Lên men – Kỹ thuật cổ xưa mang hơi thở hiện đại
Lên men là một trong những phương pháp bảo quản thực phẩm lâu đời nhất của nhân loại, có thể bắt nguồn từ hàng ngàn năm trước. Trong quá trình lên men, các vi sinh vật như vi khuẩn hoặc nấm men sẽ chuyển hóa đường thành axit, rượu hoặc khí CO₂. Đối với đồ uống, quá trình này không chỉ giúp bảo quản mà còn tạo nên hương vị đặc trưng và gia tăng giá trị dinh dưỡng.
Điều đặc biệt là trong thời đại mà con người quay trở lại với tự nhiên và bản sắc truyền thống, đồ uống lên men không chỉ được xem là một sản phẩm dinh dưỡng, mà còn mang nét văn hóa, lịch sử và câu chuyện đằng sau mỗi dòng sản phẩm.
Xu hướng “clean label” (nhãn mác sạch), tức các sản phẩm ít thành phần nhân tạo, ít chế biến, đang lên ngôi. Đồ uống lên men thường được chế biến đơn giản từ các nguyên liệu như trà, sữa, trái cây hoặc ngũ cốc – không chất bảo quản, không màu nhân tạo, nhưng lại chứa hàm lượng cao probiotic (lợi khuẩn), enzyme, vitamin và axit hữu cơ có lợi cho hệ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch, thải độc và hỗ trợ trao đổi chất.
Không những vậy, vị chua nhẹ, sủi bọt tự nhiên và hậu ngọt thanh của đồ uống lên men tạo cảm giác dễ chịu, mới lạ so với những thức uống ngọt gắt truyền thống. Những sản phẩm như kombucha (trà lên men), kefir (sữa lên men), nước dưa cải lên men, thậm chí nước gạo rang lên men, đang trở thành lựa chọn yêu thích trong thực đơn hằng ngày của giới trẻ, dân văn phòng và người theo lối sống lành mạnh.
Từ truyền thống địa phương đến sản phẩm toàn cầu
Mỗi vùng đất đều có ít nhất một loại đồ uống lên men đặc trưng. Ở Hàn Quốc có makgeolli – rượu gạo nhẹ và mịn, Nhật Bản nổi tiếng với amazake (một loại đồ uống từ gạo nếp lên men), Nga có kvass từ bánh mì đen, còn Việt Nam có thể kể đến các loại rượu nếp than, rượu cần, hoặc trà lên men từ gạo.
Ngày nay, nhiều thương hiệu đã nâng tầm những sản phẩm truyền thống này thành phiên bản đóng chai hiện đại, tiện dụng, hợp vệ sinh và được phân phối trong các siêu thị, quán cà phê, thậm chí chuỗi đồ uống quốc tế.
Một yếu tố khác khiến đồ uống lên men trở thành xu hướng là khả năng kết nối cộng đồng và trải nghiệm cá nhân hóa. Nhiều người tự tay nuôi men kombucha tại nhà, thử nghiệm các vị mới từ hoa quả tươi, thảo mộc, hoặc chia sẻ “bí quyết ủ men” như một thú vui, một phong cách sống.
Tại các thành phố lớn, các quán cà phê chuyên phục vụ đồ uống lên men mọc lên ngày càng nhiều. Đây không chỉ là nơi để thưởng thức hương vị mà còn để trò chuyện, chia sẻ và tìm về sự cân bằng giữa hiện đại và tự nhiên.
Từ một phương pháp bảo quản thực phẩm cổ xưa, đồ uống lên men đã “biến hình” thành biểu tượng cho một lối sống lành mạnh, có ý thức và giàu bản sắc. Không chỉ ngon miệng, mà còn tốt cho sức khỏe, thân thiện với môi trường, và mang tính cộng đồng – xu hướng này chắc chắn sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn trong những năm tới, khi con người ngày càng trân trọng những gì thuần khiết và bền vững.