Huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, với tiềm năng lớn về phát triển cây chè, đang từng bước chuyển mình để biến cây chè trở thành cây trồng chủ lực, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân. Với lịch sử gần nửa thế kỷ, cây chè đã bén rễ tại vùng cao này, đặc biệt là các giống chè Shan tuyết cổ thụ. Tuy nhiên, cho đến nay, sản phẩm chè Đà Bắc vẫn chưa xây dựng được thương hiệu mạnh, chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Người dân xã Trung Thành, huyện Đà Bắc phát triển diện tích chè xen canh với trồng rừng.
Những mục tiêu chiến lược đến năm 2030
Để thay đổi thực trạng này, UBND huyện Đà Bắc đã xây dựng kế hoạch phát triển bền vững, đa giá trị cây chè giai đoạn 2024 – 2030, với mục tiêu phát huy tối đa tiềm năng tự nhiên và văn hóa bản địa, đồng thời đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của địa phương.
Kế hoạch đặt mục tiêu ổn định diện tích trồng chè toàn huyện ở mức 128,8 ha, đạt năng suất bình quân 36,49 tạ/ha và tổng sản lượng ước tính 470 tấn. Đặc biệt, hơn 80% diện tích chè sẽ được sản xuất theo các quy trình an toàn như GlobalGAP, VietGAP và hữu cơ. Các sản phẩm chè chế biến sâu, như trà túi lọc, matcha, và trà thảo dược, sẽ chiếm trên 20% trong cơ cấu sản phẩm, góp phần gia tăng giá trị kinh tế.
Bên cạnh đó, huyện cũng nhấn mạnh bảo tồn các diện tích chè Shan tuyết cổ thụ tại 5 xã: Yên Hòa, Trung Thành, Đoàn Kết, Tân Pheo, và Cao Sơn. Đây không chỉ là một nguồn gen quý giá mà còn là điểm nhấn văn hóa, góp phần phát triển du lịch sinh thái gắn với chè.
Các nhiệm vụ trọng tâm
Phát triển bền vững cây chè tại Đà Bắc dựa trên 7 nhóm giải pháp trọng tâm.
Tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng: Vận động người dân thay đổi phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết hợp tác xã, tổ hợp tác, hình thành vùng sản xuất tập trung.
Phát triển vùng nguyên liệu chè tập trung: Rà soát và mở rộng diện tích đất phù hợp để trồng chè, thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
Ứng dụng công nghệ và quy trình sản xuất hiện đại: Đẩy mạnh ứng dụng kỹ thuật quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) và các tiêu chuẩn sản xuất an toàn như GlobalGAP, VietGAP.
Nâng cao năng lực chế biến: Đầu tư vào các dây chuyền chế biến hiện đại phù hợp với đặc điểm từng loại chè, từ chè Shan tuyết đến chè trung du. Các sản phẩm như trà túi lọc, nước giải khát từ chè, và mỹ phẩm từ chè sẽ được nghiên cứu phát triển.
Bảo tồn giá trị văn hóa bản địa: Duy trì các xưởng chè thủ công quy mô hộ gia đình, kết hợp sản xuất chè với du lịch văn hóa để quảng bá sản phẩm địa phương.
Xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường: Đẩy mạnh hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và cấp mã số vùng trồng.
Đào tạo và nâng cao năng lực: 100% nông dân nòng cốt trong các vùng chè tập trung sẽ được đào tạo kỹ thuật, giúp họ tiếp cận và áp dụng các tiến bộ khoa học trong sản xuất và quản lý.
Kết hợp kinh tế tuần hoàn và du lịch sinh thái
Một điểm sáng trong chiến lược của Đà Bắc là định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn. Cây chè không chỉ là nguồn thu nhập, mà còn gắn kết với các giá trị văn hóa, du lịch và dịch vụ. Vùng chè Shan tuyết cổ thụ được kỳ vọng trở thành điểm đến hấp dẫn du khách, nơi họ có thể trải nghiệm quy trình sản xuất chè truyền thống và thưởng thức các sản phẩm đặc sản địa phương.
Với chiến lược phát triển bài bản, cây chè Đà Bắc không chỉ dừng lại ở việc cải thiện đời sống người dân, mà còn mở ra cơ hội đưa sản phẩm chè địa phương vươn xa hơn trên thị trường quốc tế. Sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa văn hóa và kinh tế, chính là chìa khóa giúp cây chè Đà Bắc phát triển bền vững, đóng góp vào sự phồn vinh của vùng đất Tây Bắc.