Kinh tế số và hành trình nâng tầm đồ uống Việt

Trong bức tranh toàn cầu hóa đang thay đổi từng ngày, việc một sản phẩm chinh phục được thị trường quốc tế không chỉ phụ thuộc vào chất lượng hay giá cả, mà còn nằm ở khả năng xây dựng thương hiệu và kết nối với người tiêu dùng. Với ngành đồ uống Việt Nam, nơi hội tụ những giá trị văn hóa, bản sắc ẩm thực và lợi thế thiên nhiên, kinh tế số đang mở ra một “xa lộ” mới để nâng tầm vị thế, đưa trà, cà phê, nước giải khát bản địa bước ra thế giới một cách bền vững và đẳng cấp hơn.

Thời cơ vàng trong kỷ nguyên số

Việt Nam hiện có hơn 79,8 triệu người sử dụng Internet, chiếm gần 80% dân số, cùng 76,2 triệu tài khoản mạng xã hội. Trung bình, mỗi người dành hơn 6 giờ mỗi ngày trên không gian trực tuyến. Con số này không chỉ thể hiện sự chuyển dịch mạnh mẽ sang xã hội số, mà còn mở ra cơ hội chưa từng có để sản phẩm đồ uống Việt xuất hiện và khẳng định thương hiệu trong tâm trí người tiêu dùng toàn cầu.

Trong khi trước đây, việc quảng bá một loại trà Shan Tuyết, cà phê Buôn Ma Thuột hay nước giải khát từ gạo phải thông qua hội chợ, triển lãm, thì nay, chỉ với một chiến dịch truyền thông trên TikTok, Facebook hay một gian hàng thương mại điện tử, sản phẩm ấy đã có thể tiếp cận hàng triệu người ở nhiều châu lục. Kinh tế số giúp rút ngắn khoảng cách, biến “ly trà trên đỉnh núi Tây Bắc” thành câu chuyện lan truyền ở tận châu Âu hay Bắc Mỹ.

Câu chuyện thương hiệu trong không gian số

Điều quan trọng nhất của một thương hiệu đồ uống không chỉ nằm ở hương vị, mà còn là “câu chuyện” gắn liền với nó. Trong kỷ nguyên số, câu chuyện ấy được kể bằng hình ảnh, video, trải nghiệm thực tế ảo (VR) hay thậm chí bằng trí tuệ nhân tạo.

Một thương hiệu trà không chỉ giới thiệu lá trà xanh mướt, mà còn có thể cho người dùng toàn cầu thấy cảnh người Dao đỏ hái trà trên núi tuyết, hay nghe tiếng suối chảy qua những nương chè hàng trăm năm tuổi. Một thương hiệu cà phê không chỉ nói về hạt Arabica, mà còn để người uống cảm nhận hành trình từ vườn cà phê ở Tây Nguyên đến cốc cappuccino hiện đại. Tất cả tạo nên một trải nghiệm số hóa giàu cảm xúc, giúp thương hiệu Việt vừa giữ được bản sắc, vừa đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Thương mại điện tử – cánh tay nối dài của đồ uống Việt

Theo các báo cáo gần đây, thương mại điện tử tại Việt Nam đang tăng trưởng với tốc độ hơn 20%/năm, trở thành kênh phân phối trọng yếu của nhiều doanh nghiệp. Với ngành đồ uống, đặc biệt là trà và cà phê, đây chính là con đường đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng toàn cầu mà không cần qua quá nhiều tầng nấc trung gian.

Những sản phẩm trà đặc sản, cà phê rang xay hay nước giải khát thảo mộc khi xuất hiện trên Amazon, Shopee, Lazada, Alibaba… không chỉ gia tăng doanh số, mà còn góp phần khẳng định thương hiệu quốc gia. Việc tích hợp truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, blockchain càng nâng cao niềm tin của người tiêu dùng, bởi họ có thể kiểm chứng được chất lượng và hành trình sản xuất. Đây là lợi thế lớn trong bối cảnh người tiêu dùng quốc tế ngày càng quan tâm đến minh bạch và tính bền vững.

