Chống hàng giả trên sàn TMĐT: Cuộc chiến chưa hồi kết

Sự tiện lợi của việc mua sắm trực tuyến vô hình trung đã tạo ra một mảnh đất màu mỡ cho các đối tượng kinh doanh hàng giả. Chỉ với vài thao tác đơn giản, một gian hàng có thể được tạo lập, đăng tải hình ảnh sản phẩm bắt mắt được sao chép từ các thương hiệu chính hãng và nhanh chóng tiếp cận một lượng lớn khách hàng tiềm năng. Hàng giả len lỏi vào mọi ngóc ngách, từ những mặt hàng xa xỉ như túi xách, đồng hồ, mỹ phẩm của các thương hiệu nổi tiếng đến những sản phẩm tiêu dùng hàng ngày như thực phẩm chức năng, đồ điện tử, quần áo, sữa bột cho trẻ em.

Thủ đoạn của các đối tượng này ngày càng trở nên tinh vi và khó lường. Thay vì sử dụng hình ảnh thật của sản phẩm giả, chúng thường sử dụng hình ảnh chính hãng để quảng cáo, đánh lừa thị giác và niềm tin của người mua. Các sản phẩm giả mạo cũng được làm ngày một giống thật hơn, khiến việc phân biệt bằng mắt thường trở nên vô cùng khó khăn, ngay cả đối với những người tiêu dùng có kinh nghiệm. Thậm chí, nhiều gian hàng còn tạo ra các đánh giá ảo, bình luận tích cực giả mạo để tăng độ uy tín, dẫn dắt người mua vào ma trận không lối thoát.

Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn khi các giao dịch và vận chuyển thường được thực hiện thông qua các bên thứ ba. Hàng hóa được đóng gói kỹ càng, và chỉ khi đến tay người tiêu dùng, mở hộp sản phẩm, sự thật mới được phơi bày. Khi đó, việc khiếu nại, đổi trả hay yêu cầu bồi thường lại gặp muôn vàn khó khăn, do thông tin về người bán thường rất mập mờ, không chính xác.

Trước thực trạng này, các sàn TMĐT lớn tại Việt Nam như Shopee, Lazada, Tiki đã và đang triển khai nhiều biện pháp nhằm siết chặt quản lý và bảo vệ người tiêu dùng. Các công cụ lọc từ khóa, quét hình ảnh bằng trí tuệ nhân tạo (AI) được áp dụng để tự động phát hiện và gỡ bỏ các sản phẩm có dấu hiệu vi phạm. Quy trình xác thực thông tin người bán cũng ngày càng được chú trọng, với các yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân, giấy phép kinh doanh. Một số sàn còn xây dựng các cổng thông tin riêng để các thương hiệu có thể trực tiếp báo cáo về những sản phẩm nghi ngờ là hàng giả, hàng nhâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Tuy nhiên, những nỗ lực này dường như vẫn chưa đủ để ngăn chặn triệt để dòng chảy của hàng giả. Cuộc chiến này được ví như một cuộc rượt đuổi không ngừng nghỉ. Khi các sàn cập nhật thuật toán, các đối tượng bán hàng giả lại tìm ra những kẽ hở mới để lách luật, từ việc thay đổi tên sản phẩm, sử dụng từ ngữ lóng, đến việc đăng bán trên các nền tảng mạng xã hội có liên kết với sàn rồi mới dẫn khách hàng về chốt đơn.

Về phía các cơ quan quản lý nhà nước, nhiều quy định pháp luật đã được ban hành nhằm tăng cường trách nhiệm của các sàn TMĐT. Các nghị định mới đã quy định rõ hơn về việc các sàn phải có cơ chế kiểm tra, giám sát để ngăn chặn hàng giả, và có thể phải chịu trách nhiệm liên đới nếu để xảy ra vi phạm. Gần đây, đề xuất về việc định danh người bán hàng trực tuyến thông qua VNeID cũng được xem là một giải pháp tiềm năng, hứa hẹn sẽ giúp minh bạch hóa thông tin và dễ dàng truy xuất trách nhiệm khi có vấn đề phát sinh.

Dù vậy, cuộc chiến chống hàng giả không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực của các sàn TMĐT hay các cơ quan chức năng. Ý thức của người tiêu dùng đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Sự ham rẻ, tâm lý chuộng hàng hiệu giá “mềm” đã vô tình tiếp tay cho thị trường hàng giả phát triển. Khi người tiêu dùng trang bị cho mình đầy đủ kiến thức, tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm và người bán, lựa chọn những gian hàng chính hãng (Mall) hoặc các nhà bán lẻ có uy tín, và kiên quyết nói không với hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, thì khi đó, cuộc chiến này mới có thể đạt được những bước tiến thực sự.

Cuộc chiến chống hàng giả trên các sàn TMĐT vẫn còn là một chặng đường dài, đòi hỏi sự chung tay, phối hợp đồng bộ và quyết liệt hơn nữa từ cả ba phía: doanh nghiệp cung cấp nền tảng, cơ quan quản lý nhà nước và chính người tiêu dùng. Cho đến khi nào vẫn còn kẽ hở trong quản lý, và một bộ phận người tiêu dùng vẫn còn dễ dãi trong lựa chọn, thì cuộc chiến này vẫn sẽ tiếp tục và chưa thể có hồi kết.

Hoàng Nguyễn