Sầu riêng là có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất trong nhóm ngành hàng rau, quả
Gam màu tươi sáng năm 2023
Trải qua một năm nhiều khó khăn và thách thức, đối mặt với nhiều yêu cầu và tiêu chuẩn của khách hàng thế giới nhưng ngành rau quả Việt Nam vẫn mang về kết quả vượt mục tiêu đề ra từ đầu năm 2023.
Được ví là một trong những “át chủ bài” của ngành nông nghiệp năm 2023, rau quả đã liên tiếp xác lập kỷ lục xuất khẩu. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu rau quả của cả nước trong năm 2023 đạt kỷ lục 5,69 tỷ USD, tăng gần 70% so với năm 2022, vượt xa mục tiêu đặt ra trước đó. Các thị trường nhập khẩu rau quả Việt Nam nhiều nhất là Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Hà Lan, Đài Loan (Trung Quốc), Australia, các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất, Nga.
Đặc biệt, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch năm 2023 đạt 3,7 tỷ USD, tăng gần 250% về giá trị và 65% về thị phần so với năm 2022. Bên cạnh thị trường Trung Quốc, thị trường Hoa Kỳ đã mở cửa cho trái bưởi, trái dừa Việt Nam. Những yếu tố này giúp việc xuất khẩu trái cây vào thị trường này tăng khoảng 30% so với năm ngoái. Ngoài ra, bưởi, chanh đã vào được thị trường New Zealand. Đây là thị trường tiêu thụ bưởi và chanh không hạt rất tốt của Việt Nam. Những yếu tố này đã góp phần thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu rau quả tăng trưởng vượt bậc.
Về chủng loại, 2023 là năm chứng kiến quá trình “đổi ngôi” trong ngành rau quả. Soán “ngôi vương” thanh long, sầu riêng đã trở thành mặt hàng có doanh số xuất khẩu cao nhất, có đóng góp rất tích cực vào tăng trưởng ngành rau quả với tỷ trọng hơn 40%, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 2,3 tỷ USD, gấp 5 lần năm 2022.
Đánh giá thành công của xuất khẩu mặt hàng này năm qua, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, chất lượng rau quả Việt Nam đã có sự chuyển dịch lớn, bảo đảm các tiêu chí vào nhiều thị trường. Không những thế, sự đa dạng trong sản phẩm với nhiều mặt hàng trái cây đáp ứng được nhu cầu của thị trường thế giới. Ngoài ra, phải kể đến sự “chiếm lĩnh” của trái cây Việt Nam ở một số thị trường lớn ngày một gia tăng. Điều này chứng tỏ chất lượng sản phẩm ngày càng được nông dân chú trọng phát triển hơn.
Bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu chia sẻ, hoạt động kinh doanh rau quả trong năm 2023 của công ty khá tốt, doanh thu của tăng gấp đôi so với năm trước nhờ trái sầu riêng xuất khẩu tăng cao. Năm 2023, doanh số xuất khẩu sầu riêng chiếm khoảng 80% tổng doanh thu của tập đoàn, trong đó thị trường Trung Quốc chiếm 75% mảng này.
Tuy nhiên, chúng ta cần phải quan tâm nhiều hơn nữa đến vấn đề chất lượng và an toàn thực phẩm, mở được thị trường đã khó, có giữ được thị trường lâu dài hay không lại càng khó khăn hơn, bà Vy nhấn mạnh.
Triển vọng lớn trong năm 2024
Từ những tín hiệu tích cực của năm 2023, chuyên gia nhận định, bức tranh thị trường năm 2024 rất sáng cho ngành nông sản, kim ngạch xuất khẩu rau quả dự báo tăng trưởng 15 - 20% so với năm 2023, tương đương từ 6,5 - 7 tỷ USD.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng, xuất khẩu nông sản nói chung và ngành hàng rau quả nói riêng sẽ đón nhận nhiều cơ hội tốt trong năm 2024. Riêng mặt hàng rau quả, sự mở rộng thị trường tại nhiều nước có dấu hiệu khả quan. Cụ thể, với trái dưa hấu, trước đây, chúng ta chủ yếu bán ở chợ biên giới, số liệu không được ghi nhận, song việc Việt Nam và Trung Quốc ký Nghị định thư mở chính ngạch, giúp trái dưa hấu phát triển tốt vượt bậc tại đất nước 1,4 tỷ dân này.
