Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế khởi điểm từ 11 triệu lên 15–16 triệu đồng/tháng. (Ảnh minh họa - IT)
Nhu cầu cấp thiết sau 17 năm
Áp dụng từ năm 2009, Luật Thuế TNCN đã góp phần mở rộng nguồn thu ngân sách và hình thành ý thức tuân thủ pháp luật thuế. Tính đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 15 triệu người có thu nhập thường xuyên từ lương, trong đó khoảng 7 triệu người trực tiếp nộp thuế.
Tuy nhiên, mức sống và thu nhập của người dân đã thay đổi đáng kể. Thu nhập bình quân đầu người vượt 4.300 USD/năm, tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, nếu luật không được điều chỉnh sẽ tạo gánh nặng không cần thiết, làm giảm sức cạnh tranh trong thu hút nhân tài.
Giảm áp lực thuế, tránh “sốc lương”
Dự thảo luật mới tập trung cải cách biểu thuế lũy tiến từng phần. Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế khởi điểm từ 11 triệu lên 15–16 triệu đồng/tháng; giãn khoảng cách các bậc thuế, giữ mức trần 35% nhưng chỉ áp dụng cho thu nhập từ 1,5 tỷ đồng/năm trở lên.
Điều chỉnh này giúp người có thu nhập trung bình, khá giảm gánh nặng, đồng thời tránh tình trạng tăng lương kéo theo thuế tăng đột biến. Ước tính, khoảng 1,2 triệu người sẽ được giảm thuế.
Thu hút chất xám, giữ chân nhân tài
Việt Nam đang đối mặt tình trạng “chảy máu chất xám” khi nhiều kỹ sư, bác sĩ, chuyên gia giỏi ra nước ngoài. Trong khi đó, các nước trong khu vực như Singapore, Thái Lan, Malaysia đều có chính sách ưu đãi riêng cho nhân lực trình độ cao.
Theo chuyên gia, Việt Nam cần có cơ chế chọn lọc, ví dụ giảm 50% thuế trong 5 năm cho chuyên gia nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ, y tế, đổi mới sáng tạo. Dự thảo mới cũng mở hướng cho phép Chính phủ quy định khung ưu đãi thuế TNCN đặc biệt với ngành nghề trọng điểm, biến Việt Nam thành “điểm đến hấp dẫn” cho nhân tài quốc tế.
Đơn giản hóa thủ tục, tăng công bằng
Từ 1/7/2025, số định danh cá nhân sẽ thay mã số thuế, giúp người dân chỉ cần căn cước công dân để khai, nộp và tra cứu thuế. Bộ Tài chính ước tính, cải cách này có thể giảm 50–60% khối lượng hồ sơ quyết toán, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm.
Ngoài ra, dự thảo luật sẽ tích hợp dữ liệu thuế với ngân hàng, thương mại điện tử, chứng khoán nhằm quản lý chặt nguồn thu từ kinh doanh online, đầu tư, bất động sản – những lĩnh vực trước đây dễ thất thu. Đồng thời bổ sung cơ chế chống “chuyển giá cá nhân” để đảm bảo công bằng.
Theo TS. Vũ Đình Ánh, cải cách thuế TNCN cần đạt ba mục tiêu: khuyến khích làm giàu hợp pháp qua hệ thống thuế minh bạch; thu hút và giữ chân nhân tài; và đảm bảo công bằng xã hội khi mọi đối tượng đóng góp hợp lý.
Nếu thực hiện đồng bộ, lần sửa đổi này sẽ không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý thuế mà còn tạo động lực phát triển kinh tế bền vững, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia.
Bùi Quốc Dũng