Mặc dù Pakistan hiện đã là thị trường xuất khẩu chè quan trọng hàng đầu của Việt Nam, nhưng dư địa để tăng trưởng vẫn còn vô cùng rộng lớn. Nhận thức rõ tiềm năng này, một hội thảo chiến lược vừa được tổ chức nhằm tìm kiếm các giải pháp tháo gỡ những rào cản, đặc biệt là việc phát triển ngành chè Việt Nam theo tiêu chuẩn Halal, để có thể tăng cường hơn nữa kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Nam Á đầy hứa hẹn này.
Pakistan: Một "mỏ vàng" chưa được khai thác hết tiềm năng của ngành chè Việt Nam
Với dân số hơn 240 triệu người và một nền văn hóa thưởng trà sâu sắc, Pakistan là một thị trường tiêu thụ chè khổng lồ và ổn định. Tại đây, "chai" (chè theo tiếng Pakistan) không chỉ là một thức uống thông thường mà là một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người dân, từ các khu vực thành thị sầm uất đến những vùng nông thôn hẻo lánh, từ những gia đình giàu có đến những người lao động bình dân. Chính vì tầm quan trọng đó, chè được xem là một trong số 12 mặt hàng thiết yếu mà chính phủ Pakistan phải luôn đảm bảo nguồn cung và bình ổn giá cả thị trường. Theo số liệu thống kê, Pakistan là nước nhập khẩu chè lớn nhất thế giới, với khối lượng nhập khẩu lên đến 244 nghìn tấn, trị giá 634 triệu đô la Mỹ vào năm 2024.
Trong mối quan hệ thương mại với Việt Nam, Pakistan cũng đóng một vai trò hết sức quan trọng. Trong năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều giữa hai nước đạt 850 triệu USD, tăng 22% so với năm 2023, trong đó Việt Nam xuất siêu sang Pakistan. Riêng mặt hàng chè, kim ngạch xuất khẩu sang Pakistan và Afghanistan đã đạt 127 triệu USD, biến khu vực này trở thành thị trường xuất khẩu chè lớn nhất, chiếm tới 43% tổng sản lượng chè xuất khẩu của Việt Nam ra thế giới. Tuy nhiên, theo Đại sứ Việt Nam tại Pakistan, ông Phạm Anh Tuấn, những con số này vẫn còn rất khiêm tốn so với tiềm năng thực sự của thị trường. Hiện tại, chè của Việt Nam mới chỉ đáp ứng được hơn 3% tổng nhu cầu sử dụng chè của Pakistan. Đáng chú ý hơn, đối với sản phẩm chè đen, loại chè được tiêu thụ chủ yếu tại đây, Việt Nam mới chỉ đáp ứng được một tỷ lệ vô cùng nhỏ, khoảng 0,1% nhu cầu của thị trường này. Điều này cho thấy một dư địa khổng lồ mà các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể khai thác nếu có chiến lược tiếp cận phù hợp.
Những rào cản và thách thức khiến cho chè Việt Nam chưa thể bứt phá mạnh mẽ
Mặc dù Việt Nam là một quốc gia có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển ngành chè, bao gồm khí hậu, đất đai phù hợp và sự đa dạng của các giống chè, nhưng việc thâm nhập sâu hơn vào thị trường Pakistan vẫn còn gặp nhiều rào cản. Hiện tại, Việt Nam chỉ là nhà xuất khẩu chè đứng thứ tư tại thị trường này, xếp sau các quốc gia đến từ châu Phi như Kenya, Rwanda và Uganda. Theo bà Nguyễn Thị Diệp Hà, Phụ trách thương vụ Việt Nam tại Pakistan, một trong những thách thức lớn nhất là sự khác biệt về sản phẩm. Thị trường Pakistan có nhu cầu rất cao và ổn định đối với mặt hàng chè đen CTC (Crush, Tear, Curl – một phương pháp chế biến công nghiệp tạo ra trà dạng viên nhỏ), trong khi cơ cấu sản phẩm của nhiều doanh nghiệp Việt Nam có thể chưa thực sự phù hợp với thị hiếu này. Để có thể tăng được sản lượng xuất khẩu chè sang thị trường này, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tập trung đầu tư vào trang thiết bị, máy móc để có thể sản xuất được chè đen CTC với chất lượng cao. Bên cạnh đó, việc chỉ tập trung vào nâng cao chất lượng chung của sản phẩm cũng là một yếu tố quan trọng để có thể xuất khẩu chè với giá trị cao hơn. Một rào cản khác, và cũng là một yêu cầu bắt buộc, chính là việc đáp ứng các tiêu chuẩn Halal, một yếu tố then chốt để có thể thâm nhập vào một thị trường có đa số người dân theo đạo Hồi như Pakistan.
