Từ đầu năm đến nay, xuất khẩu tiếp tục điểm sáng trong bức tranh kinh tế khi duy trì được đà tăng trưởng hết sức ấn tượng. Theo số liệu của Tổng cục thống kê, kim ngạch xuất khẩu tháng 5 đạt 32.81 tỷ USD, tăng 15.8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, nhóm ngành rau quả là một trong những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng so với năm ngoái, kim ngạch tháng 5 ước đạt 700 triệu USD, tăng 7.4% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 5 tháng đầu năm 2024, cán cân thương mại hàng hóa sơ bộ ước tính xuất siêu 8.01 tỷ USD.
5 tháng đầu năm 2024 xuất khẩu nông sản tăng trưởng ấn tượng.
Theo đó, hầu hết các mặt hàng chủ lực của nước ta như gạo, rau quả, cà phê đều có kết quả cao hơn so với cùng kỳ. Mặc dù phải ứng phó với hạn mặn và biến đổi khí hậu, nhưng ngành nông nghiệp đã chủ động dự báo chính xác và có giải pháp kịp thời để đảm bảo sản lượng và chất lượng của nông sản.
Một trong những nhóm hàng xuất khẩu ấn tượng 5 tháng qua là gỗ và các sản phẩm gỗ khi mang về hơn 6 tỷ USD, tăng 23,6% so với cùng kỳ. Nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường lớn phục hồi, nhiều doanh nghiệp đã có đơn hàng đến tháng 8, thậm chí có doanh nghiệp đã nhận đơn đến tháng 12 năm nay.
Nhờ sự chủ động của ngành nông nghiệp trong việc khai thác tín hiệu thị trường, giá xuất khẩu bình quân của nhiều mặt hàng nông sản tăng từ 20 - 50%.
Dự báo nhu cầu về nông sản của thế giới ngày càng lớn do nguồn cung bị đứt gãy ở nhiều quốc gia. Sắp tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đàm phán, kí kết và nâng cấp các hiệp định thương mại tự do, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp đa dạng hoá sản phẩm và chuỗi cung ứng.
Đối với ngành hàng cà-phê, theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), xuất khẩu cà-phê của Việt Nam trong cả quý II/2024 sẽ tiếp tục tăng do nhu cầu thế giới tăng cao. Hiện ngành cà-phê Việt Nam được hưởng lợi nhờ giá xuất khẩu có xu hướng tăng mạnh. Tổ chức Cà phê thế giới (ICO) dự báo, tiêu thụ cà-phê niên vụ 2023/2024 sẽ tăng 2,2% so với niên vụ 2022/2023, đạt 117 triệu bao. Đây là cơ hội cho ngành cà-phê Việt Nam gia tăng xuất khẩu, hướng tới mục tiêu đạt hơn 5 tỷ USD trong năm 2024. Trong quý I/2024, căng thẳng ở Biển Đỏ ảnh hưởng đến khoảng 36% tổng sản lượng cà-phê xuất khẩu toàn cầu, chủ yếu là cà-phê xuất khẩu từ Đông Nam Á. Mặc dù vậy, hiện thị trường xuất khẩu cà-phê của Việt Nam vẫn đang khá rộng mở.
Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định: "Bộ sẽ tiếp tục chỉ đạo những đối tượng, những sản phẩm đi theo chuỗi liên kết gắn với thị trường, để đảm bảo sản lượng tăng, chất lượng tốt, truy xuất được nguồn gốc để làm sao đạt mục tiêu 54 tỷ xuất khẩu nông sản mà Thủ tướng Chính phủ giao".
Bước vào vụ thu hoạch trái cây chủ lực, các đơn hàng nhập khẩu từ các thị trường tiềm năng tăng lên, đòi hỏi các vùng trồng phải chuẩn bị điều kiện đáp ứng cho tiêu thụ chính vụ, đồng thời tiếp tục nâng cao chất lượng để tạo đà cho năm sau.
Trong bối cảnh các thị trường lớn đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng sản phẩm, các cơ quan chức năng và các địa phương có thế mạnh về nông sản xuất khẩu đã chủ động thực hiện nhiều giải pháp về truy xuất nguồn gốc, cấp mã vùng trồng, đồng thời giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất nhằm bảo đảm tiêu chuẩn phục vụ cho thị trường xuất khẩu.
Cùng với đó, việc kết nối được tăng cường nhờ thêm nhiều tuyến tàu liên vận quốc tế được đưa vào vận hành, kết nối trực tiếp với đường sắt Trung Quốc và đường sắt các nước nằm trên tuyến vận tải đường sắt Á - Âu, đã giúp giảm áp lực đáng kể cho xuất khẩu nông sản qua đường bộ, đường thủy.
Theo dự báo, nếu từ nay đến cuối năm không có diễn biến bất thường của thời tiết, thiên tai, dịch bệnh thì sản xuất nông sản đảm bảo kế hoạch đề ra về diện tích, năng suất, sản lượng phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Nhằm đẩy mạnh tuân thủ các quy định quốc tế về xuất khẩu nông sản, ngành hàng lúa gạo không chỉ mở rộng sản xuất lúa chất lượng cao, sản xuất hữu cơ, xây dựng chuỗi giá trị... mà còn tiên phong tập trung vào một phân khúc khó hiện nay là sản xuất lúa giảm phát thải, tiến tới trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới bán gạo phát thải thấp. Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho rằng: Xuất khẩu gạo của Việt Nam đang ghi nhận tăng trưởng mạnh trong thời gian gần đây nhưng thực tế trong sản xuất chưa có nhiều vùng chuyên canh lúa tập trung, quy mô lớn; canh tác lúa vẫn thiếu bền vững do người nông dân sử dụng nhiều phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học gây ảnh hưởng đến môi trường, tăng phát thải khí nhà kính.
Với mục tiêu giảm 20% chi phí đầu vào sản xuất, đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” sẽ góp phần giảm chi phí sản xuất lúa của các hộ nông dân khoảng 9.500 tỷ đồng. Bên cạnh đó, việc áp dụng các quy trình xử lý và tái chế phụ phẩm, xây dựng thương hiệu gạo phát thải thấp sẽ góp phần nâng cao giá trị toàn chuỗi lúa gạo lên 40%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa tăng 50%. Đây cũng là lời giải cho bài toán đa dạng thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam, nhất là với những thị trường chất lượng cao, giá cao như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản...
Năm 2024, ngành nông nghiệp Việt Nam đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 55 tỷ USD, tốc độ tăng trưởng GDP 3,5%. Bước chạy đà của những tháng đầu năm 2024 là tín hiệu tích cực cho thấy sự nỗ lực của toàn ngành trên chặng đường hiện thực hóa mục tiêu. Thị trường đã mở, nhu cầu nông, lâm, thủy sản trên toàn cầu được dự báo sẽ còn tăng, thì nâng cao năng lực thực thi các quy định về chất lượng sản phẩm, lao động, môi trường... trong sản xuất và xuất khẩu sẽ giúp nông sản Việt Nam thắng lớn trên thị trường quốc tế.
Tiến Hoàng