Từ lâu, Tân Cương (Thái Nguyên) đã được biết đến là vùng đất thiêng của trà Việt – nơi tạo ra những búp chè xanh ngọc, đậm đà vị chát dịu và hậu ngọt sâu lắng. Không chỉ là đặc sản nổi tiếng trong nước, chè Tân Cương còn là biểu tượng văn hóa, là niềm tự hào của người Thái Nguyên trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, hình ảnh cao quý của loại chè này đang bị xâm hại bởi một thứ "kẻ thù" vô hình: trà giả, trà kém chất lượng đội lốt thương hiệu Thái Nguyên.
Tân Cương (Thái Nguyên) – vùng chè nổi tiếng với búp xanh ngọc, vị chát dịu, hậu ngọt sâu, biểu tượng văn hóa trà Việt.
Khi người làm thật nỗ lực chuyển mình
Thực tế đáng mừng là hiện nay, hầu hết các hộ làm chè ở xã Tân Cương trung tâm vùng chè Thái Nguyên đã chuyển hướng sang sản xuất hữu cơ, đạt chuẩn VietGAP. Từ khâu chăm bón không hóa chất, thu hái thủ công đến sao sấy bằng lò truyền thống, người nông dân không chỉ giữ gìn kỹ thuật xưa mà còn tích cực ứng dụng tiến bộ khoa học để tạo ra sản phẩm sạch, an toàn cho sức khỏe người dùng.
Việc nâng cao chất lượng sản phẩm là bước đi tất yếu nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường và bảo vệ giá trị bền vững cho thương hiệu chè Thái Nguyên. Nhưng nghịch lý là: càng làm thật, làm tốt, người làm chè càng phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các sản phẩm giả danh.
Trà giả, mối nguy từ không gian mạng
Từ đầu năm 2025, trên nhiều diễn đàn và trang mạng xã hội, người tiêu dùng liên tục phản ánh tình trạng mua phải chè kém chất lượng gắn mác “Tân Cương Thái Nguyên chính hiệu”. Một vụ việc gần đây do Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) – Công an tỉnh Thái Nguyên xác minh cho thấy: tài khoản Facebook “Hùng Nguyễn” đã lợi dụng tên tuổi chè Tân Cương để bán trà không rõ nguồn gốc, chất lượng thấp, gây thiệt hại cho người mua và làm tổn hại uy tín đặc sản.
Theo Thượng tá Đặng Xuân Đức – Phó trưởng Phòng PA05, thủ đoạn của các đối tượng này ngày càng tinh vi, từ việc thuê người chụp ảnh sản phẩm giống hàng thật đến sử dụng logo thương hiệu và bao bì nhái. Họ quảng cáo với lời lẽ hoa mỹ, giá bán “siêu ưu đãi”, rồi bán hàng qua livestream, tin nhắn riêng hay sàn thương mại điện tử. Với người tiêu dùng thiếu kinh nghiệm, rất dễ nhầm lẫn và sập bẫy.
Điều đáng lo là các vụ trà giả không chỉ lừa gạt cá nhân mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của hàng ngàn hộ dân đang sản xuất và kinh doanh chè thật. Một khi người tiêu dùng mất niềm tin, họ sẽ quay lưng với toàn bộ thị trường, kể cả với những sản phẩm chính gốc.
Giữ thương hiệu không chỉ bằng chất lượng
Trước thực trạng đáng báo động, UBND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành văn bản chỉ đạo tăng cường quản lý chất lượng, bảo vệ thương hiệu và quyền lợi người tiêu dùng. Trong đó, ngành Công Thương được giao trọng trách hỗ trợ kết nối chuỗi cung ứng chè sạch, thúc đẩy truy xuất nguồn gốc, đưa sản phẩm vào siêu thị, trung tâm thương mại, sàn TMĐT uy tín và kiểm soát chặt chẽ các kênh phân phối.
Tuy nhiên, cơ quan chức năng không thể làm việc này một mình. Việc ngăn chặn trà giả đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các nhà sản xuất, thương nhân, đơn vị vận chuyển, sàn thương mại điện tử và cả người tiêu dùng. Người bán chân chính cần đăng ký thương hiệu, minh bạch thông tin, đầu tư bao bì chống giả và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc QR code. Trong khi đó, người mua cần cảnh giác, ưu tiên chọn sản phẩm có chứng nhận, mua từ đại lý uy tín và kiểm tra kỹ thông tin trước khi “chốt đơn”.
Cảnh giác số hóa, giữ hương thật giữa thời đại ảo
Cuộc chiến giữa thật, giả trong ngành chè không chỉ là bài toán kinh tế mà còn là câu chuyện bảo tồn giá trị truyền thống trong kỷ nguyên số. Giữ được hương chè Tân Cương hôm nay là giữ lấy niềm tin của người tiêu dùng mai sau.
Một hướng đi quan trọng là tăng cường tuyên truyền, giáo dục người tiêu dùng hiểu rõ các dấu hiệu nhận biết chè thật, giả, nâng cao kỹ năng mua hàng online an toàn. Song song, cần đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu số về đặc điểm sản phẩm chè Tân Cương, từ hình thức đến vùng trồng, để người tiêu dùng có công cụ xác minh. Các sàn TMĐT cũng phải siết chặt khâu duyệt sản phẩm, xử lý nghiêm người bán vi phạm và cam kết bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng.
Chè Thái Nguyên và đặc biệt là chè Tân Cương không chỉ là sản vật nông nghiệp. Đó là một phần của bản sắc Việt, kết tinh từ đất đai, khí hậu, bàn tay cần mẫn và trái tim đầy tự hào của người dân nơi đây. Nhưng để giữ cho hương vị ấy mãi tinh khôi và lan xa, chúng ta không thể chỉ trông chờ vào thiên nhiên hay tâm huyết của người trồng chè. Cần có sự bảo vệ chủ động từ hệ thống pháp luật, sự phối hợp giữa các bên liên quan, và trên hết là một cộng đồng tiêu dùng thông minh, biết trân quý giá trị thật. Bởi chỉ khi người làm thật được trân trọng và người tiêu dùng tỉnh táo, hương chè Tân Cương mới có thể vươn xa mà không bị pha lẫn không chỉ trong ly trà, mà trong cả niềm tin của thị trường Việt Nam và thế giới.