Một hoạt động kiểm tra các rạn san hô ở Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Cù Lao Chàm. Ảnh nguồn internet
Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Cù Lao Chàm: Hành trình từ một hòn đảo lịch sử đến điểm đến du lịch bền vững
Cách Hội An khoảng 20km, Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Cù Lao Chàm đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách bởi hệ động thực vật phong phú và những di tích lịch sử hàng trăm năm trước. Qua 15 năm bảo tồn và phát triển, hệ sinh thái Cù Lao Chàm không chỉ được phục hồi tương đối nguyên vẹn mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch cả nước.
Bãi biển tại Cù Lao Chàm trong xanh mang nét hoang sơ và thanh bình của xứ đảo. Ảnh nguồn internet
Trong suốt thời gian dài, chính quyền địa phương đã không ngừng nỗ lực để học hỏi về tư duy phát triển du lịch bền vững. Cù Lao Chàm, một điểm đến thiên nhiên thu hút, đã thành công trong việc phân bổ hợp lý số lượng du khách và quản lý hoạt động du lịch một cách bền vững. Nằm ở phía hạ lưu của sông Thu Bồn, Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Cù Lao Chàm-Hội An thể hiện sự đa dạng của hệ sinh thái và tích hợp một cách hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Theo trang SCMP, Cù Lao Chàm hiện đang là nhà của 277 loài san hô, 250 loài cá, cùng với nhiều loài động vật giáp xác và động vật thân mềm khác sinh sống trong khu vực biển quanh đảo. Sự thành công trong bảo tồn đảo này là kết quả của sự hợp tác của cộng đồng địa phương, những người đã tích cực tham gia vào việc làm sạch ô nhiễm nhựa và thực hiện một cách nghiêm túc các biện pháp quản lý đánh bắt cá trên đảo. Vào năm 2009, cụm đảo Cù Lao Chàm đã được UNESCO công nhận là một khu vực sinh quyển, là một phần của mạng lưới liên kết các bãi biển hoang sơ, khu vực lặn san hô và các làng chài với Hội An trên đất liền.
Hải sâm sinh sống trong Thảm cỏ biển tại Cù Lao Chàm. Ảnh nguồn internet
Nhà khoa học môi trường Lê Ngọc Thảo, Giám đốc Khu bảo tồn biển (MPA) ở đảo Cù Lao Chàm nhận định không dễ để thuyết phục ngư dân đồng ý ngừng hoạt động đánh bắt ở rạn san hô và chấp nhận các khu vực đánh bắt bền vững.
"Chúng tôi phải thuyết phục rằng họ có thể có thu nhập tốt hơn nhiều nếu đưa những người lặn biển đi xem một rạn san hô nguyên sơ tràn ngập cá", Giám đốc Lê Ngọc Thảo cũng chia sẻ thêm.
Tom Fawthrop, nhà làm phim người Anh, gọi đây là "kỳ tích bảo tồn" của người địa phương. Hệ sinh thái tự nhiên vẫn được bảo tồn nhờ sự phối hợp của người dân địa phương. Họ làm sạch biển, tránh ô nhiễm nhựa và không đánh bắt quá mức ở vùng nước quanh đảo.
Ngắm rạn san hô dưới biển là một trải nghiệm thú vị với du khách.. Ảnh nguồn internet
Sự tham gia tích cực của người dân địa phương trong công tác bảo tồn hệ sinh thái
Nhiều người dân đã hợp tác với chính quyền địa phương, sử dụng thuyền để chở khách du lịch. MPA đã vào hoạt động để bảo vệ các rạn san hô khỏi mối đe dọa toàn cầu do nước ấm lên làm tẩy trắng san hô. Cù Lao Chàm là địa điểm duy nhất ở Việt Nam không sử dụng túi nhựa từ năm 2011 và thực hiện chương trình "3R" (giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế), cũng như chống nạn đánh bắt quá mức trong nhiều thập kỷ. Quy định nghiêm ngặt đã áp dụng để tránh việc khai thác cua đất quá mức trên đảo, nơi số lượng cua đã tăng lên 75%. Chính quyền địa phương đã giới hạn số lượng du khách ghé thăm chỉ khoảng 3.000 người mỗi ngày để đối phó với tình trạng quá tải du lịch. Các biện pháp bảo tồn đã mang lại kết quả, với tăng trưởng của các loài cá và nhận thức về bảo vệ môi trường trong cộng đồng địa phương. Cù Lao Chàm hiện là một trong những hòn đảo sạch nhất ở Việt Nam.
Các đề xuất của MPA phụ thuộc vào sự chấp thuận của chính quyền địa phương, thể hiện trách nhiệm của người dân địa phương kết hợp với hỗ trợ khoa học và quản lý hiệu quả để phát triển mô hình du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng. Nhận thức của cộng đồng về bảo tồn và phát triển bền vững các giống loài ngày càng được nâng cao, và tổ tuần tra cộng đồng đã đóng góp vào việc hạn chế khai thác trái phép và bảo vệ nguồn giống, duy trì hệ sinh thái từ rừng dừa nước Cẩm Thanh đến tiểu khu Bãi Hương (Cù Lao Chàm) một cách hiệu quả.
Trong thời gian dài, các cơ quan, đoàn thể và cá nhân đã nỗ lực tuân thủ nghiêm túc các quy định khắt khe, chặt chẽ để đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của UNESCO về 7 tiêu chí và 3 chức năng cơ bản dành cho một khu sinh quyển.
Nhiều doanh nghiệp du lịch tại Hội An và Cù Lao Chàm đang chuyển đổi sản phẩm nhựa một lần sang đồ tái sử dụng nhiều lần. Các hoạt động tại Cù Lao Chàm đề xuất mô hình hòn đảo không rác thải nhựa đầu tiên của Việt Nam.
Tóm lại, khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, hỗ trợ phát triển và cải thiện sinh kế cho cộng đồng cư dân. Nó cũng góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về công tác bảo vệ môi trường và giữ gìn các giá trị tài nguyên thiên nhiên tại xã đảo Cù Lao Chàm. Sau 15 năm bảo tồn và phát triển, hệ sinh thái của Cù Lao Chàm không chỉ được phục hồi tương đối nguyên vẹn mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch cả nước.