Chị Hoàng Thị Thúy Nga, đại diện Hợp tác xã Nông nghiệp, Thương mại và Dịch vụ Nhân Tâm giới thiệu sản phẩm mứt bưởi Tiên Phước (ảnh: Mai Chi).
Sức sống từ gian hàng bản địa
Không phải ngẫu nhiên mà Tiên Phước được chọn làm điểm tổ chức Chương trình kết nối giao thương và xúc tiến thương mại sản phẩm miền núi của Đà Nẵng. Vùng trung du này là nơi hội tụ của khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng giàu dinh dưỡng và truyền thống canh tác lâu đời. Đây chính là điều kiện để sản vật bản địa sinh sôi và mang hương vị rất riêng. Việc đưa chương trình về “đúng nơi sản xuất” đã tạo ra một không gian tương tác trực tiếp, nơi doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân có thể giới thiệu sản phẩm ngay tại gốc rễ của nó, không qua bất kỳ lớp trung gian nào.
Hơn 50 gian hàng, hơn 30 đơn vị tham gia đã làm nên một không gian trưng bày sinh động và hấp dẫn hiếm có. Những hũ mật ong vàng óng, những gói quế thơm nồng, chai tinh dầu, trái lòn bon, sầu riêng, măng cụt… gợi lên cả một vùng văn hóa, sinh thái miền núi. Nhiều sản phẩm OCOP được chuẩn hóa mẫu mã, truy xuất nguồn gốc rõ ràng cho thấy nỗ lực đổi mới của người dân và doanh nghiệp để bắt nhịp xu thế thị trường hiện đại.
Trong dòng người tham quan, gian hàng của HTX Nông nghiệp, Thương mại và Dịch vụ Nhân Tâm đã thu hút sự chú ý đặc biệt của nhiều người. Từ vùng đất Lãnh Ngọc, chị mang đến món mứt bưởi- sản phẩm được chị chị Hoàng Thị Thúy Nga (chủ nhiệm HTX) đặt trọn tâm huyết. Mứt làm từ cùi bưởi tươi, hòa cùng nước cam và đường mía, không phụ gia, không phẩm màu, giữ nguyên vị thanh mát. Nguyên liệu được chọn từ những vườn bưởi Tiên Phước- đặc sản nổi tiếng lâu nay nhờ vị ngọt thanh và hương thơm dịu. Điều đáng quý là sản phẩm này xuất phát từ ý tưởng tận dụng mùa vụ địa phương, biến những giá trị quen thuộc thành những mặt hàng có tính hàng hóa cao.
Không chỉ dừng lại ở mứt bưởi, chị Nga cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm các dòng sản phẩm khác từ những đặc sản bản địa của vùng trung du. “Làm sản phẩm là để kể câu chuyện quê hương, để người ta nhớ đến Tiên Phước nhiều hơn”, chị tâm sự.
Một điểm sáng khác của chương trình là gian hàng của HTX Rừng Bách Thảo do anh Nguyễn Thanh Bình phụ trách. Những chậu giống quế, cau, măng cụt, tre mạnh tông… được ươm theo phương pháp hữu cơ phản ánh tư duy làm nông bền vững. Đặc biệt, sản phẩm trà gió bầu- loại trà được chế biến từ lá cây gió bầu trồng ngay trong khu rừng bách thảo của anh nhận được sự thán phục của khách tham quan. Theo anh Bình, đây là sản phẩm anh dày công nghiên cứu nhằm mang lại những giá trị tinh túy nhất của dược liệu địa phương. Trà có tác dụng giảm đau, chống viêm, chống oxy hóa, nhuận tràng… mở ra hướng khai thác mới cho nguồn dược liệu miền núi.
Sự sáng tạo còn thể hiện rõ trong gian hàng của HTX Cau Xanh Đất Quảng- nơi những tấm mo cau tưởng chừng bỏ đi được “hồi sinh” thành túi xách, giỏ trái cây, đĩa, tô, dép, hoa trang trí… Những sản phẩm này không chỉ đẹp mắt mà còn mang thông điệp mạnh mẽ về kinh tế tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và hướng đến sản phẩm thân thiện môi trường, xu hướng rất cần được khuyến khích trong phát triển nông thôn bền vững.
Gian hàng trưng bày sản phẩm thủ công làm từ mo cau của Hợp tác xã Cau Xanh Đất Quảng (ảnh: Mai Chi).
Tiên Phước, vùng đất được thiên nhiên ưu ái hiện có 17 sản phẩm OCOP đạt 3 sao và 2 sản phẩm đạt 4 sao. Tuy nhiên, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Hùng Anh thẳng thắn cho biết các cơ sở sản xuất vẫn gặp nhiều khó khăn như thiếu vốn, vùng nguyên liệu chưa ổn định, mẫu mã còn đơn điệu, thiết bị sản xuất chưa đồng bộ, khả năng đăng ký bảo hộ nhãn hiệu còn hạn chế. Nhiều sản phẩm OCOP vì thế chưa thể mở rộng thị trường như kỳ vọng.
