Sự trỗi dậy của matcha: từ thức uống truyền thống đến hiện tượng toàn cầu
Không chỉ dừng lại ở Nhật Bản, matcha đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia này và trở thành một "hiện tượng" ẩm thực được yêu thích trên toàn thế giới. Hình ảnh những người nổi tiếng, các blogger ẩm thực, và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội thưởng thức matcha latte, chia sẻ những công thức nấu ăn sáng tạo với matcha, hay check-in tại các quán cà phê với những món tráng miệng matcha bắt mắt đã trở nên quen thuộc. Sự lan tỏa mạnh mẽ của matcha trên các nền tảng truyền thông xã hội như TikTok, Instagram đã góp phần không nhỏ vào việc tạo nên "cơn sốt" này.
Matcha không chỉ đơn thuần là một loại thức uống. Nó đã trở thành một biểu tượng của phong cách sống hiện đại, lành mạnh và tinh tế. Màu xanh lá cây đặc trưng của matcha không chỉ thu hút về mặt thị giác mà còn gợi lên cảm giác tươi mát, thư thái và gần gũi với thiên nhiên. Điều này đặc biệt hấp dẫn đối với giới trẻ, những người luôn tìm kiếm những trải nghiệm mới lạ và độc đáo.
Nghịch lý tại "thủ phủ" matcha: khan hiếm và giá cả leo thang
Trong khi thế giới đang "phát cuồng" vì matcha, thì tại Nhật Bản, nơi được coi là "thủ phủ" của loại bột trà xanh này, lại đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung trầm trọng. Các nhà sản xuất trà xanh danh tiếng tại Nhật Bản đã phải hạn chế doanh số bán bột matcha, các kệ hàng trống trơn và nhiều doanh nghiệp, quán cà phê phải chật vật tìm kiếm nguồn cung ổn định.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự gia tăng đột biến về nhu cầu matcha trên toàn cầu. Số liệu từ Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản cho thấy giá trị xuất khẩu trà xanh của nước này, bao gồm cả matcha, đã đạt mức cao kỷ lục, tăng mạnh so với những năm trước. Sự bùng nổ du lịch đến Nhật Bản, một phần do đồng yen yếu, cũng góp phần làm tăng nhu cầu tiêu thụ matcha trong nước.
Mạng xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy "cơn sốt" matcha. Những video về các sản phẩm matcha của Marukyu Koyamaen, một đơn vị bán trà nổi tiếng ở Kyoto, đã lan truyền nhanh chóng trên TikTok, khiến đơn vị này rơi vào tình trạng "cháy hàng" và buộc phải giới hạn lượng đặt mua. Ippodo Tea, một nhà sản xuất matcha lâu đời khác, cũng thông báo tạm dừng bán một số mặt hàng và tăng giá sản phẩm do chi phí đầu vào tăng cao.
Sản xuất matcha: nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và kế thừa
Quy trình sản xuất matcha là một nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Lá trà được trồng trong bóng râm, thu hoạch thủ công và trải qua quá trình chế biến công phu để tạo ra loại bột trà xanh mịn màng với hương vị đặc trưng. Tuy nhiên, ngành công nghiệp sản xuất matcha tại Nhật Bản đang phải đối mặt với một thách thức lớn: sự già hóa và suy giảm của lực lượng lao động, thiếu người trẻ sẵn sàng kế nghiệp.
Không phải tất cả các doanh nghiệp matcha tại Nhật Bản đều rơi vào tình trạng thiếu hụt. Một số doanh nghiệp, nhờ có mối quan hệ lâu dài với các nhà cung cấp hoặc hợp đồng trực tiếp với các đồn điền trà, vẫn duy trì được nguồn cung ổn định. Marukyu Koyamaen cho biết việc hạn chế bán hàng của họ là để đảm bảo nguồn cung cho các khách hàng truyền thống, đặc biệt là các đền chùa, miếu thờ và các địa điểm sử dụng matcha cho mục đích tôn giáo hoặc nghi lễ.
Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp mới, việc tìm kiếm nguồn cung matcha đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Ngay cả các nhà buôn lớn cũng phải từ chối những đơn hàng mới vì không đủ số lượng để cung cấp. Chủ một quán cà phê ở khu Ginza, Tokyo, chia sẻ rằng cô đã bị từ chối mua matcha vì "không có số lượng để bán cho khách hàng mới".
Không chỉ ở Nhật Bản, "cơn sốt" matcha còn lan rộng ra nhiều quốc gia khác. Một chủ quán trà ở Sydney, Australia, cho biết doanh số bán matcha của cô đã tăng gấp 5 lần trong năm qua, buộc cô phải giới hạn số lượng sản phẩm mà khách hàng có thể mua. Matcha latte đã trở thành một món đồ uống phổ biến trong thực đơn của các quán cà phê, không chỉ riêng các quán cà phê mang phong cách Nhật Bản.
Tương lai nào cho matcha Nhật Bản?
Tình trạng thiếu hụt matcha hiện nay đặt ra một câu hỏi lớn về tương lai của ngành công nghiệp trà xanh Nhật Bản. Liệu Nhật Bản có thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của thị trường toàn cầu trong khi vẫn duy trì được chất lượng và truyền thống sản xuất matcha?
Để giải quyết vấn đề này, cần có những giải pháp đồng bộ từ nhiều phía. Chính phủ Nhật Bản có thể hỗ trợ các nhà sản xuất trà bằng cách khuyến khích người trẻ tham gia vào ngành, đầu tư vào công nghệ và kỹ thuật canh tác hiện đại, và quảng bá matcha như một sản phẩm văn hóa đặc trưng của quốc gia. Các doanh nghiệp matcha cũng cần chủ động tìm kiếm các nguồn cung mới, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng mối quan hệ bền vững với các đối tác.
Về phía người tiêu dùng, việc hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất matcha, trân trọng giá trị của loại trà xanh này và ủng hộ các sản phẩm matcha có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng cao cũng là một cách để góp phần bảo tồn và phát triển ngành công nghiệp matcha Nhật Bản.
"Cơn sốt" matcha là một minh chứng cho sức hấp dẫn của văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Tuy nhiên, để "cơn sốt" này không trở thành một "cơn bão" gây ra những hệ lụy tiêu cực, cần có sự chung tay của tất cả các bên liên quan, từ người sản xuất, doanh nghiệp, chính phủ đến người tiêu dùng. Chỉ có như vậy, matcha mới có thể tiếp tục tỏa sáng trên bản đồ ẩm thực thế giới và giữ vững vị thế là một biểu tượng văn hóa đặc sắc của xứ sở hoa anh đào.
Bảo An