Khám phá một số vùng chè cổ thụ phía bắc nổi tiếng hàng trăm năm tuổi 

Chè cổ thụ Tủa Chùa (Điện Biên)

Những cây chè cổ thụ Tủa Chùa sinh trưởng tự nhiên, tự hấp thụ chất đất, khí trời, bà con nơi đây không cần phải chăm bón, tưới tiêu mà cây chè cứ vậy mà cho ra búp đều đặn. Thời gian thu hoạch nhiều nhất là tầm tháng 3 đến tháng 10 Âm lịch hàng năm.

Theo lời người dân bản địa, muốn có trà ngon phải vào đợt trà xuân bởi lúc này khí hậu rét rất đậm, cây chè lúc này hấp thụ hầu như tất cả những tinh túy của đất trời để rồi sau đợt rét lại cho ra những búp chè non mơn mởn, mập mạp, và cũng thời điểm này là lúc giá chè shan tuyết Tủa Chùa rất cao, hơn 2 triệu 1kg chè khô.

Được biết, chè cổ thụ Tủa Chùa không chỉ là loại đặc sản mà còn là nguồn thu nhập chính của người dân nơi đây, chè không chỉ được sử dụng hằng ngày để hỗ trợ tăng cường sức khỏe, phòng chống nhiều bệnh tật mà còn xuất khẩu sang các nước như Đài Loan, Trung Quốc.

Trà Shan tuyết cổ thụ Cao Bồ (Hà Giang)

Cao Bồ - một xã thuộc huyện Vị Xuyên, nơi đây bạt ngàn những cây chè cổ thụ, có những cây vòng gốc bằng một người trưởng thành, dang rộng tay hết cỡ ôm mới kín được. Những cây tầm 100 năm cao ngang đầu nhiều vô kể. Có những cây cành to, vươn xa, người hái chè không thể với tới mà phải dùng dao đi rừng phạt cả cành chè xuống để vặt búp hoặc leo hẳn lên cây.

Cũng như những nơi khác, trà Shan tuyết cổ thụ Cao Bồ rất sạch bởi không có sự can thiệp của bất kỳ loại thuốc hóa học, phân bón nào. Nó cứ vậy mà sinh trưởng khỏe khoắn, cho ra búp đều đặn, cộng với việc gieo trồng của bà con làm sản lượng chè shan tuyết ngày càng cao, góp phần xóa đói giảm nghèo, mang lại công ăn việc làm cho người dân nơi đây.

Những cây trà cổ thụ sống trên núi cao chắt chiu chất đất, thấm hương của trời, trải qua năm tháng tắm mưa trải gió, dồn hết tinh túy trong từng búp trà non tơ mỡ màng. Khi cảm thấy mệt mõi, pha một ấm chè Shan tuyết Cao Bồ, nhấp một chén trà đưa lên miệng sẽ cảm nhận được hương thơm dìu dịu rồi đến vị hơi đắng nơi đầu lưỡi, nhưng vị ngọt thanh ngay sau đó sẽ lan tỏa khắp khoang miệng, cuối cùng bạn sẽ có cảm giác khỏe khoắn, dễ chịu đến lạ kỳ.

Trà Shan tuyết Tây Côn Lĩnh

Những cây chè shan tuyết từ lâu đã không thể thiếu, nó gắn bó chặt chẽ với sự tồn tại và phát triển của bà con đỉnh núi Tây Côn Lĩnh. Những già làng cao tuổi nhất cũng không xác định được cây chè cổ thụ đã có từ bao giờ, họ chỉ nhớ, mình sinh ra đã thấy những cây chè cổ thụ to, cao vút như thế rồi.

Trà shan tuyết Tây Côn Lĩnh được xem là vùng chè cổ thụ lâu đời nhất Việt Nam với những cây chè cao hàng chục mét vun vút lên trời cao, san sát nhau tạo thành một quần thể rộng lớn, bạt ngàn. Những cây chè hằng ngày được hấp thụ những tinh hoa của trời đất, sương mù bao phủ, những giọt sương còn động li ti trên búp trà non trông như tuyết. Phóng xa tầm mắt từ đỉnh Tây Côn Lĩnh, xa xa là những mái nhà của người dân lấp ló, mờ ảo, tựa như bức tranh thủy mặc huyền ảo.

Những búp chè cổ thụ Tây Côn Lĩnh sau khi chế biến trắng muốt, màu nước vàng, trong, hương thơm hoa cỏ núi rừng, nhấp một ngụm là bao nhiêu mệt mỏi xua tan hết, ban đầu là vị chát lan tỏa dịu nhẹ, lúc sau là vị ngọt đọng lại rất sâu trong cổ họng, vị ngon cứ dai dẳn khó phai, càng uống càng thấy đã…

Trà shan tuyết Bắc Kạn (Cao Bằng)

Bắc Kạn không chỉ là vùng đất được biết đến với những lễ hội văn hóa độc đáo, món ăn đặc sắc, với những chợ phiên rộn ràng mà còn nổi tiếng bởi chè shan tuyết cổ thụ. Trà shan tuyết được phân bố chủ yếu ở các huyện như Ba Bể, Chợ Mới, Chợ Đồn. Diện tích khoảng 2500 ha, đạt sản lượng 1700 tấn/năm và tiêu thụ chủ yếu ở các tỉnh Bắc Giang, Lạng Sơn, Bắc Ninh. 

Những cây chè tuyết Bắc Kạn được trồng trên độ cao 1200m so với mực nước biển, khi hậu ở đây ôn hòa, mát mẻ quanh năm. Không có khác biệt mấy so với các loại trà shan tuyết khác, trà shan tuyết Bắc Kạn có búp to, có một lớp lông tơ phủ trắng như tuyết. Trà khi thành phẩm sẽ màu trắng bạc, khi pha nước vàng óng ánh, vị đượm đà, tiền chát ở lưỡi và hậu ngọt bên trong cổ họng.

Ở đây nổi tiếng với loại chè shan tuyết Bằng Phúc đã có từ lâu đời. Được thiên nhiên ưu đãi về đất đai, khí hậu cây chè là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ dân ở địa phương. Cùng với các sản phẩm khác chè shan tuyết Bằng Phúc đã được người tiêu dùng biết đến là một trong những sản phẩm mang đậm nét đặc trưng của sản xuất nông nghiệp vùng cao.

Chè Tà Xùa (Sơn La)

Tà Xùa (Tà Sùa) là một xã nhỏ thuộc huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La không chỉ là điểm đến hấp dẫn được anh em phượt thủ săn mây hằng năm mà còn trứ danh về loại chè shan tuyết tuyệt hảo. Tồn tại ở độ cao hơn 1500m so với mực nước biển, khí hậu quanh năm mát mẻ, có tháng rét đậm, rét hại, tháng thì mưa phùn, tuyết rơi, ấy vậy mà lại có đến hàng nghìn gốc chè cổ thụ đang sống, có gốc thì tồn tại từ hàng trăm năm rồi.

Cánh trà shan tuyết Tà Xùa có vẻ ngoài săn chắc, khỏe khoắn, to, dày, xốp, có nhiều cánh trắng buốt như tuyết. Hương trà cổ thụ Tà Xùa được sao theo phương pháp truyền thống sẽ có hương thơm rất đặc biệt. Trà rót ra, hương bay ngang mũi tựa như mùi khói bếp ngai ngái. Màu nước vàng sánh như mật ong. Vị trà rất thơm, hương vị đậm đà, ngọt thanh và sâu ở cổ họng, có thể pha 4 - 5 nước mà vẫn tuyệt.

Vũ Nghi (t/h)