Trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, vấn đề xây dựng nền văn hoá và phát triển con người được đặt ở vị trí rất quan trọng, không chỉ như nền tảng tinh thần mà còn là sức mạnh nội sinh, là động lực cho mọi bước tiến của quốc gia.
Điều đáng quý là lần này văn kiện không chỉ nói về “bảo tồn” hay “phát huy” văn hoá, mà nhấn mạnh đến việc biến văn hoá thành nguồn lực phát triển thực sự. Văn hoá không còn là phần “phụ họa” cho kinh tế - xã hội mà là trụ cột song hành, điều tiết hành vi, giá trị và bản lĩnh của con người trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số.
Một đất nước có thể giàu lên nhờ công nghệ nhưng chỉ vững mạnh thật sự khi có nền văn hoá sâu dày và con người có nhân cách. Đó chính là điểm cốt lõi trong tư duy mới của Đảng: phát triển kinh tế phải đi đôi với xây dựng văn hoá, bởi nếu kinh tế là thân thể thì văn hoá là linh hồn của quốc gia.
Nhìn lại thời gian qua, chúng ta vẫn còn nhiều điều phải làm để văn hoá “sống” giữa đời thường. Không ít nơi, các thiết chế văn hoá xuống cấp, hoạt động hình thức; đầu tư cho văn hoá còn mỏng; đời sống văn hoá cộng đồng bị lấn át bởi xu hướng thực dụng và thị trường. Nếu không có cơ chế khuyến khích sáng tạo, bảo vệ di sản và tôn vinh giá trị đạo đức thì sức mạnh văn hoá khó mà trở thành nguồn lực nội sinh như mong muốn.
Cùng với văn hoá, giáo dục cũng được đặt trong tầm nhìn mới: xây dựng nền giáo dục hiện đại, hội nhập, công bằng và nhân văn. Đó là điều nhân dân mong đợi, bởi mọi sự phát triển đều bắt đầu từ con người và giáo dục chính là nơi gieo mầm. Chúng ta đã có nhiều chính sách đổi mới nhưng chặng đường phía trước vẫn còn dài, còn nhiều điều phải nỗ lực đầu tư mạnh mẽ hơn, đặc biệt là chất lượng dạy và học còn chưa đồng đều, cơ hội học tập ở vùng sâu vùng xa còn hạn chế, và không ít thầy cô vẫn chịu nhiều áp lực, thiếu điều kiện phát huy năng lực…
Dự thảo văn kiện Đại hội lần này khẳng địn cần tạo môi trường để nghệ sĩ, trí thức, nhà giáo, học sinh, sinh viên được tự do sáng tạo, được bảo vệ và tôn vinh.
Dự thảo văn kiện đặt mục tiêu phát triển con người Việt Nam toàn diện, có tri thức, đạo đức, sức khoẻ, năng lực sáng tạo và ý thức công dân. Đây không chỉ là mục tiêu giáo dục mà là tầm nhìn phát triển quốc gia. Trong kỷ nguyên công nghệ, con người Việt Nam phải vừa hội nhập, vừa giữ được bản sắc, biết học hỏi cái mới mà không đánh mất mình.
Điều quan trọng là từ những định hướng lớn ấy phải có hành động cụ thể và thước đo rõ ràng. Đầu tư cho văn hoá - giáo dục cần được coi là đầu tư cho tương lai. Cần tạo môi trường để nghệ sĩ, trí thức, nhà giáo, học sinh, sinh viên được tự do sáng tạo, được bảo vệ và tôn vinh. Cần khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng cùng tham gia phát triển văn hoá, không để lĩnh vực này chỉ trông vào ngân sách nhà nước.
Mỗi người dân, dù là công nhân, nông dân, trí thức hay doanh nhân, tất cả đều có thể góp phần làm nên sức mạnh văn hoá bằng cách ứng xử nhân ái, sống có trách nhiệm, tôn trọng luật pháp, trân trọng cái đẹp và hướng thiện. Một xã hội có văn hoá là xã hội trong đó con người biết yêu thương, biết chia sẻ, biết tự trọng và biết đặt lợi ích của cộng đồng, quốc gia, dân tộc lên trên.
Thời gian quan, Đảng Nhà nước dành nhiều quan tâm phát triển, khơi dậy nhiều làng nghề, nhiều loại hình văn hóa dân gian, truyền thống, qua đó góp phần xây dựng hình ảnh đất nước và con người Việt Nam hiền hòa, giàu khát vọng tự do, yêu chuộng hòa bình.
Văn hoá và giáo dục không phải những điều xa xôi mà chính là hơi thở hàng ngày của đời sống, là gốc rễ của đạo đức và niềm tin. Đảng ta đã nhìn thấy rõ điều đó và đang đặt nền móng cho một giai đoạn phát triển mới, nơi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực trung tâm của mọi chính sách.
Như Bác Hồ từng dạy: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người.” Trồng người không chỉ là chuyện của trường học mà là trách nhiệm của cả xã hội, của mỗi gia đình, mỗi cơ quan, mỗi tổ chức. Khi văn hoá được đề cao, khi giáo dục được chăm lo thật sự thì sức mạnh Việt Nam sẽ không ngừng lớn mạnh, lan tỏa. Chính vì thế, để đất nước, dân tộc đủ mạnh bước vào kỷ nguyên “vươn mình”, trong mọi chính sách phát triển bền vững cần không thể tách rời văn hoá và con người. Và chính ngay lúc này, khi toàn dân đang góp ý cho Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, mỗi ý kiến tâm huyết về giáo dục và văn hoá, dù nhỏ bé cũng là một hạt giống góp phần làm nên tương lai đất nước./.