Theo các chuyên gia, muốn chè đạt năng suất cao thì tưới nước là công đoạn quan trọng nhất trong khâu chăm sóc định kỳ. Vào mùa khô cần cung cấp đủ nước cho cây, đặc biệt là lúc khi trái đang lớn và quả sắp chín. Nơi có điều kiện nguồn nước, khả năng đầu tư có thể tiến hành tưới thường xuyên cho cây vào các tháng hạn, từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau và các thời điểm hạn chính vụ, khi độ ẩm dưới 60% sức chứa ẩm đồng ruộng. Tưới theo phương pháp phun mưa bề mặt với vòi nước di động hoặc cố định cho hiệu quả cao nhất.
Tiếp đến là kỹ thuật cắt tỉa, tạo hình: Đốn tạo hình chia làm hai lần cách nhau 1 năm. Lần 1: Khi chè 2 tuổi, đốn thân chính cách mặt đất 12 - 15 cm, đốn cành cách mặt đất 30 - 35 cm. Lần 2: Khi chè 3 tuổi đốn cành chính cách mặt đất 30 - 35 cm, đốn cành tán cách mặt đất 40 - 45 cm.
Hai năm đầu mỗi năm đốn phớt trên vết đốn cũ 5 cm. Sau đó mỗi năm đốn cao thêm 3 cm, khi vết đốn dưới cùng cao 70cm so với mặt đất thì hàng năm chỉ đốn cao thêm 1cm so với vết đốn cũ. Tuyệt đối không cắt tỉa cành lá, đảm bảo độ che phủ, khép tán trên nương. Đối với nương chè sinh trưởng yếu, tán lá thưa mỏng, có thể áp dụng chu kỳ đốn cách năm: Một năm đốn phớt như trên, một năm đốn sửa bằng tán chỉ cắt phần cành xanh.
Đối với những đồi chè đã được đốn phớt nhiều năm, vết đốn cao quá 90cm so với mặt đất, nhiều cành tăm hương, u bướu, búp nhỏ, năng suất giảm thì đốn lửng cách mặt đất 60 - 65cm; hoặc chè năng suất khá nhưng cây cao quá cũng đốn lửng cách mặt đất 70 - 75 cm. Những đồi chè được đốn lửng nhiều năm, cành nhiều mấu, cây sinh trưởng kém năng suất giảm rõ rệt thì đốn đau cách mặt đất 40 - 45cm. Những nương chè già, cằn cỗi đã được đốn đau nhiều lần, năng suất giảm nghiêm trọng thì đốn trẻ lại cách mặt đất 10 - 25 cm.
Từ giữa tháng 12 đến hết tháng 1 là thời điểm thích hợp để đốn. Với vùng thường bị sương muối thì nên tiến hành đốn muộn hơn, đốn sau đợt sương muối nặng. Đốn tạo hình, chè con trước, đốn chè trưởng thành sau. Đối với vùng đảm bảo độ ẩm, hoặc có điều kiện chủ động tưới chè có thể đốn một phần diện tích vào tháng 4-5 sau đợt chè xuân góp phần rải vụ thu hoạch chè.
Bón phân cho cây chè là công đoạn không thể bỏ qua trong khâu chăm sóc. Bón phân cần đảm bảo nguyên tắc đúng lúc, đúng lượng và đúng cách. Muốn bón phân thì cần cuốc lật tòan bộ diện tích; đào rạch giữa hai hàng chè sâu 20 đến 25 cm, rộng 25 đến 30 cm trước khi đốn chè, ép xanh cành lá chè đốn hoặc chất xanh khác kết hợp bón phân hữu cơ 30 - 35tấn/ha.
Sau đó là việc phòng trừ sâu bệnh hại trên cây. Phòng trừ sâu, bệnh hại chè bằng biện pháp tổng hợp đảm bảo hợp lý về kinh tế và bền vững dựa trên sự phối hợp biện pháp trồng trọt, sinh học, di truyền chọn giống và hoá học, nhằm đạt sản lượng cao nhất với tác hại ít nhất trong môi trường. Phải kiểm tra thường xuyên, phát hiện sớm để tập trung phòng trừ. Có thể áp dụng các biện pháp phòng trừ dưới đây để loại bỏ khả năng sâu bệnh sống sót trên chè.
- Biện pháp canh tác: Cày bừa diệt cỏ, vệ sinh nương đồi, lấp đất diệt nhộng, diệt mầm bệnh, bón phân hợp lý, thay đổi thời kỳ đốn, hái chạy non để loại bỏ trứng sâu, mầm bệnh.
- Biện pháp sinh học sinh thái: Trồng cây bóng mát với loại thích hợp và có mật độ đảm bảo độ ẩm trên nương chè. Hạn chế đến mức thấp nhất thuốc hoá học để đảm bảo duy trì tập đoàn thiên địch có ích, cân bằng sinh thái nương chè.
- Biện pháp hoá học: Không phun thuốc theo định kỳ. Phun thuốc theo dự tính, dự báo khi có sâu non hoặc khi chè mới bị bệnh. Dùng thuốc đúng chỉ dẫn về loại, liều lượng dùng đối với các đối tượng sâu, bệnh hại. Thời gian cách ly đảm bảo ít nhất 10 - 15 ngày mới được thu hái đọt chè.
Ngoài ra cần chăm chỉ phòng trừ cỏ dại để cây chè phát triển tốt nhất và cho năng suất cao. Đối với chè kiến thiết cơ bản cần xới cỏ đảm bảo cỏ sạch quanh năm trên hàng chè. Riêng chè 1 tuổi cần nhổ tay ở gốc chè để bảo vệ được cây chè . Giữa hàng trồng xen cây phân xanh, đậu đỗ hoặc bừa xới sạch cỏ. Vụ xuân (tháng 1- 2) và vụ thu (tháng 8 - 9) xới sạch toàn bộ diện tích một lần/vụ. Trong năm sới gốc 2 - 3 lần, rộng 30 - 40 cm về 2 bên hàng chè.
Đối với chè kinh doanh cần chia ra để việc trừ cỏ dại đạt hiểu quả nhất. Vụ đông xuân: Xới sạch cỏ dại, cày giữa hàng hoặc phay sâu10 cm, lấp phân hữu cơ và cành lá già sau khi đốn, nếu hạn không cày được thì xới sạch toàn bộ. Vụ hè thu: đào gốc cây dại, phát luổng hoặc xới cỏ gốc giữa hàng, bừa 3 - 4 lần hoặc phay sâu 5 cm. Đồi chè được tủ cỏ, rác kín đất trong vụ đông xuân thì bớt các khâu làm cỏ trong vụ hè thu.
Để có được đợt chè cho năng suất cao, chất lượng tốt phụ thuốc vào rất nhiều yếu tố. Tuy nhiên quan trong nhất vẫn là công đoạn chăm sóc. Chăm sóc đúng cách sẽ mang đến hiệu quả cao nhất.
Hương Trà