Sự thay đổi của thị trường và người tiêu dùng
Thị trường F&B Việt Nam không còn là "miếng bánh" dễ dàng cho bất kỳ ai. Người tiêu dùng ngày càng có nhiều lựa chọn, từ những thương hiệu quốc tế đình đám đến các quán cà phê, nhà hàng độc lập mọc lên như nấm. Sự thay đổi trong lối sống, đặc biệt là xu hướng sống nhanh, bận rộn của giới trẻ thành thị, cũng tác động mạnh mẽ đến thói quen tiêu dùng.
Khách hàng không chỉ tìm kiếm một nơi để thưởng thức đồ ăn, thức uống mà còn mong muốn một trải nghiệm toàn diện, từ không gian, chất lượng sản phẩm, dịch vụ đến câu chuyện thương hiệu. Sự trung thành với một thương hiệu cụ thể cũng giảm dần, thay vào đó là sự sẵn sàng thử nghiệm, khám phá những điều mới mẻ.
The Coffee House từng là một trong những "ông lớn" của thị trường chuỗi cà phê Việt Nam, đã phải đối mặt với không ít khó khăn trong những năm gần đây. Dù đã nỗ lực tái cấu trúc sau đại dịch Covid-19, thương hiệu này vẫn cho thấy sự sụt giảm về thị phần, doanh thu và lợi nhuận.
Việc Golden Gate, một "ông trùm" khác trong ngành F&B, có ý định thâu tóm The Coffee House cho thấy sức ép cạnh tranh gay gắt đến mức nào. Nếu thương vụ này thành công, The Coffee House có thể sẽ được hưởng lợi từ nguồn lực tài chính, kinh nghiệm quản lý và chiến lược khác biệt hóa của Golden Gate. Tuy nhiên, đây cũng là một lời cảnh tỉnh cho các thương hiệu F&B lâu năm khác: Nếu không chủ động thay đổi, nguy cơ bị đào thải hoặc "bán mình" là hoàn toàn có thể xảy ra.
Đổi mới sáng tạo: Chìa khóa để tồn tại và phát triển
Để vượt qua thách thức, các thương hiệu F&B "già cỗi" cần phải "lột xác" toàn diện, từ sản phẩm, dịch vụ đến mô hình kinh doanh. Đổi mới sáng tạo không còn là một lựa chọn mà là yếu tố sống còn.
Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng giám đốc Vinamit, một doanh nghiệp lâu năm trong ngành chế biến thực phẩm, đã chia sẻ về sự thay đổi trong cách tiếp cận thị trường của công ty. Ông nhấn mạnh rằng các sản phẩm tốt cho sức khỏe cần phải được giới thiệu theo những cách mới, phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Vinamit cũng đang tìm kiếm những kênh phân phối mới, học hỏi từ các thương hiệu startup và thậm chí thay đổi thương hiệu để tiếp cận thị trường quốc tế một cách hiệu quả hơn.
Một ví dụ khác là ABC Bakery, một thương hiệu bánh kẹo lâu đời tại Việt Nam. Ông Kao Siêu Lực, Tổng giám đốc công ty, cho biết ABC Bakery không ngừng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) để tạo ra những sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu và thị hiếu của khách hàng. Việc đầu tư vào máy móc, công nghệ hiện đại cũng là một yếu tố quan trọng giúp ABC Bakery duy trì sức cạnh tranh.
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, R&D đóng vai trò then chốt giúp các thương hiệu F&B tạo ra sự khác biệt và duy trì lợi thế cạnh tranh. Masan Consumer (MCH) là một minh chứng rõ ràng cho điều này.
Theo phân tích của Công ty chứng khoán SSI, MCH có thể thực hiện các chiến lược đổi mới và cao cấp hóa sản phẩm nhờ lợi thế R&D cạnh tranh. Điều này giúp MCH củng cố thị phần và đạt được tốc độ tăng trưởng vượt trội so với các đối thủ khác trong ngành F&B. Ví dụ, trong mảng đồ uống và cà phê, MCH dự kiến sẽ ra mắt các sản phẩm mới, ít ngọt hơn, để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trẻ.
Xu hướng thị trường và cơ hội cho ngành F&B
Ngành F&B Việt Nam vẫn được đánh giá là có tiềm năng phát triển lớn trong trung và dài hạn, nhờ vào các yếu tố nhân khẩu học thuận lợi và tiềm năng du lịch. Tuy nhiên, các thương hiệu F&B cần phải nắm bắt được những xu hướng mới để tận dụng tối đa cơ hội.
Công ty chứng khoán Guotai Junan chỉ ra hai xu hướng có vẻ đối nghịch nhau đang tác động đến thị trường F&B. Một mặt, nhu cầu về thực phẩm tiện lợi và các sản phẩm ăn liền ngày càng tăng do lối sống bận rộn và quá trình đô thị hóa. Mặt khác, xu hướng ăn uống lành mạnh cũng đang lên ngôi, thúc đẩy người tiêu dùng tìm kiếm các sản phẩm hữu cơ và tự nhiên.
Ngoài ra, khách du lịch quốc tế cũng là một đối tượng khách hàng quan trọng của ngành F&B. Theo ước tính, khách du lịch chi khoảng 30-40% ngân sách của họ cho thực phẩm và đồ uống khi đến Việt Nam.
Kinh doanh F&B là một trong những ngành có tốc độ chuyển đổi số nhanh nhất tại Việt Nam. Các thương hiệu không chỉ bán hàng trực tiếp tại cửa hàng mà còn phải tích hợp các kênh trực tuyến và đa kênh để tiếp cận khách hàng.
Tuy nhiên, sự chuyển đổi này cũng đi kèm với những thách thức "ngầm". Hành vi mua sắm của người tiêu dùng thay đổi, họ dễ dàng chuyển đổi giữa các kênh mua sắm và mức độ trung thành với thương hiệu cũng giảm sút. Điều này đòi hỏi các thương hiệu F&B phải có chiến lược linh hoạt, thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi của thị trường.
Thị trường F&B Việt Nam sẽ tiếp tục chứng kiến cuộc đua khốc liệt giữa các thương hiệu để giành thị phần. Áp lực cạnh tranh sẽ ngày càng gia tăng, đặc biệt là đối với các thương hiệu "già cỗi".
Những thương hiệu không thể thích ứng với sự thay đổi của thị trường, không đầu tư vào đổi mới sáng tạo và không có chiến lược chuyển đổi số hiệu quả sẽ đối mặt với nguy cơ bị tụt hậu, thậm chí là biến mất.
Tuy nhiên, đối với những thương hiệu có tầm nhìn, có khả năng "lột xác" và thích ứng linh hoạt, cơ hội vẫn còn rất nhiều. Thị trường F&B Việt Nam vẫn còn nhiều "đất" cho những ai biết nắm bắt xu hướng, tạo ra sự khác biệt và mang đến trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Câu chuyện của The Coffee House, Vinamit, ABC Bakery và Masan Consumer là những bài học quý giá cho các thương hiệu F&B "già cỗi" trên hành trình tìm kiếm sự phát triển bền vững.
Bảo An