Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), việc triển khai Hệ thống truy xuất nguồn gốc là một trong những nhiệm vụ thuộc nhóm “6 tiên phong” được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao cho Bộ Công Thương tại Hội nghị tổng kết công tác ngành Công Thương năm 2025, giai đoạn 2021–2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026. Hệ thống được xây dựng theo định hướng lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, đóng vai trò như cầu nối giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, qua đó góp phần củng cố niềm tin thị trường và nâng cao tính minh bạch trong lưu thông hàng hóa.
Ảnh minh họa
Thông qua việc xác thực thông tin sản phẩm bằng các công cụ như mã QR, người tiêu dùng có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc, nhận diện sản phẩm chính hãng, hạn chế rủi ro mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Với doanh nghiệp, Hệ thống là công cụ quan trọng giúp khẳng định uy tín thương hiệu, tăng khả năng cạnh tranh và chủ động phòng ngừa, hạn chế tình trạng gian lận thương mại.
Hệ thống truy xuất nguồn gốc của Bộ Công Thương sẽ được vận hành chính thức từ ngày 23/12/2025 và bắt đầu áp dụng bắt buộc đối với một số nhóm hàng hóa từ ngày 1/1/2026. Theo quy định, việc truy xuất nguồn gốc là yêu cầu bắt buộc đối với các sản phẩm, hàng hóa do Bộ, cơ quan ngang Bộ xác định trên cơ sở đánh giá mức độ rủi ro và tác động đến sức khỏe con người, môi trường, trật tự và an toàn xã hội. Việc triển khai được thực hiện theo lộ trình phù hợp, bảo đảm tính khả thi và hạn chế tối đa chi phí phát sinh cho doanh nghiệp.
Nhấn mạnh về lộ trình áp dụng, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh cho biết, Bộ Công Thương khuyến khích doanh nghiệp chủ động đăng ký, khai báo thông tin sản phẩm và cấp mã xác thực ngay từ thời điểm Hệ thống chính thức vận hành. Khi Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc hàng hóa có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, việc áp dụng sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các nhóm hàng hóa có mức độ rủi ro cao như hóa chất và sản phẩm chứa hóa chất, tiền chất công nghiệp, tiền chất thuốc nổ, vật liệu nổ công nghiệp, nguyên liệu và sản phẩm thuốc lá. Đồng thời, Bộ cũng khuyến khích mở rộng áp dụng đối với các nhóm hàng hóa khác.
Bên cạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp, Hệ thống truy xuất nguồn gốc được kỳ vọng sẽ tạo mặt bằng chung về năng lực truy xuất trong toàn ngành Công Thương, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ. Việc cung cấp thông tin một cách trực quan, minh bạch và chính xác cũng giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định mua sắm có trách nhiệm, góp phần xây dựng văn hóa tiêu dùng lành mạnh và phát triển thị trường hàng hóa bền vững.
Hệ thống cho phép doanh nghiệp khai báo và cập nhật thông tin về nguồn gốc nguyên liệu, quá trình sản xuất, lưu thông và phân phối sản phẩm theo chuẩn dữ liệu thống nhất; đồng thời hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước trong công tác giám sát, hậu kiểm, phân tích rủi ro và xử lý vi phạm. Đây được xem là bước đi quan trọng trong việc chuyển đổi phương thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với yêu cầu cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 214/NQ-CP.
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp để hoàn thiện Hệ thống truy xuất nguồn gốc; đồng thời tổ chức tập huấn, hướng dẫn sử dụng và rà soát, hoàn thiện khung pháp lý, tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan nhằm bảo đảm Hệ thống được vận hành hiệu quả, đồng bộ và bền vững.