Thị trường đồ uống Việt Nam đang trải qua một giai đoạn biến động đầy thú vị, với sự cạnh tranh khốc liệt giữa các "ông lớn" và sự trỗi dậy mạnh mẽ của những "ngôi sao mới". Bức tranh toàn cảnh được vẽ nên bởi hơn nửa triệu quán cà phê, từ những quán vỉa hè bình dị đến các chuỗi cửa hàng sang trọng (theo Mibrand, 8/2024), cùng với dự đoán tăng trưởng 10,92% của ngành F&B trong năm 2024, đạt mốc 655.000 tỷ đồng (iPOS.vn).
Trong "cuộc chiến" này, trà sữa và cà phê là hai "tên tuổi" nổi bật nhất. Trà sữa, với quy mô thị trường gần 360 triệu USD (Momentum Works), đang chứng kiến sự "lên ngôi" của các thương hiệu đặc sản Việt Nam. Trong khi đó, thị trường cà phê lại chứng kiến những thăng trầm, với kẻ loay hoay gỡ khó, người vượt ngàn chông gai.
Trà sữa đặc sản "làm mưa làm gió"
Nếu như hơn một thập kỷ trước, trà sữa chỉ là món đồ uống bình dân của học sinh, sinh viên với giá cả phải chăng, thì giờ đây, nó đã "lột xác" trở thành một "thế lực" thực sự. Sự gia nhập của các thương hiệu Đài Loan như Ding Tea, Gong Cha, The Alley vào những năm 2010 đã mang đến một diện mạo mới cho trà sữa: đa dạng topping, không gian sang trọng và phong cách phục vụ chuyên nghiệp.
Tuy nhiên, sau đại dịch, thị trường trà sữa Việt Nam chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các thương hiệu đặc sản. Phê La, với "lá cờ" nông sản Việt, đã nhanh chóng vươn lên với 25 cửa hàng và doanh thu 300 tỷ đồng (Vietdata). Katinat, được hậu thuẫn bởi D1 Concept, cũng không kém cạnh với hơn 70 cửa hàng và doanh thu gần 470 tỷ đồng. La Boong và La Si Mi cũng "tham chiến" và nhanh chóng mở rộng mạng lưới của mình.
"Anh cả" Phúc Long vẫn giữ vững vị thế dẫn đầu với 174 cửa hàng. Doanh thu 9 tháng đầu năm 2024 của Phúc Long đạt 1.203 tỷ đồng và lãi gộp 779 tỷ đồng (báo cáo kết quả kinh doanh quý III). Phuc Long Heritage thậm chí còn đặt mục tiêu doanh thu năm 2024 từ 1.790 đến 2.170 tỷ đồng.
Cà phê: Người "chìm", kẻ "nổi"
Trái ngược với sự "thăng hoa" của trà sữa, thị trường cà phê lại có phần "trầm lắng" hơn. The Coffee House, một thời là biểu tượng của chuỗi cà phê Việt, đã phải thu hẹp quy mô từ 150 xuống 94 cửa hàng. Doanh thu của thương hiệu này cũng giảm sút và tiếp tục lỗ lũy kế.
Trong khi đó, Highlands Coffee lại "vững như bàn thạch" với 800 cửa hàng trong nước và 50 cửa hàng tại Philippines. Mặc dù doanh số tại cửa hàng hiện hữu giảm nhẹ, nhưng tổng doanh thu vẫn tăng trưởng nhờ mở rộng mạng lưới. Starbucks cũng không hề kém cạnh với 110 cửa hàng và doanh thu năm 2023 tăng 87%, đạt 1.300 tỷ đồng.
Cuộc đua mặt bằng
Một trong những điểm nóng của thị trường đồ uống năm 2024 là cuộc đua giành giật mặt bằng giữa các chuỗi đồ uống. Giá thuê mặt bằng ngày càng tăng cao, đặc biệt là tại các vị trí đắc địa ở các thành phố lớn, đã gây không ít khó khăn cho các doanh nghiệp.
Starbucks là một ví dụ điển hình cho cuộc chiến mặt bằng này. Sau khi trả lại một số mặt bằng đắc địa do chi phí thuê quá cao, Starbucks đã chuyển hướng sang các vị trí mới tiềm năng hơn, đồng thời mở rộng ra các tỉnh thành khác.
Khu vực bờ sông Sài Gòn cũng trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều thương hiệu đồ uống lớn. Katinat, Starbucks và Highlands Coffee đều có những cửa hàng "view sông" tuyệt đẹp, thu hút đông đảo khách hàng.
Thay đổi trong hành vi tiêu dùng
Nghiên cứu của iPOS cho thấy, người Việt Nam vẫn chi tiêu khá nhiều cho đồ uống, trung bình từ 41.000 đến 70.000 đồng cho mỗi lần ghé quán cà phê. Điều này cho thấy, dù kinh tế có khó khăn, nhu cầu thưởng thức đồ uống của người Việt vẫn không hề giảm sút.
Đáng chú ý, có tới 6% người được hỏi thừa nhận ghé quán cà phê mỗi ngày, chủ yếu là để làm việc, gặp gỡ và hẹn hò. Điều này cho thấy, cà phê không chỉ là một thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại của người Việt Nam.
Thị trường đồ uống Việt Nam đang chứng kiến những thay đổi chóng mặt. Trà sữa trỗi dậy mạnh mẽ, cà phê chật vật tìm đường đi, và cuộc chiến mặt bằng ngày càng gay gắt. Trong bối cảnh đó, chỉ những thương hiệu linh hoạt, hiểu rõ khách hàng và có chiến lược đúng đắn mới có thể tồn tại và phát triển.
Bảo An