Điện Biên phát triển kinh tế từ cây chè Shan tuyết

Cây trồng chủ lực giúp thoát nghèo

Những năm gần đây, nhiều hộ gia đình ở tỉnh Điện Biên đã mạnh dạn chuyển đổi từ cây trồng truyền thống sang trồng chè chất lượng cao. Điển hình như gia đình anh Giàng A Chẩm (xã Tủa Chùa), trước đây thuộc diện hộ nghèo vì chỉ canh tác ngô, lúa địa phương. Nhờ sự vận động của cán bộ xã, anh chuyển đổi 1 ha đất sang trồng chè, được hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật chăm sóc. Sau ba năm, vườn chè phát triển xanh tốt, mỗi năm cho thu nhập hơn 100 triệu đồng. Từ chỗ thiếu trước hụt sau, nay gia đình anh đã thoát nghèo, có điều kiện nuôi con ăn học và xây dựng kinh tế ổn định.

Không chỉ dừng ở mô hình hộ gia đình, nhiều nông dân ở tỉnhĐiện Biên còn tiến lên hướng sản xuất chuyên nghiệp, tạo dựng thương hiệu. Trường hợp gia đình anh Phan Thanh Ngọt ở xã Mường Lạn là minh chứng rõ nét. Với tư duy sản xuất hữu cơ, anh xây dựng được 7 sản phẩm trà khác nhau, trong đó trà Phan Nhất đạt chứng nhận OCOP 3 sao, 4 sao. Đây là mô hình nông nghiệp hữu cơ đạt chuẩn quốc gia đầu tiên tại Điện Biên, mở ra hướng phát triển bền vững cho nông sản địa phương.

Giá trị từ những cây chè cổ thụ

Tỉnh Điện Biên hiện có trên 12.000 cây chè cổ thụ cùng hơn 200 ha chè Shan tuyết đã được trồng từ hàng chục năm trước. Đặc biệt, tại xã Tủa Chùa, nơi ở độ cao gần 1.400 mét còn lưu giữ gần 10.000 cây chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Những cây chè này không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn là “báu vật” sinh thái, phản ánh lịch sử và bản sắc văn hóa vùng cao.

Gia đình ông Vàng A Chư (xã Tủa Chùa) từng là hộ nghèo nhiều năm. Khi gắn bó với hơn 500 cây chè cổ thụ trên 100 năm tuổi, cuộc sống của gia đình ông đã thay đổi. Mỗi năm, ông thu về trên 150 triệu đồng từ việc thu hái và bán chè cho các tổ hợp tác. Nhờ nguồn thu này, gia đình ông có điều kiện sửa nhà, sắm xe và cho con ăn học. Chè Shan tuyết vì thế trở thành “cứu cánh” giúp nhiều hộ dân nơi đây thoát nghèo bền vững.

Xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường

Bên cạnh việc chăm sóc và khai thác, người dân Điện Biên ngày càng chú trọng hơn đến khâu chế biến và thương mại hóa. Nhiều hợp tác xã (HTX) như HTX Nông nghiệp Sinh thái Tả Phìn hay HTX Chè cổ thụ Sín Chải đã đầu tư máy móc chế biến, đóng gói bao bì hiện đại, gắn sản phẩm với tiêu chuẩn OCOP và xúc tiến quảng bá trên sàn thương mại điện tử. Nhờ đó, chè Shan tuyết Điện Biên đã có mặt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và được người tiêu dùng đánh giá cao về hương vị đậm đà, hậu ngọt tự nhiên.

Chính quyền tỉnh cũng phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng trong quy hoạch, bảo tồn và nhân rộng vùng chè cổ thụ, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật canh tác, thu hái, chế biến để đảm bảo sản xuất theo chuỗi giá trị. Hướng đi này không chỉ nâng tầm thương hiệu chè Shan tuyết Điện Biên trên thị trường trong nước mà còn mở cơ hội xuất khẩu.

Đồng hành cùng nông dân

Theo ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, tỉnh luôn xác định chè là cây công nghiệp chủ lực, đem lại giá trị kinh tế cao và giúp bà con thoát nghèo bền vững. Trong những năm qua, bên cạnh đầu tư hạ tầng nông thôn, tỉnh còn tổ chức nhiều hội chợ, chương trình xúc tiến thương mại nhằm đưa sản phẩm chè đến gần hơn với người tiêu dùng.

Song hành cùng sự hỗ trợ từ Nhà nước, quyết tâm thay đổi tư duy sản xuất của nông dân chính là “chìa khóa” tạo nên thành công. Các lớp tập huấn do Liên minh HTX tỉnh phối hợp với các đơn vị trung ương tổ chức đã trang bị cho nông dân kiến thức về luật HTX, chính sách thuế, kỹ năng quản trị và phương thức kinh doanh bền vững. Đây là nền tảng quan trọng giúp các HTX chè xây dựng thương hiệu và phát triển lâu dài.

Thành quả và triển vọng

Nhờ phát triển cây chè đúng hướng, tính đến giữa năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh Điện Biên đã giảm xuống còn 29,2%, tức giảm 17% so với năm 2020. Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm hơn 14%. Cùng với đó, 100% xã trên địa bàn tỉnh được đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, lưu thông hàng hóa và cải thiện đời sống dân sinh.

Từ những thành quả đạt được, cây chè Shan tuyết không chỉ đơn thuần là cây trồng đem lại thu nhập, mà còn là niềm tự hào của người dân Điện Biên. Trong tương lai, với định hướng phát triển theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với bảo tồn và xây dựng thương hiệu, chè Shan tuyết Điện Biên hoàn toàn có thể vươn xa hơn, trở thành sản phẩm xuất khẩu chủ lực, góp phần khẳng định vị thế nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Câu chuyện từ những hộ nông dân nhỏ lẻ thoát nghèo đến sự hình thành các HTX sản xuất, chế biến và tiêu thụ đã cho thấy sức mạnh của cây chè Shan tuyết trong phát triển kinh tế địa phương. Với sự đồng hành của chính quyền, sự năng động của nông dân và tiềm năng to lớn của vùng đất, Điện Biên đang từng bước khẳng định chè Shan tuyết không chỉ là “cây xoá đói giảm nghèo” mà còn là “cây làm giàu” cho hôm nay và mai sau.