Nhưng cũng chính vì thế mà chương trình kết nối giao thương lần này càng có ý nghĩa, nó không chỉ tạo ra không gian quảng bá mà còn là cơ hội để người dân học hỏi, tiếp xúc với doanh nghiệp, tư vấn và các nhà phân phối. Đây cũng là cơ sở để mở ra những cánh cửa mới cho sản phẩm miền núi.
Kết nối để vượt lên
Ở góc độ cơ quan quản lý, Phó Giám đốc Sở Công Thương Đà Nẵng Huỳnh Xuân Sơn nhìn nhận đây không chỉ là sự kiện xúc tiến thương mại thông thường. Mục tiêu lớn hơn là đưa các sản phẩm đặc trưng của miền núi tiếp cận hệ thống thị trường chung; kết nối cộng đồng sản xuất với doanh nghiệp đầu ra; và quan trọng hơn là thu hẹp dần khoảng cách phát triển giữa miền núi và đô thị.
Kết nối theo ông Sơn chính là chìa khóa. Khi sản phẩm miền núi có cơ hội hiện diện tại các chuỗi phân phối lớn, được kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc và có câu chuyện thương hiệu rõ ràng, giá trị của chúng sẽ tăng lên nhiều lần. Điều đó cũng mở ra sinh kế ổn định hơn cho người dân, giúp họ gắn bó với rừng và phát triển các mô hình kinh tế dưới tán rừng một cách bài bản.
Sự phát triển của không gian thương mại miền núi cũng đóng góp trực tiếp vào chiến lược bảo tồn thiên nhiên. Khi người dân sống được từ rừng, họ sẽ chủ động gìn giữ rừng. Khi sản phẩm bản địa được định giá đúng, những tập quán văn hóa - tri thức bản địa gắn liền với cây trồng, dược liệu cũng được gìn giữ. Đó là một vòng tuần hoàn tích cực giữa kinh tế - môi trường - văn hóa mà nhiều địa phương đang hướng đến.
Chương trình tại Tiên Phước còn tạo điều kiện để các hợp tác xã, doanh nghiệp học hỏi quy trình tiêu chuẩn, cách làm thương hiệu, bao bì và tiếp cận thị trường. Những câu chuyện từ mứt bưởi, trà gió bầu hay sản phẩm mo cau không chỉ thể hiện sự sáng tạo của người dân mà còn là minh chứng cho chuyển đổi tư duy sản xuất: từ manh mún sang quy mô; từ kinh nghiệm sang khoa học; từ bán thô sang tạo giá trị gia tăng.
Đưa sản vật miền núi vươn xa
Điểm đáng chú ý nhất của chương trình năm nay là tính chiến lược. Đây không phải phiên chợ tạm, cũng không phải cuộc trưng bày mang tính phong trào. Nó được tổ chức với mục tiêu dài hạn nhằm đưa sản phẩm miền núi trở thành một phần của thương mại thành phố; xây dựng chuỗi cung ứng ổn định; và quan trọng hơn là nâng cao năng lực sản xuất, quản trị cho cộng đồng địa phương.
Chủ tịch UBND xã Tiên Phước Nguyễn Hùng Anh với tâm huyết phát triển, quảng bá các sản phẩm miền núi (ảnh: Mai chi).
Để “hương rừng” Đà Nẵng thực sự đi xa, ba yếu tố sẽ quyết định gồm: chuẩn hóa sản xuất, liên kết thị trường và khẳng định thương hiệu bản địa. Sản phẩm OCOP chỉ là bước khởi đầu; điều quan trọng là làm thế nào để sản phẩm sau OCOP có được sức sống bền bỉ trên thị trường. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc của cả ba chủ thể là người dân - doanh nghiệp - cơ quan quản lý.
Với người dân, đó là nâng cao nhận thức về tiêu chuẩn sản xuất, bảo hộ nhãn hiệu và xây dựng thương hiệu. Với doanh nghiệp, đó là đồng hành, đầu tư, bao tiêu, chia sẻ kinh nghiệm quản trị. Với chính quyền, đó là tạo cơ chế, hỗ trợ vốn, đào tạo nhân lực và kết nối thị trường đầu ra. Khi từng mắt xích được bồi đắp, chuỗi giá trị sản phẩm miền núi sẽ mạnh lên.
Chương trình xúc tiến thương mại tại Tiên Phước năm 2025 bởi vậy mang thông điệp sâu xa là phát triển kinh tế miền núi không chỉ dựa vào tài nguyên mà dựa vào tri thức, sáng tạo và sự kết nối. Những gian hàng mộc mạc đang kể câu chuyện lớn hơn, đó là câu chuyện về hành trình đưa sản vật Đà Nẵng bước vào thị trường rộng mở một cách bài bản, có chiến lược và mang đậm bản sắc địa phương.
“Hương rừng” chỉ thực sự vươn xa khi sản phẩm được đặt đúng vị trí trong chuỗi thương mại, được người tiêu dùng tin cậy và được chính người làm ra nó trân trọng. Chương trình tại Tiên Phước đã bước những bước đầu tiên cho hành trình ấy- một hành trình hứa hẹn sẽ góp phần quan trọng cho sự phát triển bền vững của miền núi Đà Nẵng./.