Giữa cái oi nồng của mùa hè, khi cơ thể dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi, bứt rứt, mất ngủ và khó chịu vì thời tiết, nhiều người tìm đến những loại thức uống giúp làm dịu cả thân lẫn tâm. Trong số đó, trà hoa cúc đặc biệt là các giống cúc có dược tính nổi bật như một lựa chọn vừa cổ truyền, vừa hiện đại, vừa dễ uống lại tốt cho sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chọn loại trà cúc phù hợp với thể trạng và nhu cầu của mình. Hiểu rõ từng loại trà hoa cúc và cách dùng đúng là chìa khóa để giải nhiệt, ngủ ngon và sống khỏe mỗi ngày.
Trà hoa cúc là thức uống cổ truyền dễ dùng, tốt cho sức khỏe, nhưng cần chọn đúng loại phù hợp thể trạng để đạt hiệu quả tối ưu.
Trà hoa cúc – Từ bài thuốc Đông y đến thức uống thời hiện đại
Hoa cúc đã được sử dụng trong Đông y từ hàng nghìn năm trước như một vị thuốc thanh nhiệt, giải độc, sáng mắt, an thần. Những ghi chép trong y thư cổ như Bản thảo cương mục đã ca ngợi cúc là “thiên hoa bảo dược” loài hoa trời ban, vừa làm đẹp vừa làm thuốc. Ở phương Tây, hoa cúc La Mã (chamomile) cũng được dùng như một vị dược thảo giúp thư giãn và cải thiện giấc ngủ.
Ngày nay, khoa học hiện đại đã chứng minh các loại hoa cúc chứa nhiều hợp chất thực vật quý như flavonoid, apigenin, luteolin và các tinh dầu có hoạt tính sinh học cao. Những chất này giúp giảm viêm, chống oxy hóa, bảo vệ gan, làm dịu thần kinh và cải thiện chất lượng giấc ngủ mà không gây tác dụng phụ như thuốc an thần. Không chỉ là trà, cúc còn trở thành nguyên liệu trong mỹ phẩm, thực phẩm chức năng và liệu pháp mùi hương.
Chọn trà hoa cúc theo thể trạng và nhu cầu: Ba dòng cúc phổ biến nhất hiện nay
Không phải tất cả các loại trà cúc đều giống nhau. Mỗi giống cúc mang một đặc tính riêng về mùi vị, tác dụng và mức độ phù hợp với từng nhóm người. Dưới đây là ba loại trà hoa cúc phổ biến, dễ tìm và được đánh giá cao về công dụng giải nhiệt, dưỡng tâm và chăm sóc sức khỏe:
1. Cúc chi (hoa cúc trắng): Dịu nhẹ, thanh mát, dễ dùng quanh năm
Cúc chi (Chrysanthemum indicum) là giống cúc nhỏ, hoa trắng ngà, cánh mỏng và thơm nhẹ. Tại Việt Nam, cúc chi thường được trồng ở Hưng Yên, Hải Dương và thu hoạch vào mùa thu. Sau khi hái, hoa được sấy nhẹ ở nhiệt độ thấp để giữ trọn màu sắc, hương thơm và dược tính.
Theo Đông y, cúc chi có vị ngọt, hơi đắng, tính mát cao. Loại trà này thường được dùng để thanh nhiệt, giải độc gan, làm sáng mắt, hỗ trợ trị nhức đầu, cảm nắng và huyết áp cao – những triệu chứng hay gặp trong mùa hè. Không chỉ vậy, nhiều nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra rằng flavonoid trong cúc chi giúp giảm cholesterol xấu, cải thiện lưu thông máu, hỗ trợ phòng ngừa bệnh tim mạch ở người lớn tuổi.
Đối tượng phù hợp: Người cao tuổi, người có cơ địa trung tính hoặc thiên hàn, cần thanh lọc cơ thể nhẹ nhàng, ngủ kém do khí huyết không thông.
2. Kim cúc (hoa cúc vàng): Mạnh hơn, đặc trị cho người thể nhiệt
Khác với cúc chi, kim cúc có màu vàng rực, hoa to hơn, mùi đậm và vị hơi đắng hơn. Tính mát của kim cúc mạnh hơn cúc chi, thích hợp cho những người thường bị nóng trong, nổi mụn, bốc hỏa, mất ngủ, miệng khô, mắt đỏ – những biểu hiện đặc trưng của thể nhiệt.
