Hà Nội: “Đánh thức” làng nghề truyền thống chế biến chè Phú Yên vươn xa

Hiện nay, trên địa bàn thôn Phú Yên, xã Yên Bài có 283 hộ gia đình với 1.009 nhân khẩu, gồm 7 dân tộc, đa số có nguồn gốc là người lao động thuộc các xã Tòng Bạt, Phú Châu, Minh Châu của huyện Ba Vì, và một số xã của huyện Phúc Thọ, vào xây dựng kinh tế mới tại Nông trường Ba Vì (nằm trên địa bàn xã Yên Bài) từ năm 1989.

Năm 2006 thực hiện chủ trương cổ phần hóa của Nhà nước, Nông Trường Ba Vì giải thể, các hộ gia đình chính thức được chuyển về trở thành công dân xã Yên Bài. Kinh tế hộ gia đình chủ yếu dựa vào sản xuất nông lâm nghiệp, trồng trọt và chăn nuôi, trong đó cây chè vốn là cây truyền thống của địa phương xã Yên Bài và người dân Phú Yên từ hàng chục năm qua.

Nâng tầm sản phẩm chè OCOP 3 sao Phú Yên

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Lập - Chủ tịch UBND xã Yên Bài, cho biết: “Xã Yên Bài về đích Nông thôn mới năm 2020. Hiện nay tại làng nghề truyền thống chè Phú Yên có khoảng gần 300 hộ dân, chủ yếu các hộ đó đều làm chè và phát triển thương hiệu chè, trong việc trồng chè có trồng đan xen cây ăn quả như bưởi, mít. Thương hiệu chè Phú Yên đã được công nhận sản phẩm chè đạt OCOP 3 sao, hiện nay sản phẩm OCOP của xã chỉ có sản phẩm chè và bưởi, bình quân thu nhập trên đầu người đạt trên 50 triệu/người/năm với tổng dân số gần 10 nghìn người”.

Trong đó, xã Yên Bài sẽ tập trung hỗ trợ phát triển, nâng cao năng suất, chất lượng vùng chè; tổ chức sắp xếp cơ sở chế biến và sản xuất chè; xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại. Xây dựng, mở rộng vùng sản xuất chè hàng hóa, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm. Gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, tạo sự ổn định trong phát triển sản xuất, chế biến chè trên địa bàn.

Ông Nguyễn Văn Bảy - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Yên Bài, trực tiếp phụ trách làng nghề truyền thống chè Phú Yên cho biết: “Làng nghề truyền thống chè Phú Yên đã được UBND thành phố Hà Nội công nhận vào năm 2015, đến năm 2020 dưới sự chỉ đạo của các cấp ban ngành trên địa bàn huyện Ba Vì và xã Yên Bài đã đẩy mạnh việc truy xuất nguồn gốc, hỗ trợ nhãn hiệu chè tập thể, HTX làm chè có 183 hộ làm chè trên tổng hơn 200 hội viên thực hiện chương trình hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội có được hướng dẫn thủ tục hành chính, tập huấn để làm thương hiệu chè OCOP để chấm điểm. Năm 2021, sản phẩm chè Phú Yên được UBND thành phố Hà Nội chấm điểm đạt sản phẩm chè OCOP 3 sao”.

Đặc biệt, làng nghề truyền thống chè Phú Yên trong những năm gần đây khi chính thức được công nhận làng nghề năm 2015 việc giám sát trồng chè đều có theo hướng dẫn cụ thể về quy trình, HTX Phú Yên đã ra quy chế rõ ràng đối với 183 hộ trồng chè phải tuân thủ theo an toàn đảm bảo tập huấn cho các hộ dân trồng chè đều phải xử dụng phân hữu cơ, như đậu tương, phân chuồng ủ mục. Nói không với các loại thuốc nằm trong danh sách cấm về sản xuất nông nghiệp. Hướng đi trong tương lai đối với cây chè Phú Yên là cây trồng chủ lực mang lại hiệu quả kinh tế cao, đặc biệt sẽ phát triển trải nghiệm mô hình du lịch cộng đồng gắn liền với cây chè, trên địa bàn xã hiện nay có 7 dân tộc chính nhưng chiếm chủ yếu là dân tộc Kinh, Mường, Tày…

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” được triển khai trên địa bàn huyện Ba Vì không chỉ góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, mà còn là cơ hội để các địa phương xây dựng thương hiệu, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; tạo động lực thúc đẩy kinh tế phát triển bền vững, nâng cao đời sống nhân dân và góp phần giúp huyện Ba Vì đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.

