Để hiện thực hóa khát vọng này, tỉnh đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ việc nâng cao chất lượng sản phẩm, chuẩn hóa quy trình canh tác đến việc quảng bá thương hiệu ra thị trường quốc tế, và đặc biệt là một hướng đi đột phá: kết hợp chặt chẽ giá trị của cây chè với tiềm năng du lịch và sự độc đáo của văn hóa ẩm thực địa phương.
Thái Nguyên: Từ "thủ phủ chè" truyền thống đến khát vọng tỷ đô
Với diện tích chè rộng lớn lên đến gần 23.500 ha và sản lượng chè búp tươi ước đạt 273.000 tấn vào năm 2025, ngành chè đóng vai trò trụ cột trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp của tỉnh Thái Nguyên. Sản phẩm chè Thái Nguyên, nổi tiếng với hương vị "tiền chát hậu ngọt" đặc trưng, nước xanh óng và hương thơm cốm non quyến rũ, đã khẳng định được vị thế vững chắc trên thị trường nội địa và từng bước chinh phục người tiêu dùng quốc tế.
Được xem như "vàng xanh" của vùng đất trung du miền núi phía Bắc, cây chè không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần của người dân nơi đây qua nhiều thế hệ. Nhận thức rõ tiềm năng và giá trị to lớn đó, tỉnh Thái Nguyên đã đặt ra những mục tiêu phát triển đầy thách thức nhưng cũng tràn đầy khát vọng. Bên cạnh việc duy trì và mở rộng quy mô sản xuất, mục tiêu quan trọng là nâng cao giá trị sản phẩm trên một đơn vị diện tích, phấn đấu đạt 350 triệu đồng mỗi héc ta đất trồng chè vào năm 2025. Xa hơn nữa, mục tiêu cán mốc 1 tỷ đô la Mỹ kim ngạch xuất khẩu trong giai đoạn 2025-2030 là một tuyên bố mạnh mẽ về quyết tâm đưa chè Thái Nguyên trở thành một thương hiệu nông sản Việt Nam đẳng cấp quốc tế.
Nâng tầm chất lượng và thương hiệu: Nền tảng cho sự vươn xa
Để hiện thực hóa những mục tiêu tham vọng, Thái Nguyên xác định việc nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu vững mạnh là yếu tố then chốt. Tỉnh đang tập trung đầu tư mạnh mẽ vào việc chuẩn hóa quy trình canh tác, khuyến khích và hỗ trợ người dân, hợp tác xã chuyển đổi sang các phương thức canh tác tiên tiến, an toàn và bền vững như hữu cơ, VietGAP và GlobalGAP. Nhiều vùng chè trọng điểm đang được quy hoạch thành các vùng nguyên liệu tập trung, quy mô lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng đồng bộ khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa và liên kết chặt chẽ giữa khâu sản xuất với chế biến sâu.
Việc ứng dụng công nghệ cao vào các công đoạn từ chăm sóc, thu hái đến chế biến, bảo quản đang được đẩy mạnh nhằm tối ưu hóa chất lượng, giữ trọn vẹn hương vị tinh túy của búp chè và tạo ra các sản phẩm đa dạng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Song song với việc nâng cao chất lượng, công tác xây dựng và bảo hộ thương hiệu cũng được đặc biệt chú trọng.
Theo thông tin từ Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên, nhãn hiệu tập thể "Chè Thái Nguyên" đã chính thức được đăng ký và bảo hộ thành công tại 6 quốc gia và vùng lãnh thổ có thị trường tiêu thụ lớn, bao gồm Mỹ, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nga, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đây là một bước đi chiến lược, không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người sản xuất chè Thái Nguyên mà còn là công cụ pháp lý quan trọng để nâng cao giá trị sản phẩm, chống hàng giả, hàng nhái, mở rộng cánh cửa vào các thị trường xuất khẩu tiềm năng và khẳng định uy tín, vị thế của thương hiệu chè quốc gia trên trường quốc tế.