Rau quả dự kiến tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng trong năm 2024
Hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang thực hiện nhiều hoạt động để thúc đẩy sự phát triển của ngành rau quả Việt Nam trong năm 2024. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đẩy mạnh đàm phán để quả ớt và dừa tươi của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Cùng với sầu riêng đông lạnh của Việt Nam có thể sẽ được phép xuất khẩu vào nước này thì kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 được dự báo sẽ tăng lên đáng kể.
“Dự kiến, thời gian tới, sẽ có thêm 4 sản phẩm được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, bao gồm: Dược liệu, dừa, hoa quả đông lạnh và dưa hấu. Nếu triển khai được, các nghị định này sẽ đóng góp quan trọng trong xuất khẩu nông sản Việt Nam, đặc biệt là những tháng đầu năm 2024”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến thông tin thêm.
Chia sẻ về tiềm năng xuất khẩu trong năm 2024 của nhóm ngành này, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, bày tỏ nếu không có yếu tố đột biến rau quả có thể cán thêm mốc mới vượt mức 6 tỷ USD. Hiện nhu cầu rau quả tại nhiều thị trường rất lớn, đặc biệt Việt Nam lại gần thị trường Trung Quốc nên có rất nhiều lợi thế, trong đó đáng chú ý nhất là chi phí logistics thấp hơn nhiều so với các đối thủ chính.
“Lợi thế đã có nếu chúng ra duy trì được chất lượng và các yếu tố vệ sinh an toàn thực phẩm, việc mở rộng chiếm lĩnh thị trường là hoàn toàn có thể”, ông Nguyên chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Khắc Tiến - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Ameii Việt Nam, năm 2023 là năm khởi động, 2024 sẽ là năm bứt phá ở thị trường Trung Quốc khi dư địa và tiềm năng còn rất nhiều. Thị trường tỷ dân là mảnh đất màu mỡ để phát triển nhưng cần chú ý vấn đề khai thác thế nào nhằm phát triển bền vững. Trong đó, doanh nghiệp phải kết hợp với bà con nông dân để phát triển sản xuất gắn với đảm bảo chất lượng, cam kết đồng hành để bà con thay đổi phương thức sản xuất.
Bệ phóng phát triển đi cùng thử thách
Đi cùng với thuận lợi là những thách thức không nhỏ. Bên cạnh những kết quả đạt được và nhiều cơ hội đang mở ra cho ngành rau quả Việt Nam, ngành cũng phải tuân thủ các yêu cầu về an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng và đảm bảo uy tín của rau quả Việt Nam như lưu ý về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng, cơ sở đóng gói... theo quy định của các Nghị định thư đã ký kết. Bởi, là loại rau quả nào, mục đích cuối cùng vẫn là tiêu thụ sản phẩm nông sản cho nông dân.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị để có thể làm ăn lâu dài, gây dựng thương hiệu tốt, các doanh nghiệp cần phải tuân thủ luật chơi, đảm bảo chất lượng tốt ở tất cả thị trường.
Ông Nguyễn Đình Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam cho biết, Cơ hội thị trường là rất lớn nhưng chúng ta phải cực kỳ cẩn trọng trong vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Khi vào thị trường nào, chúng ta phải hiểu luật chơi, hiểu hàng rào kỹ thuật của thị trường nước nhập khẩu. Đẩy mạnh công tác tiếp thị, xây dựng hình ảnh thương hiệu rau quả Việt Nam tại các thị trường xuất khẩu.
Theo thống kê, kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam mới chiếm khoảng 2-3% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả thế giới. Điều này đồng nghĩa với dư địa ngành hàng này rất lớn. Bộ NN&PTNT tiếp tục đồng hành cùng các doanh nghiệp, đẩy mạnh công tác tiếp thị, xây dựng thương hiệu rau quả Việt Nam tại các thị trường xuất khẩu; phân tích, cập nhật thông tin từ các thị trường để có định hướng sản xuất trong nước phù hợp...
Trong năm 2024, với góc nhìn lạc quan hiện nay, ngành hàng rau quả của Việt Nam được dự báo tiếp tục lập đỉnh mới, có thể vượt qua con số 6 tỷ USD, thậm chí sẽ tiến tới mốc 7 tỷ USD, từ đó là động lực để đưa Việt Nam trở thành "cường quốc" xuất khẩu rau quả.