Đổi mới sáng tạo từ dữ liệu số

Kinh tế số không chỉ dừng lại ở kênh quảng bá hay bán hàng. Giá trị lớn nhất của nó nằm ở dữ liệu, “mỏ vàng” để doanh nghiệp đồ uống thấu hiểu khách hàng. Từ thói quen tìm kiếm trên Google, lượt tương tác trên mạng xã hội đến phản hồi sau mua hàng, mọi dữ liệu đều trở thành gợi ý cho việc phát triển sản phẩm mới.

Chẳng hạn, nếu người tiêu dùng trẻ thể hiện sự quan tâm đến đồ uống ít đường, doanh nghiệp có thể nghiên cứu dòng trà thảo mộc không đường, đóng chai tiện lợi. Nếu thị trường châu Âu ưa chuộng vị cà phê pha lạnh, các doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể phát triển sản phẩm cold brew mang hương vị đặc trưng Tây Nguyên. Sự kết hợp giữa truyền thống và dữ liệu hiện đại chính là chìa khóa tạo ra những sản phẩm vừa độc đáo, vừa bắt kịp xu hướng tiêu dùng quốc tế.

Thách thức và con đường phía trước

Tuy nhiên, hành trình nâng tầm đồ uống Việt trong kỷ nguyên số cũng không ít thách thức. Việc xây dựng thương hiệu số đòi hỏi nguồn lực tài chính, đội ngũ sáng tạo, cùng khả năng kết nối quốc tế. Nếu doanh nghiệp chỉ tập trung vào sản phẩm mà bỏ qua câu chuyện thương hiệu và trải nghiệm số, nguy cơ bị lấn át bởi những đối thủ mạnh hơn là điều khó tránh khỏi.

Ngoài ra, vấn đề bản quyền, bảo vệ thương hiệu trên môi trường số cũng là thách thức lớn. Một chiến dịch thành công có thể bị sao chép, mô hình kinh doanh dễ bị bắt chước. Vì vậy, các doanh nghiệp cần vừa sáng tạo, vừa chú trọng đến bảo hộ sở hữu trí tuệ và xây dựng giá trị cốt lõi khó thay thế.

Kết nối để vươn xa

Điểm sáng là hành trình này không chỉ có doanh nghiệp đơn lẻ, mà còn có sự đồng hành của Nhà nước, các hiệp hội ngành hàng và cộng đồng. Chính phủ đang thúc đẩy chiến lược chuyển đổi số quốc gia, hỗ trợ xây dựng thương hiệu quốc gia và mở rộng thương mại điện tử xuyên biên giới. Các hiệp hội ngành trà, cà phê cũng tích cực đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào nền kinh tế số.

Khi Nhà nước tạo hành lang pháp lý, doanh nghiệp làm đầu tàu sáng tạo, còn cộng đồng trở thành cầu nối tiêu dùng, ngành đồ uống Việt hoàn toàn có thể khẳng định bản lĩnh và bản sắc trên bản đồ thế giới.

Kinh tế số không phải là đích đến, mà là hành trình liên tục đổi mới và thích nghi. Với nền tảng công nghệ, dữ liệu và thương mại điện tử, đồ uống Việt đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá. Mỗi ly trà Shan Tuyết, mỗi hạt cà phê Buôn Ma Thuột, mỗi chai nước giải khát từ nông sản bản địa không chỉ là sản phẩm tiêu dùng, mà còn là đại diện cho bản sắc, chất lượng và niềm tin của một quốc gia. Nếu biết tận dụng sức mạnh của kinh tế số, hành trình nâng tầm đồ uống Việt sẽ không còn là giấc mơ, mà là hiện thực vững chắc trong tương lai gần.