Trung Quốc thống trị sản xuất, Việt Nam vươn lên mạnh mẽ
Theo số liệu của Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO), sản lượng chè toàn cầu năm 2022 đạt 6,7 triệu tấn, với Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu tuyệt đối. Với sản lượng 3,34 triệu tấn, Trung Quốc chiếm gần 50% tổng sản lượng chè thế giới, bỏ xa Ấn Độ - quốc gia đứng thứ hai với 20,5% thị phần. Sự tăng trưởng vượt bậc của ngành chè Trung Quốc được thúc đẩy bởi nhu cầu tiêu thụ nội địa ngày càng tăng và nhận thức về lợi ích sức khỏe của người dân.
Việt Nam với sản lượng 214.300 tấn, hiện đứng thứ 5 trên thế giới về sản xuất chè. Dù còn khoảng cách đáng kể so với những "ông lớn" như Trung Quốc và Ấn Độ, Việt Nam đã khẳng định được vị thế của mình trên thị trường quốc tế. Chè xanh Việt Nam, với hương vị nhẹ nhàng và cân bằng, được ưa chuộng tại nhiều quốc gia. Bên cạnh đó, những loại chè đặc sản như chè sen, chè nhài cũng góp phần tạo nên nét độc đáo cho ngành chè Việt Nam.
Xuất khẩu chè: Chè xanh là điểm sáng
Thị trường xuất khẩu chè thế giới trong thập kỷ qua ghi nhận sự tăng trưởng ổn định, đạt 1,84 triệu tấn vào năm 2022. Đóng góp lớn vào sự tăng trưởng này là chè xanh, với mức tăng trưởng xuất khẩu trung bình 2% mỗi năm. Trung Quốc tiếp tục là quốc gia xuất khẩu chè xanh lớn nhất thế giới, chiếm hơn 75% thị phần.
Tuy nhiên, bức tranh xuất khẩu chè toàn cầu năm 2023 lại kém tươi sáng hơn. Những căng thẳng địa chính trị, xung đột quốc tế và suy thoái kinh tế đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng, khiến lượng chè xuất khẩu sang các thị trường chính sụt giảm.
Xu hướng tiêu dùng mới: "Cao cấp hóa" và sự lên ngôi của chè đặc sản
Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và tìm kiếm những sản phẩm chất lượng cao, nhu cầu về chè đặc sản và các sản phẩm chè cao cấp đã tăng vọt. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội cho các quốc gia sản xuất chè, trong đó có Việt Nam.
Để đáp ứng xu hướng này, ngành chè Việt Nam cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa chủng loại chè, đồng thời xây dựng thương hiệu mạnh cho các sản phẩm chè đặc sản. Việc đầu tư vào nghiên cứu, phát triển các giống chè mới, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất và chế biến cũng là những yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành chè Việt Nam.
Giá chè quốc tế chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm cung cầu, tình hình kinh tế thế giới, biến đổi khí hậu, sâu bệnh,... Sau khi tăng mạnh vào năm 2022, giá chè đã giảm 9% trong năm 2023 do nguồn cung dồi dào và nhu cầu suy yếu. Suy thoái kinh tế toàn cầu càng gây thêm áp lực lên giá chè, khiến thị trường trở nên khó dự đoán hơn.
Dự báo tương lai: Cơ hội và thách thức đan xen
Dự báo đến năm 2032, sản lượng chè xanh toàn cầu sẽ tăng trưởng với tốc độ nhanh hơn chè đen, đạt 4,25 triệu tấn. Trung Quốc tiếp tục là động lực chính cho sự tăng trưởng này, với sản lượng chè xanh dự kiến tăng gần gấp đôi. Việt Nam cũng được dự báo sẽ tăng sản lượng chè xanh, nhưng với tốc độ chậm hơn.
Về tiêu thụ, Trung Quốc, Ấn Độ và các nước châu Á sẽ tiếp tục là những thị trường tiêu thụ chè lớn nhất thế giới. Xuất khẩu chè đen được dự báo sẽ tăng trưởng ổn định, trong khi xuất khẩu chè xanh sẽ tăng mạnh, với Trung Quốc và Việt Nam là hai quốc gia xuất khẩu chủ lực.
"Chìa khóa" để Việt Nam ghi dấu ấn trên thị trường chè thế giới
Để tận dụng những cơ hội và vượt qua thách thức, ngành chè Việt Nam cần tập trung vào những yếu tố sau:
- Nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng: Đầu tư vào nghiên cứu, lai tạo giống chè mới, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và chế biến để tạo ra những sản phẩm chè chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.
- Đa dạng hóa sản phẩm: Phát triển các dòng sản phẩm chè đa dạng, từ chè truyền thống đến chè đặc sản, chè hữu cơ, chè hòa tan,... để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.
- Xây dựng thương hiệu mạnh: Tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm chè Việt Nam trên thị trường quốc tế.
- Phát triển bền vững: Áp dụng các phương thức canh tác bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh xã hội để nâng cao hình ảnh và uy tín của ngành chè Việt Nam.
Với sự nỗ lực của toàn ngành, cùng với những chính sách hỗ trợ phù hợp từ Chính phủ, ngành chè Việt Nam hoàn toàn có thể "ghi dấu ấn" đậm nét trên thị trường chè thế giới, khẳng định vị thế là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu chè hàng đầu.
Bảo Anh