Chè Thái Nguyên từ lâu đã trở thành biểu tượng nông sản Việt, nổi tiếng bởi hương vị thanh khiết, nước xanh trong và hậu ngọt đặc trưng. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường nông sản ngày càng cạnh tranh, đòi hỏi về chất lượng, an toàn thực phẩm và thương hiệu, chè truyền thống đang đứng trước áp lực lớn: nếu không chuyển mình, những giá trị truyền thống có nguy cơ mai một. Trong bức tranh chuyển đổi này, Hợp tác xã Tâm Trà Việt đã nổi lên như một mô hình tiêu biểu, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại để đưa chè Thái Nguyên vươn xa hơn trên bản đồ nông sản quốc tế.
Du khách tham qua, trải nghiệm quy trình sản xuất và các sản phẩm của HTX Tâm Trà Việt.
Được thành lập năm 2019 bởi anh Đỗ Hữu Thuận, người con của gia đình ba đời làm nghề chè tại xã Đại Từ, HTX Tâm Trà Việt ra đời từ mong muốn khôi phục giá trị cây chè truyền thống đồng thời đáp ứng thị hiếu hiện đại. Trước khi trở về quê hương, anh Thuận tích lũy kinh nghiệm nhiều năm trong ngành công nghệ và kinh doanh tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. “Đi nhiều nơi, thấy cách họ làm chè bài bản, xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp. Khi trở về quê, tôi nhận ra bà con cần cù, sản phẩm chất lượng nhưng giá trị thương hiệu chưa xứng tầm,” anh chia sẻ.
Khởi đầu với 22 hộ thành viên trên diện tích gần 10 ha, HTX nhanh chóng mở rộng liên kết với hơn 50 hộ nông dân tại Đại Từ, La Bằng và Tân Cương, nâng tổng diện tích lên 30 ha. Tâm Trà Việt đặt mục tiêu xây dựng thương hiệu chè sạch ngay từ đầu, định hướng sản xuất hữu cơ và áp dụng tiêu chuẩn VietGAP. Quá trình chuyển đổi sang canh tác không hóa chất là thách thức lớn, nhưng với hướng dẫn bài bản và cam kết thu mua, nhiều nông dân như chị Nguyễn Thị Lan, xóm Suối Chùn, xã La Bằng, đã yên tâm làm theo, nhận thấy cây chè khỏe hơn và chất lượng sản phẩm được cải thiện rõ rệt.
Chất lượng chè được HTX chú trọng từ khâu thu hái đến chế biến. Các sản phẩm chủ lực như trà móc câu, trà đinh, trà tôm nõn được chế biến theo kỹ thuật truyền thống: héo nhẹ, vò khéo, diệt men vừa phải. Cách làm thủ công này giúp nước trà xanh trong, hương cốm dịu, vị chát ngọt thanh, đúng “chất” chè Thái Nguyên. Bên cạnh đó, Tâm Trà Việt nổi bật với dòng sản phẩm “Trà sạch 6 không”: không thuốc trừ sâu, không phân bón hóa học, không hóa chất, không phẩm màu, không tẩy trắng, không chất bảo quản. Cam kết này giúp chè không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như châu Âu.
Song song với chuẩn hóa chất lượng, HTX chú trọng phát triển sản phẩm đa dạng và xây dựng thương hiệu. Ngoài trà xanh truyền thống, Tâm Trà Việt còn sản xuất hồng trà Núi Cốc, ô long Tam Đảo, bạch trà và trà ướp hoa sen, hoa bưởi, hoa nhài. Bên cạnh đó, chiến lược truyền thông bài bản, thương mại điện tử và mạng lưới phân phối rộng khắp giúp thương hiệu “Travina” hiện diện tại 34 tỉnh, thành trên cả nước. Đặc biệt, HTX đang hợp tác với đối tác Hàn Quốc và Nhật Bản phát triển dây chuyền bột trà xanh matcha đạt chuẩn xuất khẩu, khẳng định chè không chỉ là sản phẩm mà còn là câu chuyện về con người và vùng đất.
Những nỗ lực của HTX Tâm Trà Việt không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn cải thiện đời sống nông dân địa phương. Giá thu mua chè hữu cơ cao hơn 20–30% so với phương thức thông thường, đảm bảo thu nhập ổn định và minh bạch. Bà Ma Thị Tuyến, xóm Suối Chùn, chia sẻ: “Trước đây làm chè vất vả mà thu nhập bấp bênh. Từ khi liên kết với HTX, chúng tôi yên tâm, sản phẩm được bao tiêu ổn định.”
Câu chuyện của Tâm Trà Việt phản ánh xu hướng tất yếu của ngành chè Thái Nguyên: chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình liên kết, từ phương thức truyền thống sang kỹ thuật sạch, hiện đại, từ bán sản phẩm thô sang xây dựng giá trị thương hiệu. Những bước chuyển này không chỉ bảo tồn và nâng tầm chè Thái Nguyên mà còn mở ra con đường bền vững cho nông dân và ngành nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.