Cựu chiến binh – Doanh nhân và hành trình “làm giàu từ những chiếc nan tre”

Nhọc nhằn xây dựng doanh nghiệp

Cựu chiến binh Thái Đại Phong, từ những tháng ngày tham gia Mặt trận 479 Campuchia (1979–1989), trở về quê hương với thương tật hạng Hai, ông không dừng lại ở quá khứ hào hùng mà tiếp tục vươn lên xây dựng sự nghiệp. Nhờ chính sách ưu đãi của nhà nước, ông từng làm trưởng đoàn xuất khẩu lao động tại CHDC Đức, trải qua biến động lịch sử Đông Âu, trở về Việt Nam và định cư cùng gia đình tại thành phố Vinh.

Khởi đầu với ý tưởng mở cơ sở minilab chụp ảnh, ông bất ngờ nhận thấy tiềm năng nghề đan lát mây tre truyền thống tại các xã Nghi Phong, Nghi Đức, Nghi Thái – nơi bà con còn giữ nghề cổ truyền nhưng kinh tế chưa được khai thác đúng mức. Cộng với nguồn nguyên liệu dồi dào từ cây lùng, loại tre lóng dài, thẳng ở huyện miền núi Quỳ Châu, ông đã quay phắt 180 độ sang nghề mây tre đan, biến tiềm năng địa phương thành sức mạnh kinh tế, đồng thời duy trì và phát triển nghề thủ công truyền thống xứ Nghệ.

Câu chuyện của ông là minh chứng sống động cho tinh thần chiến binh, khả năng thích ứng và tầm nhìn kinh doanh nhạy bén, từ quá khứ gian khó đến hành trình hội nhập, sáng tạo và làm giàu từ truyền thống.

Cựu chiến binh Thái Đại Phong khởi nghiệp trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn, nhưng với ý chí cựu chiến binh kiên cường, ông cùng ba người bạn hùn vốn thành lập Doanh nghiệp Mây tre đan xuất khẩu. Ban đầu, ông kiên trì tìm đầu mối sản xuất và lặn lội lên tận huyện miền núi Quỳ Châu để quy tụ nguồn nguyên liệu chất lượng. Năm 1993, doanh nghiệp được cấp giấy phép số 04, là một trong bốn doanh nghiệp đầu tiên của Nghệ An khi Luật Doanh nghiệp mới ra đời.

Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, tình hình kinh doanh khó khăn, ba người bạn rút vốn, để lại ông một mình đối mặt với nguy cơ giải thể. Nhớ lại những ngày đầu, ông chia sẻ: “Hồi đó khổ lắm, thiếu thốn đủ bề, những năm 90 đã khổ, đến cả những năm 2000 vẫn khổ.” Nhưng với sự kiên định, lòng dũng cảm và tinh thần chiến binh, ông không từ bỏ, tiếp tục chèo lái doanh nghiệp vượt qua những năm tháng gian khó.

Khát vọng sáng tạo và bứt phá

Một mình chống chọi để duy trì doanh nghiệp, ông Thái Đại Phong từng cảm thấy bất lực và muốn giải thể. Bước ngoặt đến khi một đồng đội cùng chiến hào năm xưa ở Hà Nội giúp ông kết nối với doanh nghiệp xuất khẩu các mặt hàng mây tre đan, như vớ được phao trong cơn đuối nước.

Những chuyến đi đến các hộ dân ở xã Nghi Thái, Nghi Phong, Nghi Đức (huyện Nghi Lộc cũ) để khảo sát nguồn nhân lực và nguyên liệu đã để lại ấn tượng sâu sắc. Bà con còn nghèo, nhưng tay nghề mây tre đan rất tinh xảo, chỉ mong có người mua sản phẩm dù lãi chỉ 10 nghìn đồng. Ông nhận ra rằng nghề mây tre đan vốn có ở hầu hết các huyện Nghệ An là một tài sản truyền thống quý giá; nếu không biết khai thác và kết nối thị trường, nghề sẽ mai một.

Những chi tiết này đã thổi bùng quyết tâm trong ông, củng cố ý chí giữ và phát triển doanh nghiệp, biến nghề truyền thống thành cơ hội kinh tế bền vững cho cộng đồng.

Năm 2001, ông Thái Đại Phong bước vào giai đoạn bứt phá nhờ một cơ duyên đặc biệt: ông Trương Đình Tuyển được Trung ương cử về làm Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An và trực tiếp đến thăm cơ sở mây tre đan xuất khẩu của ông. Khi nghe ông Phong báo cáo doanh thu xuất khẩu chỉ khoảng 300–500 triệu đồng mỗi năm, Bí thư Tỉnh ủy bày tỏ bất ngờ và hỏi nguyên nhân. Ông Phong trải lòng về khó khăn sản xuất, nguy cơ giải thể, lao động nhiều nhưng tay nghề chưa được quy tụ và chưa đạt chuẩn xuất khẩu.

