Giữa những ngày thu mát lành, khi những cơn mưa nhẹ rải xuống khắp triền đồi, các nương chè tại xã Hưng Khánh, tỉnh Lào Cai căng tràn sức sống. Búp chè non xanh mướt tỏa hương dịu nhẹ như báo hiệu một vụ mùa bội thu. Với người dân nơi đây, chè không chỉ là cây trồng chủ lực mà còn là “linh hồn” của vùng đất, gắn bó qua nhiều thế hệ và trở thành biểu tượng nông sản đặc trưng của Tây Bắc.
Xã Hưng Khánh hiện có trên 190 ha chè, trong đó 70 ha là chè chất lượng cao. Các thôn Bản Xèo, Hồng Ngài, Háng Bla trở thành trung tâm sản xuất chè Bát Tiên, sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao của Hợp tác xã Khe Năm, góp phần nâng cao uy tín nông sản địa phương.
Xã Hưng Khánh có hơn 190 ha chè, trong đó 70 ha là chất lượng cao, với vụ thu được đánh giá ngon nhất trong năm.
Hợp tác xã Khe Năm hiện có 86 thành viên, ứng dụng quy trình sản xuất hữu cơ nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định và an toàn, đồng thời nâng cao thu nhập cho người dân, trung bình 65–70 triệu đồng/người/năm. Ông Nguyễn Văn Vinh, người dân thôn Khe Năm với hơn 40 năm gắn bó với cây chè, chia sẻ: “Vụ chè thu là ngon nhất trong năm. Búp mọc đều, ít sâu bệnh, nước chè xanh trong và vị ngọt hậu. Nhờ chất lượng ổn định, chè được thương lái tìm mua tận nơi, giá cả tốt, đời sống người dân ổn định hơn.” Gia đình ông Vinh với hơn 7.000 m² chè thu về 4–5 tạ búp tươi mỗi năm, chế biến ra 2–3 tạ trà khô, mang lại nguồn thu đáng kể.
Nghề trồng chè tại Hưng Khánh có từ những năm 1970, trải qua nhiều giai đoạn cải thiện giống và kỹ thuật. Từ năm 2006, xã đã khuyến khích người dân áp dụng khoa học kỹ thuật, thay thế diện tích kém hiệu quả bằng giống chè Bát Tiên. Đến nay, toàn xã có hơn 190 ha chè, trong đó 90 ha được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển sản phẩm chè chất lượng cao và hữu cơ.
Năm 2020, Hợp tác xã Chè Khe Năm chính thức được thành lập với 7 thành viên cốt cán, liên kết với 80 hộ dân trồng chè trên địa bàn. Hiện hợp tác xã quản lý hơn 100 ha chè, trong đó 65 ha trồng mới từ năm 2023 đã bắt đầu cho thu hoạch. Mỗi năm, hợp tác xã thu mua khoảng 30 tấn chè tươi, chế biến thành 5–6 tấn chè khô, với giá thu mua 24.000 đồng/kg và sản phẩm bán ra từ 250.000–700.000 đồng/kg, mang lại thu nhập bình quân 6 triệu đồng/tháng cho mỗi thành viên.
Sự phát triển chè hữu cơ tại Hưng Khánh không chỉ dừng lại ở sản xuất mà còn đi đôi với chế biến hiện đại. Hợp tác xã đã đầu tư hệ thống máy sao, máy vò có thể điều chỉnh nhiệt độ và tốc độ, xây dựng nhà chống ẩm, hệ thống hút chân không để đảm bảo quy trình khép kín. Nhờ đó, mỗi ngày hợp tác xã sản xuất hơn 200 kg chè khô thành phẩm với chất lượng đồng đều, mẫu mã đẹp, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế.
Song song với đó, các sản phẩm chè Hưng Khánh đã được đăng ký nhãn hiệu riêng, cấp chứng nhận OCOP 4 sao cho chè Bát Tiên và OCOP 3 sao cho chè xanh truyền thống. Việc xây dựng truy xuất nguồn gốc giúp minh bạch chất lượng từ vườn đến tách trà, nâng cao uy tín thương hiệu và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.
Đặc biệt, hợp tác xã phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam triển khai mô hình chè hữu cơ trên 9 ha, hướng tới chuyển toàn bộ vùng nguyên liệu sang sản xuất an toàn. Đây là bước đi chiến lược để chè Hưng Khánh không chỉ đảm bảo an toàn thực phẩm mà còn phù hợp với xu hướng tiêu dùng sạch, bền vững, đồng thời nâng cao giá trị xuất khẩu.
Phó Giám đốc Hợp tác xã Khe Năm, ông Trần Văn Thành, nhấn mạnh vai trò của sự đồng hành từ chính quyền và các cơ quan chuyên môn: “Từ tổ chức, quản lý đến xây dựng thương hiệu sản phẩm đều được hướng dẫn và hỗ trợ. Đây là nền tảng để Hưng Khánh phát triển bền vững, đưa chè hữu cơ vươn ra thị trường rộng lớn.”
Chủ tịch UBND xã Hưng Khánh, ông Nguyễn Tuấn Anh, cho biết: “Chè Bát Tiên là một trong ba cây trồng chủ lực của xã. Dù diện tích chưa nhiều, dự kiến đạt 100 ha vào năm 2026, giá trị kinh tế mang lại rất cao. Xã sẽ tiếp tục nâng cấp sản phẩm OCOP 3–4 sao, phát triển hướng hữu cơ, mở rộng vùng nguyên liệu và liên kết doanh nghiệp để giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.”
Với nỗ lực đồng bộ từ chính quyền, hợp tác xã và người trồng chè, Hưng Khánh đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường nông sản, trở thành thương hiệu đặc trưng mang đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Sản phẩm chè hữu cơ không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững, góp phần quảng bá nông sản Việt và xây dựng chuỗi sản xuất an toàn, minh bạch.
Hưng Khánh hôm nay không chỉ là vùng đất trồng chè mà còn là biểu tượng của nỗ lực chuyển đổi nông nghiệp truyền thống sang hướng hữu cơ, nâng tầm thương hiệu Việt, kết hợp giữa kinh nghiệm lâu đời với khoa học kỹ thuật hiện đại, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế. Đây chính là câu chuyện thành công điển hình về phát triển nông sản hữu cơ tại miền núi phía Bắc, nơi búp chè xanh mướt không chỉ nuôi sống người dân mà còn lan tỏa giá trị văn hóa, kinh tế và bền vững.