Hành trình tạo ra sản phẩm “Chè xanh Tri kỷ”

Nổi bật trong hoạt động sản xuất, chế biến và quảng bá sản phẩm chè Phú Yên đó là gia đình bà Nguyễn Thị Thiết và ông Nguyễn Công Thanh tại làng nghề truyền thống chè Phú Yên, cho biết: “Nói về quy mô trồng chè của gia đình vẫn làm thủ công gần như 100%, thiết bị khoa học chưa được đầu tư, chè chủ yếu gia đình đang làm là chè nõn 1 tôm 2 lá. Quy trình chè thì đa dạng và chất lượng ngay từ khi chăm sóc cây chè toàn bộ là phân hữu cơ, thuốc sinh học. Đầu ra sản phẩm chè của gia đình thì trên địa bàn các tỉnh thành cả nước, trước đó là bán hàng xuất khẩu, nhưng giờ chủ yếu là nội tiêu. Hiện nay, gia đình 1 tháng bán khoảng 20 đến 30 tấn chè khô, tính trung bình 1 năm đạt 100 tấn”.

Trao đổi với phóng viên, bà Nguyễn Thị Thiết vợ ông Thanh (Dịch vụ chè Thanh Thiết) chia sẻ: “Mong muốn sản phẩm chè đến với người tiêu dùng là chính bởi vì mong muốn người tiêu dùng được dùng chính sản phẩm chè của mình về chất lượng để đảm bảo sức khỏe, mình không phải làm cho mình mà cho thế hệ tương lai việc gây dựng ra một thương hiệu rất khó còn để làm mất thương hiệu rất dễ. Riêng sản phẩm chè của gia đình có sản phẩm “Chè xanh Tri kỷ” là thương hiệu chè của gia đình muốn hướng tới khách hàng là trung tâm gắn kết tri kỷ để hướng tới giá trị thực. Sản phẩm “Chè xanh Tri kỷ” đã được đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm và thương hiệu với Cục sở hữu trí tuệ...”.

“Nói về quy trình tạo ra một sản phẩm “Chè xanh Tri kỷ” 1 tôm 2 lá, hiện gia đình đang liên kết cùng 7 hộ trồng chè gồm 20 héc ta, đặc biệt về kỹ thuật sao ra phẩm chè gồm có 4 bước, cụ thể bước 1 đánh luộc để cho chín chè thẩm thấu; bước 2 đánh tái; bước 3 vào khô; bước 4 lấy hương để ra thành phẩm toàn bộ là hương liệu tự nhiên” - chị Thiết cho biết thêm.

Đặc biệt, không chỉ thuận lợi phát triển cây chè, Ba Vì còn được thiên nhiên ban tặng với nhiều cảnh quan và chứng tích lịch sử. Nằm cách trung tâm Thủ đô Hà Nội 60km về phía Tây Bắc, Ba Vì là vùng đất có rất nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như: núi, rừng, thác, suối, sông, hồ gắn liền với các địa chỉ du lịch được nhiều du khách biết đến: Vườn quốc gia Ba Vì; Du lịch Ao Vua; Khoang Xanh - Suối Tiên; Thiên Sơn - Suối Ngà, Tản Đà,... Nơi có nhiều trang trại đồng quê, nhiều sản phẩm nông nghiệp phong phú. Có nguồn nước khoáng nóng thiên nhiên tại Thuần Mỹ rất thuận lợi cho phát triển du lịch nghỉ dưỡng Ba Vì.

Nắm bắt được xu hướng đó, gia đình vợ chồng bà Nguyễn Thị Thiết và ông Nguyễn Công Thanh đã kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm làng nghề chè để giới thiệu, quảng bá và phát triển thương hiệu chè Phú Yên - Yên Bài. Những năm gần đây, gia đình đã đầu tư xây dựng thêm Homestay với thương hiệu “Edu Home” chủ yếu là đón các đoàn du khách đi theo gia đình, học sinh... để trải nghiệm và học tập thực tế.

PHI LONG