Khi kết hợp cùng các vị thảo mộc như cam thảo, kỷ tử, hạ khô thảo hoặc hoa hòe, trà kim cúc có thể giúp tăng cường khả năng giải độc gan, ổn định huyết áp và cải thiện giấc ngủ. Dân gian còn dùng kim cúc như một loại “trà thanh lọc cơ thể” sau những ngày ăn uống nhiều dầu mỡ hoặc thức khuya.
Đối tượng phù hợp: Người có thể nhiệt, dễ cáu gắt, mất ngủ do gan nóng, thường xuyên phải làm việc căng thẳng hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.
3. Chamomile (hoa cúc La Mã): Dịu thần kinh, ngủ ngon và giảm lo âu
Chamomile là giống hoa cúc đến từ châu Âu, thường được trồng hữu cơ và thu hái bằng tay. Loại cúc này có hương thơm ngọt nhẹ như mật ong và đặc biệt nổi bật với công dụng an thần tự nhiên nhờ chứa nhiều apigenin một flavonoid có khả năng gắn vào các thụ thể thần kinh gây buồn ngủ mà không gây phụ thuộc.
Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy uống trà cúc La Mã đều đặn có thể giúp giảm lo âu, cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm các triệu chứng rối loạn giấc ngủ ở người lớn tuổi. Đặc biệt, chamomile còn giúp giảm co thắt tiêu hóa, hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh và giảm căng thẳng tiền kinh nguyệt ở phụ nữ.
Đối tượng phù hợp: Người mất ngủ kinh niên, căng thẳng, lo âu, nhân viên văn phòng, phụ nữ bị rối loạn giấc ngủ hoặc stress kéo dài.
Uống trà hoa cúc thế nào cho đúng?
Để phát huy tối đa hiệu quả của trà hoa cúc, cần lưu ý những điểm sau:
Pha đúng cách: Dùng nước sôi khoảng 90–95°C, không quá sôi để tránh làm bay hơi tinh dầu. Tráng sơ trà trước để loại bụi mịn và đánh thức hương thơm. Ngâm từ 5–7 phút là lý tưởng. Có thể thêm vài lát cam thảo, táo đỏ hoặc mật ong để tăng hương vị và tác dụng.
Chọn đúng thời điểm: Uống trà vào buổi sáng sớm để thanh lọc cơ thể, hoặc trước khi ngủ 1 tiếng để thư giãn thần kinh. Tránh uống quá nhiều vào buổi tối vì tính mát có thể gây lạnh bụng.
Lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc: Ưu tiên các loại trà được trồng hữu cơ, không sử dụng thuốc trừ sâu, sấy bằng công nghệ hiện đại để giữ trọn dược tính.
Không lạm dụng: Mặc dù lành tính, nhưng người có tỳ vị hư hàn (bụng lạnh, dễ tiêu chảy) cần uống lượng nhỏ và theo dõi phản ứng cơ thể.
Trà hoa cúc – Giải pháp sống khỏe giữa mùa hè
Giữa một “rừng” đồ uống mùa hè đầy đường hóa chất và đường tinh luyện, trà hoa cúc nổi lên như một giải pháp “xanh” và an toàn. Không caffeine, không chất bảo quản, không gây mất nước loại trà này không chỉ giúp giải nhiệt mà còn nuôi dưỡng tinh thần.
Thói quen uống trà cúc mỗi ngày, nhất là khi thưởng trà trong không gian yên tĩnh, cũng là một hình thức thiền nhẹ. Nhấp từng ngụm trà ấm, hít sâu hương thơm lan tỏa, thả lỏng cơ thể đó là cách nhiều người cao tuổi tìm lại sự tĩnh lặng và chất lượng sống trong những ngày oi bức.
Trà hoa cúc, nếu được chọn đúng loại và dùng đúng cách, sẽ không chỉ là một thức uống thanh mát mà còn là người bạn đồng hành giúp ngủ ngon, sống khỏe và thư giãn mỗi ngày. Từ cúc chi dịu nhẹ, kim cúc giải nhiệt mạnh đến chamomile an thần mỗi loại đều có giá trị riêng, phù hợp với từng thể trạng và nhu cầu sức khỏe. Hãy để mỗi tách trà cúc là một bước nhỏ nhưng vững chắc trong hành trình chăm sóc bản thân một cách tự nhiên, khoa học và đầy yêu thương.