“Sen mùa hạ, cúc mùa thu” – đây là câu nói gợi nhắc mỗi mùa một thức hoa, mỗi mùa một thức trà mà người Hà Nội thường hay nhắc đến. Trà nào thì cũng thơm, cũng ngon nhưng riêng trà sen Tây Hồ thì luôn mang đến sự mong đợi lớn của nhiều người yêu trà. Cứ đến vụ trà sen là nhiều người lại cố tìm mua được vài gói trà hay vài bông trà ướp sen xổi. Trà sen Tây Hồ là một dòng trà ướp hương đến từ các làng cổ quanh Hồ Tây như Quảng Bá, Tây Hồ và Nghi Tàm. Những làng cổ này nổi tiếng với nghề trồng cây cảnh và bán cá cảnh. Và đặc biệt là nghề ướp trà sen.
Sen hồ Tây là loài sen quý, có vẻ đẹp và hương thơm rất riêng. Từ thuở xưa, sen hồ Tây vốn là giống sen ở đầm Trị cạnh Phủ Tây Hồ. Đó là loài sen “bách diệp” có hai lớp cánh, bông sen nhẹ, to và thơm ngát.
Không ai nhớ được trà sen ra đời từ bao giờ. Thời điểm được xác định gần nhất là khoảng 400 năm trước, tức là thời Vua Lê Chúa Trịnh thì đã có cái thú thưởng thức trà sen Tây Hồ. Nghề ướp trà sen đã có từ lâu đời ở xóm Chùa, phường Quảng An (quận Tây Hồ, Hà Nội). Ở Xóm Chùa vẫn còn nhiều nhà theo làm nghề ướp trà sen đã ba thế hệ. Mỗi nhà lại có một bí quyết ướp trà khác nhau, không ai giống ai.
Thuở xưa, người dân các làng cổ Quảng Bá, Tây Hồ và Nghi Tàm ướp trà sen để dâng tiến vua quan và những bậc quyền quý, còn ngày nay trà sen ướp hồ Tây được người Hà Nội dùng để tiếp đãi khách quý hoặc làm quà để tặng mang hương vị đặc trưng riêng của đất Hà Thành. Từ đây, văn hóa thưởng chè ướp sen Hà Nội cũng phát triển
Trà sen Tây Hồ được ví như “Thiên Cổ Đệ Nhất Trà”, hay còn được gọi là trà sen, trà ướp hoa sen Tây Hồ… Trà sen ướp từ sen bách diệp Tây Hồ mang hương thơm đặc trưng, vị ngọt đượm mà thanh mát. Sen phát triển trong bùn mỡ, hấp thu dưỡng chất từ sông Hồng, tạo nên hương vị độc đáo.
Trà sen bách diệp Tây Hồ được ướp cẩn thận từ những bông sen được hái sáng sớm, khi giọt sương ban mai còn đọng. Nguyên liệu và cách chế biến kỹ lưỡng tạo ra một thức trà quý, từng được dành riêng cho vua chúa.
Trà sen Tây Hồ chia thành hai loại dựa vào cách ướp. Trà sen truyền thống được ướp với gạo sen, trong khi trà sen ướp hoa sen Tây Hồ (trà sen ướp xổi) là loại trà cho trực tiếp vào bông sen.
Trà sen Tây Hồ truyền thống: Sen được hái từ sáng sớm để giữ hương thơm, chỉ giữ lại phần gạo sen để ướp và loại bỏ các phần khác. Quá trình ướp trà sen truyền thống công phu, ướp 4-7 lần, mỗi lần ủ 12 tiếng, sấy đến 100 độ C và sàng lọc. Trà này có thể giữ hương vị đến 2-3 năm.
Trà ướp hoa sen Tây Hồ (Trà sen ướp xổi): Có lẽ bạn đã tưởng tượng được loại trà này từ tên gọi “ướp xổi”. Khác với sự phức tạp trong cách chế biến của trà sen truyền thống, trà sen ướp xổi có thể sử dụng ngay chỉ sau một đêm ướp trà.
Trà được đặt trực tiếp vào bông sen tươi, đầu bông sen được buộc chặt để trà thấm hương thơm của sen. Điều độc đáo của loại trà này là cảm giác được thưởng thức trà trực tiếp từ búp sen tươi, thoang thoảng hương thơm. Tuy nhiên, vì trà ướp trong sen tươi nên khá khó bảo quản, và nó sẽ mất đi hương vị thanh khiết ban đầu khi để lâu.