Hàng triệu gia đình và các nhóm bạn trẻ bắt đầu cuộc đua săn tìm những căn phòng khách sạn, homestay hay khu nghỉ dưỡng lý tưởng để tự thưởng cho mình sau một năm làm việc vất vả. Thế nhưng, giữa cơn sốt du lịch ấy, một "thế giới ngầm" của những kẻ lừa đảo công nghệ cao cũng đang hoạt động hết công suất, giăng ra những cái bẫy tinh vi chực chờ người tiêu dùng sập vào. Niềm vui chuẩn bị cho chuyến đi đầu năm có thể nhanh chóng biến thành nỗi ám ảnh mang tên "tiền mất tật mang" nếu du khách chỉ cần một phút lơ là, mất cảnh giác trước ma trận thông tin trên mạng xã hội.
Sự tiện lợi và cái giá đắt của những giao dịch "siêu tốc"
Trong kỷ nguyên số, thói quen đặt phòng của du khách đã có sự chuyển dịch rõ rệt. Nếu như trước đây, các nền tảng trung gian (OTA) là lựa chọn hàng đầu thì nay, việc liên hệ trực tiếp qua các Fanpage Facebook hay Zalo của cơ sở lưu trú lại được ưa chuộng hơn hẳn. Lý do nằm ở sự linh hoạt, tốc độ phản hồi nhanh chóng và đặc biệt là những ưu đãi về giá cả mà các kênh này thường xuyên chào mời. Nắm bắt được tâm lý "ham rẻ, chốt nhanh" cùng áp lực khan hiếm phòng trong mùa cao điểm, các đối tượng lừa đảo đã dựng lên những kịch bản hoàn hảo để thao túng người dùng. Chúng tạo ra hàng loạt Fanpage giả mạo với tên gọi, hình ảnh, logo và thậm chí là các bài viết sao chép y nguyên từ các khách sạn, resort uy tín. Sự tinh vi đến mức ngay cả những người dùng mạng xã hội sành sỏi nhất cũng khó lòng phân biệt thật - giả chỉ bằng mắt thường.
Kịch bản phổ biến nhất vẫn là yêu cầu khách hàng chuyển khoản đặt cọc để giữ chỗ. Những lời mời chào hấp dẫn như "chỉ còn một phòng duy nhất", "ưu đãi giảm 50% nếu chuyển khoản ngay" được tung ra liên tục nhằm thúc đẩy du khách ra quyết định trong vội vã. Và rồi, ngay khi giao dịch ngân hàng báo thành công, số tiền cọc từ vài trăm nghìn đến hàng triệu đồng "bốc hơi" cùng với sự biến mất của Fanpage đó. Kẻ gian chặn mọi liên lạc, để lại nạn nhân ngơ ngác giữa sự tiếc nuối và phẫn nộ. Không chỉ dừng lại ở việc chiếm đoạt tiền cọc một lần, nhiều đối tượng còn nhẫn tâm hơn khi đẩy nạn nhân vào vòng xoáy lừa đảo liên hoàn. Chúng viện đủ các lý do kỹ thuật như khách chuyển sai nội dung, sai mã đơn hàng hay bộ phận kế toán chưa nhận được tiền để yêu cầu nạn nhân chuyển khoản lại nhằm "xác minh" hoặc "hoàn tiền". Trong tâm lý hoang mang và mong muốn lấy lại số tiền đã mất, nhiều người đã vô tình chuyển tiền đến hai, ba lần, khiến số tiền thiệt hại nhân lên gấp bội trước khi kịp bừng tỉnh nhận ra mình đã sập bẫy.
Biến tướng khôn lường từ nền tảng nhắn tin và danh tính giả
Sự nguy hiểm của các chiêu trò lừa đảo không chỉ nằm ở các Fanpage giả mạo mà còn len lỏi vào các ứng dụng nhắn tin cá nhân như Zalo, nơi vốn được người dùng Việt Nam tin tưởng là kênh giao tiếp an toàn. Lợi dụng việc nhiều cơ sở lưu trú thường chuyển hướng khách hàng sang Zalo để gửi thông tin thanh toán cho tiện lợi, kẻ gian đã nhanh chóng khai thác kẽ hở này. Chúng tạo lập các tài khoản Zalo với tên gọi và ảnh đại diện y hệt như nhân viên hoặc tài khoản chính thức của khách sạn. Ngay sau khi khách hàng để lại bình luận hoặc nhắn tin trên Fanpage (dù là thật hay giả), các đối tượng này sẽ chủ động kết bạn, nhắn tin tư vấn nhiệt tình và chốt đơn chóng vánh.
Điểm mấu chốt khiến nhiều người sập bẫy nằm ở sự chủ quan khi nhìn thấy những thông tin quen thuộc. Chỉ cần thấy tên hiển thị trên Zalo trùng khớp với tên khách sạn, nhiều du khách đã vội vàng thực hiện lệnh chuyển tiền mà quên mất bước kiểm tra xác thực tài khoản. Trong khi các doanh nghiệp uy tín thường sử dụng Zalo Official Account (OA) có dấu xác thực vàng, tên hiển thị rõ ràng và thông tin doanh nghiệp minh bạch, thì kẻ gian lại sử dụng tài khoản cá nhân thông thường. Sự nhập nhằng giữa tài khoản doanh nghiệp và tài khoản cá nhân mạo danh chính là "vùng xám" mà tội phạm công nghệ cao đang triệt để khai thác. Hậu quả không chỉ là thiệt hại về tài chính cho du khách mà còn là sự tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của các cơ sở lưu trú chân chính, khi họ liên tục phải chạy theo xử lý khủng hoảng truyền thông và đăng đàn đính chính, cảnh báo.
