Từ xưa, ông cha ta đã đúc kết: “Trình độ là cái tài, thái độ là cái đức. Đức bất cô, tất hữu thân.” Đạo đức, theo nghĩa rộng, chính là thái độ ứng xử phù hợp trong mọi hoàn cảnh, là nền tảng gắn kết con người và tạo nên uy tín. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng căn dặn: “Có tài mà không có đức là người vô dụng.” Những lời chỉ dạy đó, khi soi vào thực tiễn đời sống, càng cho thấy giá trị bền vững, đặc biệt trong công tác lựa chọn, sử dụng cán bộ.
Nhiều năm qua, các diễn đàn, hội thảo về xây dựng con người Việt Nam toàn diện liên tục được tổ chức. Tuy nhiên, việc triển khai giải pháp trên thực tế vẫn còn khoảng cách. Kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử vốn là nền tảng của đạo đức vẫn là điểm yếu của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Trong bối cảnh môi trường số phát triển nhanh,vi phạm đạo đức trên không gian mạng ngày càng tinh vi, việc trang bị kỹ năng sống và kỹ năng tự bảo vệ càng trở nên cấp thiết.
Do đó, đã đến lúc cần xác định rõ nhóm đối tượng, phương pháp và nội dung giáo dục đạo đức phù hợp theo từng lứa tuổi và đặc thù nghề nghiệp. Giáo dục đạo đức phải giúp mỗi người hiểu rõ nguy cơ của sự lệch chuẩn, có khả năng tự điều chỉnh hành vi, biết từ chối những cám dỗ vật chất và lợi ích ngắn hạn để giữ gìn giá trị bản thân. Đó cũng là cách để hình thành nội lực vững vàng cho mỗi cá nhân trong xã hội biến đổi nhanh chóng.
Quan điểm phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người đã được Đảng kiên trì thực hiện thông qua nhiều nghị quyết chuyên đề. Tuy nhiên, đời sống xã hội vận động rất nhanh, đôi khi vượt trước cả tư duy và phản ứng của con người. May mắn là chúng ta luôn có hệ giá trị bền vững từ tư tưởng Hồ Chí Minh, từ truyền thống đạo lý của dân tộc để làm nền tảng xây dựng chuẩn mực đạo đức mới của thời đại.
Đạo đức chính là gốc rễ tạo nên con người toàn diện. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó,” vì vậy, con người toàn diện phải hội tụ cả phẩm chất, trí lực, bản lĩnh và năng lực hành động. Đây là điểm cần được thể hiện rõ trong văn kiện Đại hội: Phát triển con người Việt Nam toàn diện trước hết là phát triển phẩm chất đạo đức, cùng với trí tuệ, năng lực và nghị lực để đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên mới.
Việc đề cao đạo đức trong bối cảnh hiện nay không chỉ xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong nước mà còn dựa trên những biến động nhanh của thế giới, những thách thức về thông tin, môi trường số và những tác động tiêu cực từ bên ngoài. Con người đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng, bị chi phối bởi những luồng thông tin và xu hướng khó kiểm soát.
Đặt đạo đức lên hàng đầu khi lựa chọn cán bộ, khi xây dựng con người Việt Nam toàn diện, vì vậy, không chỉ là yêu cầu mang tính truyền thống mà còn là đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn phát triển đất nước hôm nay.
VĂN HÙNG