Thời gian gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện trào lưu sử dụng “chanh liều cao”, “chanh muối kiềm hóa cơ thể”, thậm chí quảng bá chanh như phương pháp hỗ trợ điều trị ung thư, HIV hay “thanh lọc cơ thể”. Những thông tin này thu hút hàng triệu lượt xem, khiến nhiều người tin rằng chanh muối là “thần dược”. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế cảnh báo: đây là những quan niệm sai lầm, thiếu cơ sở khoa học, có thể gây hại cho sức khỏe nếu áp dụng mù quáng.
Chanh muối chỉ là đồ uống, không phải thuốc chữa bệnh. (Ảnh - IT)
Chanh muối là thức uống quen thuộc, bổ sung vitamin C và điện giải, thích hợp dùng giải khát, nhất là trong thời tiết nóng bức hoặc sau vận động. Song, điều đó không đồng nghĩa với việc chanh muối có tác dụng điều trị bệnh.
Một trong những luận điểm được lan truyền nhiều là “bệnh tật sinh ra do cơ thể bị toan hóa” và uống chanh muối sẽ giúp “tăng kiềm, phục hồi tế bào”. Nghe hợp lý, nhưng đây là cách hiểu sai lệch về sinh lý học cơ bản.
Cơ thể con người duy trì pH máu rất ổn định trong khoảng 7,35 – 7,45. Nếu vượt khỏi giới hạn này, người bệnh có thể rơi vào hôn mê hoặc nguy kịch. Để đảm bảo pH cân bằng, cơ thể vận hành hệ thống điều hòa phức tạp gồm phổi, thận và các hệ đệm sinh hóa. Không loại thực phẩm hay thức uống nào kể cả nước kiềm hay chanh muối có thể “thay đổi pH máu” ở người khỏe mạnh.
Nước chanh chỉ có thể làm nước tiểu tạm thời kiềm hơn, không tác động đến pH bên trong tế bào hay máu. Nhiều tổ chức y tế lớn như WHO hay Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ đều khẳng định, hiện chưa có bằng chứng khoa học cho thấy chế độ ăn “kiềm hóa” giúp phòng ngừa hay điều trị ung thư.
Nhiều nội dung trên mạng cho rằng uống chanh muối có thể “tiêu diệt vi khuẩn, virus”, “tẩy tế bào ung thư”, “giải độc gan”. Đây là những tuyên bố không đúng bản chất khoa học.
Axit citric trong chanh chỉ có thể ức chế vi khuẩn ở nồng độ rất cao trong phòng thí nghiệm. Khi vào cơ thể, chất này bị trung hòa trong ruột và không còn khả năng tiêu diệt vi sinh vật. Muối ăn (natri clorua) là chất điện giải thiết yếu cho cơ thể, nhưng không có tác dụng “giải độc”. Sử dụng natri quá mức còn làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch, suy thận.
Các bệnh lý như HIV hay ung thư có cơ chế bệnh sinh phức tạp, liên quan đến virus tích hợp vào tế bào miễn dịch, đột biến gen và rối loạn phân bào. Cho đến nay, chỉ các phương pháp điều trị y khoa chính thống như thuốc kháng virus (ARV), hóa trị, xạ trị, phẫu thuật, thuốc nhắm trúng đích mới có hiệu quả kiểm soát bệnh.
Không ít trường hợp tin tưởng tuyệt đối vào “phương pháp tự nhiên”, bỏ điều trị y khoa và chỉ dùng chanh muối, dẫn đến nguy cơ nặng bệnh hoặc tử vong do bỏ lỡ “thời gian vàng” can thiệp.
Việc pha chanh muối không đúng cách cũng có thể gây rối loạn điện giải: Uống quá mặn dễ tăng natri máu, gây khát dữ dội, lú lẫn, co giật; uống quá loãng có thể hạ natri máu, dẫn đến phù não, hôn mê; dùng quá nhiều chanh có thể gây viêm dạ dày, trào ngược, mòn men răng. Lạm dụng muối lâu dài còn làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tổn thương thận.
Chanh muối là thức uống giải khát lành mạnh khi dùng đúng cách. Vitamin C trong chanh hỗ trợ tăng cường sức đề kháng, muối bù điện giải giúp cơ thể hồi phục sau vận động. Song, đó là tác dụng dinh dưỡng – không phải tác dụng điều trị bệnh.
Trong bối cảnh thông tin lan truyền nhanh trên mạng xã hội, người dân cần cẩn trọng, không chạy theo trào lưu thiếu kiểm chứng. Các cơ quan chuyên môn khuyến cáo: khi có dấu hiệu bệnh lý, cần đến cơ sở y tế thăm khám và tuân thủ hướng dẫn điều trị. Việc tự ý thay thế thuốc bằng thực phẩm, dù “tự nhiên” đến đâu, đều tiềm ẩn rủi ro.
Chanh muối tốt cho sức khỏe, nhưng không phải thuốc chữa bách bệnh. Sức khỏe cần dựa trên kiến thức khoa học, chế độ ăn uống hợp lý, vận động điều độ và chăm sóc y tế đúng cách, không phải những lời đồn thổi trên mạng...
Bùi Quốc Dũng