Ảo ảnh của những chiếc "tick xanh" và lời cảnh báo từ chuyên gia
Một trong những lầm tưởng tai hại nhất của người dùng mạng xã hội hiện nay là niềm tin tuyệt đối vào các dấu tích xanh (verified badge). Chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) - Giám đốc dự án Chống lừa đảo, đã đưa ra những cảnh báo đanh thép về vấn đề này. Theo ông, dấu tích xanh trên các nền tảng mạng xã hội hiện nay chỉ đơn thuần xác minh danh tính của chủ sở hữu tài khoản tại thời điểm đăng ký, chứ không phải là tấm kim bài bảo chứng cho sự uy tín hay đạo đức kinh doanh. Thậm chí, thị trường chợ đen hiện nay còn mua bán các tài khoản có tích xanh bị hack hoặc được tạo lập qua các lỗ hổng hệ thống để phục vụ mục đích lừa đảo. Sự đầu tư bài bản về mặt hình ảnh, nội dung chuyên nghiệp cùng lượng tương tác ảo cao ngất ngưởng đã tạo nên một vỏ bọc hoàn hảo, đánh lừa thị giác và tâm lý của người tìm kiếm.
Áp lực phải tìm được phòng ưng ý trong dịp Tết, cộng với tâm lý ham rẻ, đã khiến hàng rào phòng vệ của người tiêu dùng trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Những kẻ lừa đảo nắm thóp được tâm lý này và liên tục thao túng cảm xúc của nạn nhân. Chúng tạo ra sự khan hiếm giả tạo, thúc giục chuyển tiền và lợi dụng sự thiếu hiểu biết về công nghệ của một bộ phận người dân để trục lợi. Vấn đề không chỉ nằm ở công nghệ, mà nằm ở "kỹ thuật xã hội" (social engineering) – nghệ thuật thao túng tâm lý con người mà tội phạm mạng đang áp dụng ngày càng nhuần nhuyễn.
Xây dựng lá chắn phòng vệ cho chuyến du xuân an lành
Trước ma trận lừa đảo bủa vây, mỗi du khách cần tự trang bị cho mình những kỹ năng "tự vệ số" để bảo vệ túi tiền và niềm vui ngày Tết. Nguyên tắc bất di bất dịch đầu tiên là "chậm lại một nhịp". Đừng bao giờ để sự vội vã hay những lời chào mời đường mật làm mờ đi lý trí. Khi tìm thấy một Fanpage hay nhận được một tin nhắn Zalo yêu cầu chuyển tiền, hãy dành vài phút để kiểm tra chéo thông tin. Ưu tiên hàng đầu vẫn là đặt phòng qua các website chính thức của khách sạn hoặc các nền tảng đặt phòng trực tuyến uy tín (OTA) có cơ chế bảo vệ người dùng và chính sách hoàn tiền rõ ràng.
Nếu buộc phải giao dịch trực tiếp, hãy trở thành một "thám tử" khó tính. Đừng chỉ nhìn vào số lượng người theo dõi hay những bình luận khen ngợi có thể dễ dàng được làm giả. Hãy kiểm tra kỹ lưỡng tên tài khoản thụ hưởng khi chuyển khoản. Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lưu trú hợp pháp thường sử dụng tài khoản ngân hàng mang tên công ty hoặc hộ kinh doanh, rất hiếm khi sử dụng tài khoản cá nhân đại diện cho cả một hệ thống. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào, hành động khôn ngoan nhất là nhấc máy gọi trực tiếp vào số hotline được công bố công khai trên website hoặc Google Maps của cơ sở lưu trú để xác nhận lại thông tin đặt phòng và số tài khoản thanh toán. Một cuộc gọi ngắn ngủi có thể cứu vãn cả một chuyến đi và hàng triệu đồng tiền mồ hôi nước mắt.
Trong trường hợp không may trở thành nạn nhân, điều quan trọng nhất là phải giữ bình tĩnh để xử lý tình huống. Dừng ngay mọi giao dịch tiếp theo, tuyệt đối không nghe theo lời dụ dỗ chuyển thêm tiền để khắc phục sự cố. Hãy nhanh chóng lưu lại toàn bộ bằng chứng bao gồm ảnh chụp màn hình tin nhắn, trang Fanpage lừa đảo và biên lai chuyển tiền. Liên hệ ngay với ngân hàng để yêu cầu tra soát giao dịch và trình báo sự việc tới cơ quan công an nơi gần nhất để được hỗ trợ. Tết là dịp để sum vầy và tận hưởng niềm vui, đừng để những kẻ lừa đảo biến nó thành những kỷ niệm buồn. Sự cẩn trọng và tỉnh táo chính là hành trang quan trọng nhất mà mỗi du khách cần mang theo trong hành trình du xuân của mình.
Bảo An