Thực tế thị trường đồ uống Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ chưa từng có. Với dân số trẻ, thu nhập ngày càng tăng và lối sống hiện đại hóa nhanh chóng, nhu cầu tiêu thụ đồ uống đa dạng cũng tăng theo cấp số nhân. Không chỉ dừng lại ở việc thưởng thức, người tiêu dùng còn mong muốn trải nghiệm mua sắm thuận tiện, nhanh chóng và cá nhân hóa. Đây chính là mảnh đất màu mỡ cho các giải pháp số hóa trong ngành đồ uống.
Đồ uống Việt bước vào cuộc đua số hóa.
Câu chuyện của Highlands Coffee minh họa rõ nét cho xu hướng này. Từ một thương hiệu cà phê truyền thống, Highlands đã xây dựng hệ thống đặt hàng trực tuyến thông qua ứng dụng di động, cho phép khách hàng đặt trước và nhận đồ uống mà không cần xếp hàng chờ đợi. Hệ thống tích điểm và ưu đãi cá nhân hóa dựa trên lịch sử mua hàng đã giúp Highlands không chỉ gia tăng doanh số mà còn xây dựng được cơ sở dữ liệu khách hàng quý giá. Theo số liệu nội bộ, khoảng 40% doanh thu của Highlands hiện nay đến từ các kênh số.
Không kém phần ấn tượng là hành trình chuyển đổi số của Phúc Long, một thương hiệu trà và cà phê có bề dày lịch sử tại Việt Nam. Thương hiệu này đã đầu tư mạnh vào hệ thống quản lý chuỗi cung ứng thông minh, sử dụng công nghệ IoT (Internet vạn vật) để theo dõi chất lượng nguyên liệu từ vườn đến cửa hàng. Các cảm biến được lắp đặt tại các trang trại cung cấp giúp giám sát điều kiện sinh trưởng của cây trà, cây cà phê, đảm bảo chất lượng đầu vào ổn định. Dữ liệu này không chỉ phục vụ cho việc kiểm soát chất lượng mà còn được chia sẻ với khách hàng thông qua ứng dụng di động, tạo nên tính minh bạch trong sản xuất.
Marketing số cũng đang tạo nên cuộc cách mạng trong cách thức các thương hiệu đồ uống tiếp cận khách hàng. The Coffee House đã tiên phong trong việc sử dụng dữ liệu lớn để phân tích hành vi người tiêu dùng, từ đó triển khai các chiến dịch quảng cáo được cá nhân hóa cao độ. Ví dụ, vào những ngày mưa, hệ thống sẽ tự động gửi thông báo khuyến mãi về các loại đồ uống nóng đến những khách hàng trong khu vực có mưa. Chiến lược này đã giúp tăng tỷ lệ chuyển đổi lên đến 30% so với phương pháp marketing truyền thống.
Song song với đó, các nền tảng thương mại điện tử chuyên về đồ uống cũng đang nở rộ. Drinkies.vn, một nền tảng chuyên cung cấp đồ uống có cồn, đã xây dựng hệ thống gợi ý thông minh dựa trên thuật toán học máy. Hệ thống này phân tích lịch sử mua hàng, sở thích cá nhân và thậm chí cả thời tiết để đề xuất loại rượu, bia phù hợp cho từng khách hàng. Tính năng này không chỉ nâng cao trải nghiệm mua sắm mà còn giúp tăng giá trị đơn hàng trung bình lên 20%.
Tại các thành phố lớn, hiện tượng "quán cà phê không người phục vụ" đang thu hút sự chú ý. Khách hàng đặt và thanh toán đồ uống thông qua màn hình cảm ứng hoặc ứng dụng di động, sau đó nhận đồ uống từ hệ thống tự động. Mô hình này không chỉ tối ưu hóa chi phí vận hành mà còn đáp ứng nhu cầu của khách hàng thế hệ Z vốn ưa thích công nghệ và trải nghiệm mới lạ.
Một khía cạnh quan trọng khác của số hóa trong ngành đồ uống là khả năng thu thập và phân tích phản hồi của khách hàng theo thời gian thực. Các thương hiệu như ToCoToCo đã triển khai hệ thống đánh giá trực tuyến, cho phép khách hàng chia sẻ ý kiến ngay sau khi thưởng thức đồ uống. Dữ liệu này được phân tích bằng các công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên để nắm bắt tâm lý khách hàng, từ đó điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ một cách nhanh chóng.
Thế nhưng, con đường số hóa của ngành đồ uống Việt Nam không thiếu thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ cao, thiếu hụt nhân lực chuyên môn, và lo ngại về bảo mật dữ liệu là những rào cản lớn. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang loay hoay tìm kiếm mô hình số hóa phù hợp với nguồn lực hạn chế của mình.
Giải pháp đang dần hình thành thông qua các mô hình hợp tác. Các startup công nghệ đang cung cấp giải pháp "số hóa dưới dạng dịch vụ" cho các thương hiệu đồ uống, từ hệ thống quản lý đơn hàng đến nền tảng phân tích dữ liệu khách hàng. Mô hình này cho phép các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận công nghệ tiên tiến mà không cần đầu tư lớn ban đầu.
Chính phủ cũng đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi số ngành đồ uống. Các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, chính sách ưu đãi thuế cho đầu tư công nghệ, và các sáng kiến đào tạo nhân lực số đang được triển khai rộng rãi. Tại một số địa phương, các "vườn ươm số" được thành lập để hỗ trợ các startup trong lĩnh vực đồ uống phát triển các giải pháp công nghệ đột phá.
Sự số hóa của ngành đồ uống Việt Nam không chỉ là cuộc đua công nghệ mà còn là sự chuyển mình của văn hóa thưởng thức. Trong khi hiện đại hóa quy trình, các thương hiệu vẫn cần giữ gìn bản sắc Việt Nam trong sản phẩm của mình. Đây có lẽ là thách thức lớn nhất, nhưng cũng là cơ hội lớn nhất để các thương hiệu đồ uống Việt khẳng định vị thế của mình trên bản đồ toàn cầu.
Có thể nói, cuộc đua số hóa trong ngành đồ uống Việt Nam đang mở ra không chỉ cơ hội kinh doanh mà còn là cánh cửa cho sự đổi mới sáng tạo. Những thương hiệu biết nắm bắt xu hướng, kết hợp hài hòa giữa công nghệ tiên tiến và giá trị truyền thống sẽ là những người chiến thắng trong cuộc đua này. Và cuối cùng, người hưởng lợi lớn nhất chính là người tiêu dùng với những trải nghiệm thưởng thức đồ uống ngày càng phong phú và tiện lợi hơn.
Tiến Hoàng