Ông Tuyển nhấn mạnh: “Phải cho dân học nghề, nâng cao tay nghề phù hợp nhu cầu sản xuất kinh doanh. Doanh nghiệp phải trực tiếp ký hợp đồng xuất khẩu và đào tạo nghề”, đồng thời phối hợp với Bí thư Huyện ủy Nghi Lộc và Chủ tịch huyện Nghi Lộc để hiện thực hóa định hướng này. Chỉ ít ngày sau, ông tiếp tục thị sát nhiều địa phương, nhận thấy người dân thất nghiệp vì tay nghề chưa được phát huy, dẫn đến Nghị quyết 08 của Tỉnh ủy Nghệ An, với chính sách đào tạo nghề và thành lập làng nghề.

Ông Thái Đại Phong đích thân đi học hỏi, nghiên cứu làng nghề khắp cả nước, quy tụ thợ giỏi và sản phẩm đặc trưng đạt chuẩn xuất khẩu. Ông còn trực tiếp đào tạo nghề cho người dân, vừa đào tạo vừa sản xuất, theo mô hình “vừa chạy vừa xếp hàng”. Chiến dịch này bao phủ 15 huyện, thành, thị, hình thành làng nghề mây tre đan xuất khẩu tại Quỳnh Lưu, Yên Thành, Nghi Lộc, Thanh Chương, TP. Vinh và một số địa phương Hà Tĩnh, thu hút hơn 3.000 lao động.

Nhờ quy trình bài bản, người dân sản xuất sản phẩm, doanh nghiệp đảm nhiệm hoàn thiện, sấy khô, đóng bao bì và tìm đối tác xuất khẩu, doanh nghiệp Đức Phong đã hiện thực hóa hơn 1.000 mẫu mã đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, mỗi năm đổi mới hơn 100 kiểu dáng, kích thước theo yêu cầu khắt khe của các thị trường châu Âu. Doanh thu xuất khẩu hiện đạt 2 triệu USD/năm, hàng ngàn sản phẩm được công nhận “Sản phẩm Nông nghiệp Nông thôn cấp Quốc gia”, biến nghề mây tre đan truyền thống thành ngành kinh tế hiện đại, bền vững và quốc tế hóa.

Sản phẩm uy tín không ngừng vươn xa

Ông Thái Đại Phong, Chủ tịch Hội đồng – Giám đốc Công ty chia sẻ, trước 2017, công ty xuất khẩu mây tre đan qua môi giới của Tập đoàn ASIA tới 34 quốc gia, với doanh thu khoảng 2 triệu USD/năm. Tuy nhiên, dịch Covid-19 và biến động chính trị tại nhiều nước Tây Âu, đặc biệt là chiến sự ở Ukraina, đã khiến hoạt động xuất khẩu giảm sút, sức mua chùng lại, hiện doanh thu chỉ còn hơn 1 triệu USD/năm.

Lao động tại công ty chủ yếu theo thời vụ, với 35 nhân công làm công đoạn hoàn thiện sản phẩm sau khi thu mua từ các làng nghề; hơn 500 lao động tại các làng nghề vẫn duy trì sản xuất, cung ứng cho công ty. Một điểm đặc biệt, công ty được hưởng ưu đãi thuế suất bằng 0, VAT xuất khẩu bằng 0, lãi suất vốn vay ưu đãi, đồng thời xuất khẩu trực tiếp cho đối tác nước ngoài, giúp doanh nghiệp bám trụ vững vàng trong bối cảnh khó khăn toàn cầu, ông Phong bày tỏ.

Không ngừng bứt phá để phát triển

Trong hành trình xây dựng sản phẩm OCOP 5 sao, Công ty Đức Phong tại Phường Vinh Phú, Nghệ An không ngừng ứng dụng công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng và mẫu mã sản phẩm, đồng thời tăng cường quảng bá, tiếp thị và tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế để trực tiếp kết nối với đối tác.

Doanh nghiệp cũng chú trọng đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động, giúp họ đáp ứng yêu cầu khắt khe từ thị trường nước ngoài. Song song với hoạt động sản xuất kinh doanh, Công ty thực hiện tốt các nghĩa vụ an sinh xã hội, từ thiện, thể hiện trách nhiệm cộng đồng. Nhờ những nỗ lực đồng bộ này, Đức Phong duy trì ổn định thị trường tại 10 quốc gia châu Âu, khẳng định vị thế thương hiệu mây tre đan Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu quốc tế.

Người lính trở về với đời thường, ông Thái Đại Phong vẫn giữ ý chí khát khao, tinh thần kỷ luật, trách nhiệm và tình đồng đội, đồng thời không ngừng sáng tạo trong sản xuất kinh doanh. Những đóng góp của ông đã đồng hành cùng chính quyền và nhân dân Nghệ An trong việc xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, bình an. Với hành trình đáng ngưỡng mộ ấy, ông xứng đáng được vinh danh là cựu chiến binh và doanh nhân tiêu biểu của tỉnh Nghệ An nhân dịp kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam.

Quốc Khánh, Nguyệt Hằng, Cát Tường