Thực trạng đáng báo động
Theo báo cáo của Văn phòng SPS Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2024, đã có tới 57 cảnh báo liên quan đến các hoạt chất thường xuyên bị EU kiểm soát, vượt xa con số 31 cảnh báo của cùng kỳ năm 2023. Đáng chú ý, TP. Hồ Chí Minh chiếm tới 23/57 cảnh báo, mặc dù không phải là địa phương sản xuất chính của nhiều mặt hàng nông sản. Điều này cho thấy sự lỏng lẻo trong kiểm soát chất lượng sản phẩm ngay từ khâu sản xuất và sơ chế.
Sự gia tăng cảnh báo này đã khiến EU tăng cường kiểm soát biên giới đối với nông sản Việt Nam, đặc biệt là thanh long, ớt, đậu bắp và sầu riêng. Điều này không chỉ làm chậm trễ quá trình xuất khẩu, mà còn gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho doanh nghiệp và ảnh hưởng đến uy tín của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.
Nguyên nhân sâu xa
Theo phân tích của các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Thứ nhất, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu chưa thực sự nắm vững và tuân thủ các quy định của EU về mức dư lượng tối đa (MRL) đối với từng hoạt chất. Việc thiếu hiểu biết và cập nhật thông tin đã khiến nhiều lô hàng không đạt tiêu chuẩn và bị trả lại.
Thứ hai, thói quen sản xuất lạc hậu, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh và phân bón không đúng cách vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, mà còn gây ô nhiễm môi trường và đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.
Thứ ba, công tác kiểm tra, giám sát còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói chưa đạt yêu cầu, dẫn đến việc nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm vẫn lọt ra thị trường.
Giải pháp cấp bách
Để khắc phục tình trạng này, cần có sự chung tay của cả nhà nước, doanh nghiệp và người nông dân.
Nhà nước: Cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát từ khâu sản xuất đến khâu xuất khẩu. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức về an toàn thực phẩm, quy định của EU đến các doanh nghiệp và người nông dân.
Doanh nghiệp: Cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định, đầu tư vào công nghệ sản xuất, chế biến hiện đại, đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Người nông dân: Cần thay đổi thói quen sản xuất, áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh đúng cách, hướng đến sản xuất nông sản sạch, an toàn.
Hướng đi bền vững
Bên cạnh những giải pháp cấp bách, cần có một chiến lược dài hạn để phát triển ngành nông sản Việt Nam theo hướng bền vững. Đó là tập trung vào sản xuất nông sản hữu cơ, nông sản sạch, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế. Đồng thời, cần đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chế biến, bảo quản nông sản, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.
Việc gia tăng cảnh báo từ EU là một thách thức lớn, nhưng cũng là cơ hội để ngành nông sản Việt Nam nhìn nhận lại mình, thay đổi và phát triển. Chỉ có như vậy, nông sản Việt mới có thể khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế và mang lại lợi ích bền vững cho đất nước.
Bảo An