Kinh tế tư nhân Việt Nam đã trải qua những thập kỷ phát triển ấn tượng, từ những doanh nghiệp nhỏ lẻ đến những tập đoàn lớn có tầm vóc khu vực. Tuy nhiên, khi đứng trước ngưỡng cửa hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn còn lúng túng trong việc thích ứng với các tiêu chuẩn và yêu cầu khắt khe của thị trường toàn cầu.
Chuyển đổi để bứt phá: Kinh tế tư nhân trước ngưỡng cửa hội nhập.
Thực tế cho thấy, mặc dù đóng góp hơn 40% GDP và tạo việc làm cho phần lớn lực lượng lao động, nhưng sức cạnh tranh của khu vực kinh tế tư nhân vẫn chưa thực sự tương xứng với tiềm năng. Nhiều doanh nghiệp vẫn dựa vào lợi thế chi phí thấp, chưa chú trọng đầu tư vào nghiên cứu phát triển, công nghệ cao và xây dựng thương hiệu mạnh.
Để bước qua ngưỡng cửa hội nhập, kinh tế tư nhân phải đối mặt với nhiều thách thức đa chiều. Trước tiên là việc nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua đổi mới công nghệ và cải tiến quy trình sản xuất. Nhiều doanh nghiệp vẫn còn phụ thuộc vào công nghệ cũ, thiếu đầu tư vào nghiên cứu phát triển, dẫn đến sản phẩm chưa đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế.
Thách thức về nguồn nhân lực cũng không kém phần gay gắt. Khi hội nhập sâu rộng, doanh nghiệp cần đội ngũ lao động có trình độ cao, am hiểu về thương mại quốc tế, thông thạo ngoại ngữ và có khả năng thích ứng với môi trường làm việc đa văn hóa. Tuy nhiên, nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn khan hiếm, đặc biệt ở các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa.
Về mặt tài chính, việc tiếp cận vốn để đầu tư công nghệ và mở rộng quy mô vẫn là điểm nghẽn lớn. Hệ thống tài chính trong nước chưa thực sự phù hợp với nhu cầu tài trợ cho các dự án đổi mới sáng tạo và mở rộng quốc tế. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn chưa minh bạch về tài chính, khiến việc thu hút đầu tư nước ngoài gặp khó khăn.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng chuyển đổi số đang mở ra những cơ hội chưa từng có cho kinh tế tư nhân. Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, blockchain, Internet vật thể và điện toán đám mây không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất mà còn tạo ra những mô hình kinh doanh hoàn toàn mới.
Thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận trực tiếp với khách hàng toàn cầu mà không cần thông qua nhiều khâu trung gian. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các doanh nghiệp có sản phẩm độc đáo, mang tính văn hóa bản địa nhưng có tiềm năng thu hút khách hàng quốc tế.
Fintech cũng đang thay đổi cách thức tiếp cận dịch vụ tài chính, giúp các doanh nghiệp nhỏ dễ dàng tiếp cận vốn và các dịch vụ ngân hàng. Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý tài chính không chỉ tăng tính minh bạch mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín với các đối tác quốc tế.
Để kinh tế tư nhân có thể chuyển đổi thành công và bứt phá, vai trò của Nhà nước trong việc tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi là vô cùng quan trọng. Việc cải cách thủ tục hành chính, giảm thiểu các rào cản pháp lý và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực cần thiết sẽ quyết định phần lớn thành công của quá trình chuyển đổi này.
Chính sách thuế ưu đãi cho các hoạt động nghiên cứu phát triển và đổi mới sáng tạo cần được triển khai một cách có hệ thống và hiệu quả. Đồng thời, việc xây dựng các khu công nghệ cao, các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo sẽ tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển.
Hệ thống giáo dục và đào tạo cũng cần được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu nhân lực của nền kinh tế hội nhập. Việc tăng cường hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với doanh nghiệp sẽ giúp rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn, đồng thời tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho quá trình hội nhập.
Chuyển đổi để bứt phá không chỉ là việc áp dụng công nghệ mới mà còn là việc thay đổi tư duy và văn hóa doanh nghiệp. Các doanh nghiệp tư nhân cần xây dựng tầm nhìn dài hạn, không chỉ tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn mà còn chú trọng đến phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội.
Việc ứng dụng các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, môi trường và trách nhiệm xã hội không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín mà còn mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường khó tính. Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang trở thành mối quan tâm toàn cầu, các doanh nghiệp có chiến lược phát triển xanh sẽ có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.
Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển cần được coi là ưu tiên hàng đầu. Thay vì chỉ tập trung vào sao chép công nghệ, các doanh nghiệp tư nhân cần có những sản phẩm, dịch vụ độc đáo, mang tính sáng tạo cao để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ngưỡng cửa hội nhập đang mở ra trước mắt kinh tế tư nhân Việt Nam không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp khẳng định bản thân trên trường quốc tế. Sự chuyển đổi này đòi hỏi sự quyết tâm, tầm nhìn và hành động đồng bộ từ cả doanh nghiệp lẫn Nhà nước.
Những doanh nghiệp tư nhân có thể thích ứng nhanh chóng với các xu hướng mới, đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và nhân lực, đồng thời xây dựng được uy tín trên thị trường quốc tế sẽ trở thành những đầu tàu dẫn dắt nền kinh tế. Họ không chỉ góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ kinh tế thế giới mà còn tạo ra những giá trị bền vững cho xã hội.
Chuyển đổi để bứt phá không phải là một quá trình diễn ra một sớm một chiều mà là hành trình dài đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực không ngừng. Tuy nhiên, với tiềm năng to lớn và sự năng động của kinh tế tư nhân, cùng với sự hỗ trợ đắc lực từ Nhà nước, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những bước tiến vượt bậc trong hành trình hội nhập quốc tế, biến thách thức thành cơ hội để kinh tế tư nhân thực sự bứt phá và phát triển bền vững.
Tiến Hoàng