Bước đột phá: Sức hấp dẫn từ sự kết hợp trà với du lịch và văn hóa ẩm thực
Một trong những hướng đi sáng tạo và được kỳ vọng tạo ra sự khác biệt cho ngành chè Thái Nguyên chính là chiến lược kết hợp hài hòa giữa cây chè với tiềm năng du lịch và sự phong phú của văn hóa ẩm thực địa phương. Đây không chỉ là cách để gia tăng giá trị kinh tế cho sản phẩm chè mà còn là phương thức hiệu quả để xây dựng một thương hiệu chè Thái Nguyên đa chiều, giàu bản sắc văn hóa và có sức hấp dẫn đặc biệt đối với du khách.
Tỉnh đã và đang xây dựng các chương trình, tour du lịch chuyên đề về chè, đưa du khách đến với những vùng nguyên liệu nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng, để họ có thể tận mắt chiêm ngưỡng những đồi chè xanh mướt trải dài, trực tiếp tham gia vào các công đoạn như hái chè, sao chè cùng người dân địa phương, thưởng thức những ấm trà tươi ngon nhất ngay tại nơi sản xuất và lắng nghe những câu chuyện lịch sử, văn hóa thú vị gắn liền với cây chè và vùng đất này. Bên cạnh các tour trải nghiệm tại vườn chè, Thái Nguyên còn đang nghiên cứu phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo hơn, gắn kết văn hóa trà với các điểm du lịch, danh thắng nổi tiếng khác của tỉnh như khu du lịch Hồ Núi Cốc, khu di tích lịch sử Đền Đuổm hay An toàn khu (ATK) Định Hóa. Một ý tưởng mới lạ đang được xem xét là phát triển loại hình du lịch đường sắt, nơi du khách có thể vừa ngắm cảnh các vườn chè thơ mộng dọc đường đi, vừa thưởng thức các món ăn và thức uống đặc sắc được chế biến từ chính sản phẩm chè Thái Nguyên.
Trải nghiệm thực tế: Khi trà không chỉ để uống mà còn để cảm nhận và thưởng thức
Hiệu quả bước đầu của chiến lược kết hợp trà với du lịch và ẩm thực đã được minh chứng qua những phản hồi tích cực từ du khách. Việc được tự tay hái những búp chè non, học hỏi về nghệ thuật làm chè thủ công truyền thống và đặc biệt là khoảnh khắc ngồi thưởng thức trà giữa không gian yên bình, trong lành của những vườn chè đã mang lại cho các khách trải nghiệm cảm giác thư thái, như được hòa mình vào thiên nhiên và kết nối sâu sắc hơn với văn hóa bản địa. Bên cạn đó, những món ăn sử dụng chè như một nguyên liệu hoặc gia vị không chỉ làm phong phú thêm thực đơn ẩm thực Việt Nam mà còn thực sự nâng tầm giá trị của cây chè, biến nó từ một sản phẩm nông nghiệp đơn thuần thành một phần quan trọng trong di sản văn hóa ẩm thực của vùng đất Thái Nguyên.
Với những định hướng chiến lược rõ ràng và những bước đi cụ thể, tỉnh Thái Nguyên đang nỗ lực không ngừng để đưa ngành chè bước sang một giai đoạn phát triển mới, bền vững và toàn diện hơn. Mục tiêu 1 tỷ đô la Mỹ kim ngạch xuất khẩu không chỉ là một con số kinh tế đơn thuần mà còn phản ánh khát vọng nâng tầm vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường thế giới.
Quan trọng hơn, việc kết hợp chặt chẽ giữa phát triển cây chè với du lịch và văn hóa ẩm thực cho thấy một tư duy mới, sáng tạo, không chỉ tối đa hóa giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa bản địa đặc sắc. Thái Nguyên đang quyết tâm xây dựng hình ảnh chè không chỉ là một thức uống nổi tiếng về hương vị mà còn là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá vẻ đẹp thiên nhiên, văn hóa và con người Việt Nam. Hành trình này hứa hẹn sẽ đưa "vàng xanh" Thái Nguyên vươn xa, trở thành một biểu tượng đầy tự hào của nông nghiệp và văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.
Bảo An