Mở đường cho chè Việt Nam với việc đáp ứng tiêu chuẩn Halal
Nhằm giải quyết những thách thức này, Đại sứ quán và Thương vụ Việt Nam tại Pakistan đã phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội chè Pakistan để tổ chức một hội thảo chiến lược, kết hợp cả hình thức trực tiếp và trực tuyến, với chủ đề "Phát triển ngành chè Việt Nam theo tiêu chuẩn Halal để tăng cường xuất khẩu sang Pakistan". Hội thảo đã thu hút sự tham dự đông đảo của đại diện các tỉnh có sản lượng chè lớn nhất Việt Nam như Lâm Đồng, Thái Nguyên, Lai Châu, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Giang và Yên Bái, cùng với các doanh nghiệp xuất khẩu chè lớn, Hiệp hội chè Việt Nam và Trung tâm chứng nhận Halal Việt Nam (VHCC). Về phía Pakistan, có sự tham dự của cơ quan Halal Pakistan tại Islamabad (PHA) và các thành viên của Hiệp hội chè Pakistan cùng nhiều nhà nhập khẩu chè chính tại Karachi.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Đại sứ Phạm Anh Tuấn đã đánh giá cao sự tham dự đông đảo của các tỉnh thành và doanh nghiệp Việt Nam, cho thấy sự quan tâm sâu sắc tới thị trường Pakistan. Đại sứ đã đề xuất Chủ tịch của VHCC và Chủ tịch của PHA tập trung trình bày các tham luận về những quy định, tiêu chuẩn Halal của Pakistan và khu vực, nhằm cung cấp thông tin và hướng dẫn chi tiết cho các doanh nghiệp, giúp cho việc xuất nhập khẩu chè của Việt Nam sang Pakistan được thuận lợi hơn. Ông Ramlan Bin Osman, Giám đốc Trung tâm chứng nhận Halal quốc gia (HALCERT) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, cũng cho biết, với nền kinh tế nội địa vững mạnh và nguồn nguyên liệu chè thô dồi dào, Việt Nam có tiềm năng rất lớn trong ngành công nghiệp Halal. Trung tâm cam kết sẽ hỗ trợ tích cực cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc xuất khẩu sản phẩm sang Pakistan nói riêng và thị trường Halal thế giới nói chung.
Cam kết hợp tác chặt chẽ và những bước đi tiếp theo để thúc đẩy thương mại
Trong phần trao đổi của hội thảo, các doanh nghiệp của Pakistan và Việt Nam đã có những phát biểu sôi nổi, tích cực kết nối thông tin và cùng nhau xây dựng các kế hoạch hợp tác trong tương lai. Các bên đã cùng nhau thảo luận về việc thúc đẩy các mô hình trồng và chế biến sản phẩm chè đáp ứng tiêu chuẩn Halal nhằm tăng cường hoạt động xuất nhập khẩu chè của Việt Nam sang khu vực Nam Á. Đại sứ quán và thương vụ Việt Nam tại Pakistan cũng đã cung cấp nhiều thông tin hữu ích và trả lời các câu hỏi từ phía doanh nghiệp, trong đó có cả những vấn đề liên quan đến những khó khăn của các khách hàng Pakistan khi xin visa trực tuyến vào Việt Nam, không chỉ đối với khách du lịch mà còn cả với các doanh nhân, học giả muốn vào Việt Nam để tham dự các hội thảo khoa học hay các hoạt động xúc tiến thương mại. Đại sứ Phạm Anh Tuấn cũng đã gửi lời kêu gọi các doanh nghiệp Pakistan sớm thành lập các đoàn khảo sát thị trường và có những buổi tiếp xúc trực tiếp với các doanh nghiệp Việt Nam, thông qua sự hỗ trợ và kết nối của Thương vụ và Đại sứ quán Việt Nam tại Pakistan.
Pakistan là một thị trường khổng lồ, ổn định và còn rất nhiều dư địa cho ngành chè Việt Nam khai thác. Tuy nhiên, để có thể biến tiềm năng thành hiện thực, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải có một chiến lược tiếp cận bài bản và quyết liệt. Việc đầu tư vào công nghệ để sản xuất các loại chè đen CTC phù hợp với thị hiếu, nỗ lực đạt được và quảng bá chứng nhận Halal, cùng với việc không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu sẽ là những yếu tố then chốt quyết định sự thành công. Với sự vào cuộc tích cực của các cơ quan chính phủ, sự hỗ trợ từ các tổ chức chứng nhận và sự chủ động kết nối của cộng đồng doanh nghiệp hai nước như đã được thể hiện trong hội thảo vừa qua, Việt Nam hoàn toàn có cơ hội để có thể vượt qua con số 3% thị phần hiện tại và trở thành một trong những nhà cung cấp chè quan trọng và được ưa chuộng nhất tại thị trường nhập khẩu chè lớn nhất thế giới.
Bảo An