xòe Thái” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai mạc Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng quốc gia đặc biệt ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022 là sự kiện quan trọng, quy mô lớn, nhằm tôn vinh, quảng bá sâu rộng Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại "Nghệ thuật xòe Thái”, khẳng định bản sắc văn hóa phong phú của cộng đồng các dân tộc Việt Nam nói chung, dân tộc Thái ở các tỉnh Yên Bái, Sơn La, Điện Biên và Lai Châu nói riêng. Thông qua các hoạt động cũng đẩy mạnh hợp tác phát triển du lịch giữa các địa phương, nhất là trong bối cảnh phục hồi và phát triển du lịch hiện nay./.
Nam Phong